بالا آوردن شیر نوزاد را گاهی اوقات، رفلاکس فیزیولوژیک می‌نامند که در نوزادان شایع است و امری طبیعی (اما نه همیشه) است. اغلب نوزادان، شیری که می‌خورند را بالا می‌آورند، زیرا از آنجایی که سیستم گوارش نوزاد نابالغ است، باعث می‌شود محتویات داخل معده از طریق مری به دهان بازگردد.


کودکم شیر را برمی گرداند، آیا این یک مشکل است؟

نوزادان معمولاً زمانی که شیر زیادی را با سرعت بالا دریافت می‌کنند، شیر را بالا می‌آورند. این اتفاق زمانی هم می‌افتد که سینه‌های مادر پر از شیر است و کودک به سرعت و به مقدار زیاد شیر را دریافت می‌کند. به نظر می‌رسد که شیری که نوزاد بالا می‌آورد، از میزان شیری که دریافت کرده است، بسیار بیشتر است. اگر کودک ناآرام است و هنگام شیر خوردن، به اطراف نگاه می‌کند و به درستی شیر نمی‌خورد، او ممکن است هوا را فرو دهد و شیر بیشتری را بالا بیاورد. برخی از نوزادان زمانی که در حال دندان درآوردن هستند یا شروع به چهار دست و پا رفتن می‌کنند و یا با آغاز خوردن غذا‌های جامد، شیر بیشتری را بالا می‌آورند.


آماری در مورد همه نوزادان (نه فقط نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند)

بالا آوردن شیر نوزاد، درست بعد از غذا خوردن اتفاق می‌افتد و یا ممکن است ۱ تا ۲ ساعت بعد از شیر خوردن هم اتفاق بیافتد.

نیمی از همه بچه‌های ۰ تا ۳ ماهه، حداقل یک بار در روز شیر خود را بالا می‌آورند.

بیشترین میزان بالا آوردن شیر، در نوزادان ۲ تا ۴ ماهه اتفاق می‌افتد.

بسیاری از نوزادان تا سن ۷-۸ ماهگی نیز بعد از شیر خوردن، بالا می‌آورند.

در اکثر نوزادان در سن ۱۲ ماهگی، میزان بالا آوردن شیر در این سن متوقف می‌شود.

اگر نوزاد شما در اکثر اوقات شیر را بالا می‌آورد ولی احساس ناراحتی ندارد، احتمالاً نوزاد شما دچار یک مسئله پزشکی یا بیماری خاصی نیست و به مرور زمان مشکل او رفع خواهد شد.


بر خی از دلایل بالا آوردن بیش از حد شیر

شیر بیش از حد در سینه مادر، می‌تواند باعث ایجاد نشانه‌های رفلاکس شود و معمولاً با اقدامات ساده می‌توان آن را درمان کرد.

حساسیت‌های غذایی می‌تواند موجب بالا آوردن بیش از حد شیر شود. بیشترین احتمالات در این باره  به وجود محصولات شیر گاو در رژیم غذایی کودک یا مادر، باز می‌گردد. این سوالات را از خودتان بپرسید؟ آیا کودک شما چیزی غیر از شیر مادر دریافت می‌کند؟ شیرهای دیگر، غذاهای جامد (از جمله غلات)، ویتامین‌ها (فلوراید، آهن و ...) داروها، داروهای گیاهی. آیا مادر دارو، داروهای گیاهی، ویتامین، آهن و ... مصرف می‌کند؟

نوزادان مبتلا به بیماری رفلاکس گوارشی معمولاً شیر زیادی را بالا می‌آورند.

در نوزادان شیرخوار، استفراغ منظم در روز‌های ابتدای تولد، نشانه‌ی تنگی پیلور (یک مشکل معدوی) است که معمولاً نیاز به جراحی دارد و به ندرت دیده می‌شود. این مورد در پسران ۴ برابر دختران اتفاق می‌افتد و علائم آن معمولاً بین ۳ تا ۵ هفتگی اتفاق می‌افتد. نوزادانی که حداقل یک بار در روز استفراغ می‌کنند، باید توسط پزشک بررسی شوند.


