نقش آهن در دوران بارداري و شیردهي

مصرف غذاهاي سرشار از آهن در دوران بارداري و شيردهي از ايجاد كم خوني فقر آهن در نوزاد جلوگيري مي كند، از جمله اين غذاها مي توان به انواع سبزي ها مانند اسفناج، حبوبات و لبنيات اشاره كرد.با وجود مشاهده انواع كم خوني ها در بين كودكان، كم خوني فقرآهن درصد بالايي را به خود اختصاص مي دهد و اكثر كم خوني هايي كه در كودكان مشاهده مي شود از نوع كم خوني فقرآهن است، تغذيه صحيح بيشترين اثر را روي سلامت جنين دارد، از اين رو به مادران توصيه مي شود غذاهايي را انتخاب كنند كه پروتئين، ويتامين، املاح و كالري كافي را براي مادر و جنين او فراهم كند.به اين منظور 5 گروه غذايي ميوه و سبزي، لبنيات، گوشت، ماهي، تخم مرغ و حبوبات، غلات (مخصوصا نان سبوس دار) و چربي ها و شيريني ها توصيه مي شود. به بانوان باردار توصيه مي شود در سه ماه اول حاملگي حتي الامكان بر دفعات غذا خوردن خود بيفزايند و حجم هر وعده غذايي را كاهش دهند. براي تأمين كلسيم مورد نياز توصيه مي شود روزي نيم ليتر تا يك ليتر شير مصرف شود و در صورت تمايل نداشتن به مصرف شير مي توانند از منابع ديگر حاوي كلسيم مانند كره، پنير، كشك و ماست استفاده كنند. به خانم هاي باردار توصيه مي شود از خوردن شيريني و نشاسته و چربي زياد خودداري كنند.بطور متوسط يك خانم باردار تا آخر دوره بارداري خود نبايد بيش از 10 تا 12 كيلو اضافه وزن پيدا كند چرا كه چاقي زياد ممكن است باعث بروز عوارضي در حاملگي و زايمان آنها شود.كم خوني ناشي از فقر آهن يكي از شايع ترين مشكلات كودكان در كشورهاي در حال توسعه است كه با ارتقاء آگاهي و آموزش والدين مي توان از عوارض آن پيشگيري كرد و كودكاني سالم و با نشاط پرورش داد.كم خوني فقر آهن به علت كاهش مقدار آهن موجود در بدن ايجاد مي شود كه ناشي از كاهش مصرف آهن يا عدم جذب كافي و مناسب آن و يا به علت از دست دادن آهن مي باشد.
كاهش ميزان آهن معمولا نتيجه تغذيه ناكافي و يا غيرصحيح و بي اطلاعي از منابع مناسب تأمين كننده آهن است.كاهش جذب آهن نيز به علت مصرف انواع غذاهاي كم ارزش از نظر نوع آهن موجود در آنها و يا مصرف هم زمان موادي است كه از جذب آهن در دستگاه گوارش جلوگيري مي كند از دست دادن آهن معمولا به صورت خونريزي هاي مزمن به صورت غيرمحسوس از دستگاه گوارش، ادراري يا خونريزي هاي ماهيانه خانم ها مي باشد. آموزش و پيشگيري در حقيقت بايد از زمان بارداري شروع شود. مطالعات و پژوهش ها نشان داده است كه احتمال تولد نوزاد با وزن كم يا زايمان هاي زودرس در مادراني كه كم خوني فقر آهن دارند بيشتر است.بنابراين تغذيه صحيح و مصرف آهن به صورت مكمل در رشد و تكامل خوب جنين و تولد نوزادان سالم نقش دارد، بايد توجه داشت كه بطوركلي احتياج به آهن در دوران بارداري افزايش مي يابد و گروه هاي در معرض خطر مانند: مادراني كه سابقه سقط يا تولد نوزاد كم وزن دارند، مادراني كه اضافه وزن يا كمبود وزن دارند، يا مادراني كه كمتر از 2 سال از حاملگي قبلي آنان گذشته است و يا مادراني كه بيش از 4 فرزند دارند بايد بيش از ديگران به اين مسئله توجه داشته باشند. مادران با سن پائين بهتر است تحت نظر پزشك قرار گيرند و توصيه هاي بهداشتي و تغذيه اي ويژه دريافت كنند.دكتر نظري مي افزايد: امروزه ثابت شده است تغذيه صحيح مادر در دوران بارداري همراه با مصرف كاني هاي آهن، روي، اسيد فوليك، ويتامين هاي C,A و Dباعث رشد خوب جنين و تولد نوزاد سالم و طبيعي مي شود و حتي از بيماري هاي دوران كودكي و بزرگسالي جلوگيري مي كند.وي درباره اهميت تغذيه نوزاد با شير مادر مي گويد: اهميت تغذيه نوزاد با شير مادر به علت جذب بهتر آهن است، بعد از شش ماهگي كه غذاي كمكي كودك شروع مي شود انتخاب غذاهاي باارزش غذايي بالاتر با استفاده از منابع آهن كه جذب بهتري دارند مانند: گوشت، جگر، تخم مرغ و مصرف كاني هاي گياهي غني از آهن مانند: حبوبات، اسفناج، ميوه هاي سبز و زرد، خصوصا اگر همراه با ويتامين C مصرف شود مفيد است.
بايد توجه داشت گاهي مصرف همزمان برخي مواد مي تواند از جذب آهن جلوگيري كند مثلا مصرف زياد چاي به علت داشتن ماده «تانين» و يا مصرف زياد مواد فيبري حاوي فيتات و فسفات از جذب آهن جلوگيري مي كند.از علل ديگر كاهش ميزان آهن بدن و كم خوني مي تواند، دفع نامحسوس خون از طريق دستگاه هاي مختلف بدن باشد. يك علت شايع ديگر كم خوني، مصرف زودرس و زياد شير گاو و ايجاد آلرژي هاي گوارشي است.وي تصريح مي كند، ضروري است والدين علائم كم خوني هاي فقر آهن را بشناسند تا در صورت بروز بيماري با درمان زودرس از عوارض آن پيشگيري كنند. البته نوزادان و كودكان در مراحل اوليه كم خوني معمولا بدون علامت مي باشند.به تدريج رنگ پريدگي، خستگي، بي حوصلگي، كاهش اشتها، بي قراري، كاهش فعاليت هاي فيزيكي، كاهش مقاومت در برابر بيماري ها، كاهش دقت و توجه و يادگيري، اختلال در رشد و تكامل عصبي و... ايجاد مي گردد كه با دقت والدين و مراجعه به هنگام و درمان كم خوني مي توان از عوارض آن جلوگيري كرد.امروزه ثابت شده است تغذيه صحيح مادر در دوران بارداري همراه با مصرف كاني هاي آهن، روي اسيد فوليك، ويتامين هاي C,A و D باعث رشد خوب جنين و تولد نوزاد سالم و طبيعي مي شود و حتي از بيماري هاي دوران كودكي و بزرگسالي جلوگيري مي كندبه بانوان باردار توصيه مي شود در سه ماهه اول حاملگي حتي الامكان به دفعات غذاخوردن بيفزايند ولي حجم غذاهاي مصرفي در وعده هاي غذايي را كاهش دهند.
منبع: WWW.IRTEB.COM
/خ