علت اینکه کودک بزرگتر ناگهان دچار استفراغ و رفلاکس می‌شود، چیست؟

گاهی برخی بچه‌های بزرگ‌تر، پس از یک دوره زمانی، شروع به رفلاکس و استفراغ می‌کنند، این چیز عجیبی نیست که کودک شش ماهه ناگهان دچار این مساله شود. اگر بالا آوردن شیر بیش از حد است (و کودک خوب به نظر نمی‌رسد) احتمال بیماری جی‌ای (یک بیماری خود ایمنی) وجود دارد. اگر کودک به نظر بیمار نیست، در ادامه برخی از علل احتمالی وجود دارد، که بیان می‌شود:

بعید نیست که نوزاد شما به طور ناگهانی به چیزی در شیر مادر حساسیت پیدا کند، یا ماده‌ای در رژیم غذایی مادر جدید است، که به آن حساسیت دارد. هر ماده غذایی که کودک یا مادر کودک می‌خورد، می‌تواند باعث بالا آوردن شیر نوزاد شود. آیا کودک شما به تازگی خوردن غذاهای جامد را شروع کرده است؟ آیا مادر و یا کودک داروی جدیدی مصرف می‌کنند؟ آیا مادر و یا کودک مصرف ویتامین‌ها را آغاز کرده‌اند و یا ویتامین‌های خود را تغییر داده‌اند؟

آیا کودک شما بیشتر از حد معمول گریه می‌کند؟ اگر چنین است، احتمالاً او هوای بیشتری نسبت به قبل بلعیده است که می‌تواند منجر به بالا آوردن شیر نوزاد شود.

بالا آوردن شیر نوزاد می‌تواند به دلیل دندان در آوردن نوزاد باشد. هنگامی که کودک در حال دندان در آوردن است، بیشتر ناآرامی می‌کند و بزاق زیادی ترشح می‌کند که باعث می‌شود استفراغ نوزاد بیشتر شود.

سرماخوردگی یا آلرژی نتیجه بلعیدن مخاط زیادی توسط نوزاد است که استفراغ را در نوزاد تشدید می‌کند.

کودک هنگامی که در حال شیر خوردن است، ممکن است هوای بیشتری را ببلعد و این نیز یکی دیگر از دلایل است. 

گاهی بعد از یک مرحله رشد کودک، برخی مادران علائم جدیدی می‌بینند، مثلاً در یک مرحله از رشد بالا آوردن نوزاد تشدید می‌شود.

با این حال اگر با وجود بالا آوردن شیر نوزاد شما سالم است، اگر وزن گیری نوزاد خوب است و به تعداد کافی پوشک خیس و کثیف دارد، مشکل خاصی وجود ندارد و نگران نباشید.


بیماری رفلاکس معده (GERD)

درصد کمی از نوزادانی که به دلیل رفلاکس معده دچار ناراحتی هستند، از بیماری رفلاکس معده (گاستروازوفاژیال) رنج می‌برند. به نظر می‌رسد در این کودکان رفلاکس، به صورت خانوادگی وجود دارد. این بیماری در کودکان ۱۲-۲۴ ماهه شدت بیشتری دارد. در زیر برخی از علائم این بیماری وجود دارد که درجه بندی می‌شود و و شما باید حتماً به پزشک متخصص مراجعه نمایید:

استفراغ مکرر و ناراحتی هنگام بالا آوردن شیر، اما برخی از کودکان استفراغ نمی‌کنند؛ بلکه رفلاکس اتفاق می‌افتد، بدین صورت که محتویات معده به سمت مری حرکت می‌کند و سپس دوباره فرو برده می‌شود که معمولآً با درد همراه است ولی استفراغ در آن وجود ندارد.

احساس خفگی نوزاد، آروغ زدن‌های مکرر، سکسکه و بوی بد دهان

 کودک ممکن است به دلیل ناراحتی به خوبی نخوابد و احساس خستگی داشته باشد.

علائم هشداردهنده رفلاکس شدید، عبارتند از:

گریه شدید در زمان تغذیه

افزایش وزن نوزاد به خوبی انجام نمی‌شود، کاهش وزن، به سختی غذا خوردن و تمایل نداشتن به خوردن شیر مادر.

بلعیدن سخت، گلو درد، خستگی، گرفتگی بینی نوزاد، عفونت سینوس‌ها و گوش.

استفراغ خون یا مایع سبز-زردرنگ.

سندروم سندیفر که در آن وضعیت گردن، قوس بدن و پشت نوزاد به درد رفلاکس معده نوزاد مربوط می شود.

مشکلات تنفسی از جمله برونشیت، خس خس سینه نوزاد، سرفه مزمن، پنومونی، آسم، آپنه و سیانوز.

بیماری رفلاکس معده (GERD) می‌تواند به علت کم خوری و یا پرخوری کودک ایجاد شود. اطلاعاتی که درباره رفلاکس معده نوزادان وجود دارد، نشان می‌دهد، آزمایش یا درمان رفلاکس در نوزادان کمتر از ۱۲ ماه، باید زمانی انجام شود که بالا آوردن شیر نوزاد، همراه با کاهش وزن و یا بدون افزایش وزن باشد. همچنین در نوزادانی که علائم رفلاکس معده مشاهده می‌شود ولی به نظر می‌رسد رشد خوبی داشته‌اند و هیچ مشکل سلامتی ندارند نیاز به درمان خاصی نیست. 

هنگامی که نوزادی به رفلاکس معده (GERD) مشکوک است، پزشکان سعی می‌کنند با داروهای مختلف رفلاکس، کودک را درمان کنند و منتظر می‌مانند، ببینند که درمان و بهبودی حاصل می‌شود یا خیر تا روش درمان را تغییر دهند.


نکات تغذیه با شیر مادر و ارتباط آن با بالا آوردن شیر نوزاد 

تغذیه‌های مکرر و کوچک‌تر با شیر مادر می‌تواند هضم را آسان‌تر کند.

زمانی که مادر می‌خواهد به نوزاد شیر بدهد، باید سعی کند کودک را نیمه راست بگیرد یا در وضعیت نشسته قرار دهد و به او شیر بدهد.

اطمینان حاصل کنید کودک در زمان شیر خوردن، هوای کمتری را می‌بلعد.

اجازه دهید کودک خوردن شیر از یک سینه مادر را تمام کند و بعد از آن مادر سینه دیگر را در اختیار او قرار دهد. مادر هرگز نباید به خاطر نگاه کردن به طرفی، شیر خوردن نوزاد را قطع کند.

تغییر جهت دادن خیلی زود و یا خیلی زیاد می‌تواند باعث استفراغ نوزاد شود. برای کودکانی که از شیر مادر به مقدار فراوان شیر می‌خورند تغییر جهت باید هر چند ساعت یک بار باشد نه در هر بار تغذیه کودک.

از تکان دادن نوزاد و یا دست زدن بیش از حد به کودک درست بعد از شیر خوردن اجتناب کنید. کودک پس از شیر خوردن تمایل دارد با آرامش و بدون هیچ حرکتی در جایی قرار بگیرد.

همیشه کودک خود را با دقت نگاه کنید و علائم رفلاکس را در او بررسی کنید تا ببینید بهترین روش برای کاهش علائم رفلاکس کودکتان چیست.


چه کاری می‌توانیم انجام دهیم تا رفلاکس معده نوزاد را کاهش دهیم؟

رفلاکس در نوزادان با شیر مادر، کمتر است. همچنین دیده شده رفلاکس در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر و کوتاه‌تر است. در واقع تغذیه با شیر مادر برای نوزادان با ریفلاکس معده، بهتر است زیرا شیر سریع‌تر معده را ترک می‌کند و زمانی که شیر به سمت مری برمی‌گردد، حساسیت کمتری ایجاد می‌شود. هرچه رفلاکس نوزاد کمتر باشد، کودک آرامش بیشتری خواهد داشت.

همه دودهای ناشی از تنباکو را از بین ببرید، این یک فاکتور بسیار مهم در کاهش رفلاکس نوزاد است.

کافئین را حذف کنید و یا کاهش دهید. کافئین زیاد در رژیم غذایی مادر می‌تواند موجب رفلاکس نوزاد شده و یا آن را تشدید کند.

آلرژی در تمامی نوزادان یکی از دلایل رفلاکس است. بیشتر از نیمی از کودکان زیر یک سال به پروتئین شیر گاو آلرژی دارند. کودکانی که دارای آلرژی هستند، علائم دیگری به جز، بالا آوردن شیر نوزاد نیز دارند.

موقعیت قرارگیری نوزاد:

- بدترین حالت رفلاکس زمانی است که کودک به پشت خوابیده است.

- بسیاری از والدین متوجه شده‌اند بلند کردن نوزاد در این شرایط و یا استفاده از کریر می‌تواند، مفید باشد.

- از فشردن شکم نوزاد اجتناب کنید. این می‌تواند رفلاکس را افزایش دهد و کودک را ناآرام کند.

- موقعیت قرارگیری نوزاد در کاهش رفلاکس معده نوزاد موثر است. بسیاری از مادران می‌گویند بهترین حالت برای کاهش رفلاکس معده نوزاد، وقتی است که کودک در موقعیت راست قرار بگیرد. همچنین قرار گرفتن نوزاد به سمت راست و یا به شکم خواباندن نوزاد می‌تواند منجر به کاهش رفلاکس معده نوزاد شود. توجه شود به شکم خواباندن نوزاد باید زمانی انجام شود که نوزاد بیدار است و به طور مداوم کنترل شود.

- اگرچه تحقیقات اخیر توصیه نمی‌کند که کودک را در موقعیت نیمه راست (زاویه ۳۰ درجه سامتی گراد) قرار دهید. حتی زاویه ۶۰ درجه سانتی گراد در یک مکان ثابت نسبت به خواباندن نوزاد به روی شکم، می‌تواند باعث افزایش رفلاکس معده نوزاد شود.

اگر نوزاد شما داروهای درمان رفلاکس مصرف می‌کند، باید میزان و دوز مصرفی داروها زیر نظر پزشک متخصص تجویز شود.


تغذیه کمکی با غذاهای جامد نوزادان چیست؟

غلات مخصوص کودکان که به شیر مادر و یا شیر‌های مخصوص نوزادان افزوده می‌شود، به عنوان یک روش درمان برای بیماری رفلاکس معده نوزادان (GERD) است، ولی این روش، هنوز یک مساله بحث برانگیز است. در حالی که گفته می‌شود استفاده از این غلات، می‌تواند بالا آوردن شیر نوزاد را کاهش دهد، ولی در واقع تحقیقات نشان می‌دهد که این نوع درمان باعث کاهش رفلاکس نمی‌شود و اندکی رفلاکس هنوز وجود دارد.

حتی گفته می‌شود بعد از استفاده از این مواد، سرفه زیاد می‌شود. توجه داشته باشید که غلات برنج تاثیری در بهبود رفلاکس ندارند، زیرا آمیلاز (آنزیمی که کربوهیدارت را تجزیه می‌کند) موجود در آن به طور طبیعی در شیر مادر هم وجود دارد.


چه زمانی استفاده از غذاهای جامد برای کودک مناسب است؟ 

زمانی که شما از این غذا‌ها استفاده می‌کنید، کودک خود را زیر نظر داشته باشید، زیرا کودک شیر کمتری می‌خورد و بنابراین جذب مواد غذایی کاهش می‌یابد. دلایلی وجود دارد که مصرف زودهنگام غذا‌های جامد و غذا‌های غلات برای کودکان و نوزادان، را منع می‌کند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برنج یا گلوتن موجود در غلات، قبل از سه ماهگی خطر ابتلا به دیابت نوع اول را برای کودک تشدید می‌کند.

علاوه بر این کودکان با بیماری رفلاکس معده، نیاز به دفاع بالاتری در برابر آلرژی، عفونت‌های تنفسی و عفونت گوش دارند، اما استفاده زودهنگام از غذا‌های جامد خطر ابتلا به این بیماری‌ها را نیز افزایش می‌دهد.


ارتباط غذاهای کمکی با شیر مادر

دادن غذا‌های جامد زودهنگام به نوزاد، باعث می‌شود نوزاد زودتر از شیر گرفته شود. کودکانی که رفلاکس معده دارند، در زمان شیر خوردن از مادر، حالت ناآرامی بیشتری دارند که در این صورت تمایل بیشتری به زود از شیر گرفتن نوزاد، وجود دارد.


مسائل ایمنی 

اگر کودک مهارت مکیدن ندارد یا مکیدن او ضعیف است، شیرهای کمکی را بدون نظارت و کنترل، با بطری به او ندهید.


منبع: سایت ستاره