نیازمندی انسان و اسباب به اذن الهی

نیروهایی که در تمامی اسباب و وسایل وجود دارند، اگر خداوند متعال به هر کدام از آن اشیاء اجازه ندهد آن چیز نمی تواند کار خود را انجام دهد، چاقو به شرطی می برد که خدا به او اذن دهد و آب به شرطی رفع تشنگی می کند که خدا به او اذن دهد، به همین صورت همه اسباب و وسایل به دستور و اجازه خداوند سبحان نیازمندند.

از سوی دیگر انسان نیز برای استفاده از اسباب نیاز به اذن الهی دارد. هنگامی که انسان برای نوشیدن آب، لیوان را برمی دارد در دست خود احتیاج به نیرو دارد، زیرا اگر مثلاً دست او بخوابد برداشتن لیوان که هیچ، آدمی حتی نمی تواند دست خود را تکان دهد تا وقتی که دست به اذن الهی به حالت عادی خود برگردد. اگر زبان خشک شود انسان نمی تواند سخن بگوید. خواب کمی بیشتر غلبه پیدا کند چشم ها نمی بینند، گوش ها نمی شنوند، مغز نمی تواند فکر کند و زبان کلمات بی معنی را بازگو می کند. بنابراین قطعاً همه انسان ها و تمامی اسباب به خداوند متعال نیازمندند.

انسان اسبابی را که بکار می برد و آن اسباب طبق اراده ی انسان عمل می کنند، آن اسباب در واقع از دستور خداوند متعال اطاعت و فرمانبرداری می کنند و فعلاً چون خداوند سبحان براساس حکمت خود به آن اسباب دستور داده که نیازهای انسان را تامین کنند، به همین خاطر آن اسباب از حکم الهی اطاعت می کنند و مطابق با اراده یا عمل انسان تحت شرایط و قواعدی که پروردگار عالم برای آنها قرار داده است در محدوده ی معین شده، اذن الهی را جاری می کنند و با تاثیرگذاری خود نیاز انسان را تامین کنند.

انسان هر کاری که بخواهد انجام دهد، کار او متوقف بر اراده خداوند متعال است، لذا خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: "وَلَا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فَاعِلٌ ذَٰلِکَ غَدًا . إِلَّا أَن یَشَاءَ اللَّهُ وَاذْکُر رَّبَّکَ إِذَا نَسِیتَ وَقُلْ عَسَىٰ أَن یَهْدِیَنِ رَبِّی لِأَقْرَبَ مِنْ هَٰذَا رَشَداً"، "و هرگز در مورد کاری نگو: «من فردا آن را انجام می‌دهم. مگر اینکه خدا بخواهد و هرگاه فراموش کردی، (جبران کن) و پروردگارت را به خاطر بیاور؛ و بگو: امیدوارم که پروردگارم مرا به راهی روشنتر از این هدایت کند".
 

هر کدام از اعضای بدن هر کاری را که انجام می دهد، به اذن خداوند متعال آن کار را انجام می دهد، به عنوان نمونه، سه عضو بدن انسان که در سوره مبارکه بلد ذکر شده اند، آنها را یادآور می شویم:

“أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَیْنَیْنِ . وَلِسَانًا وَشَفَتَیْنِ"، "آیا برای او دو چشم قرار ندادیم، و یک زبان و دو لب؟!". (۱)

انسان با چشمان خود می بیند، اما با همین چشم ها نمی تواند شخصی را که از فاصله دور در حال آمدن است بشناسد تا وقتی که به نزدیک یکدیگر برسند، لذا پس از دیدن برای شناسایی کردن طرف مقابل تا حدی نزدیک بودن لازم است و اگر خداوند متعال اذن ندهد نه شخص می تواند نزدیک شود و نه می تواند بشناسد.

به مقداری که خدا بخواهد چشم می تواند ببیند، به همین خاطر بسیاری از مردم بوسیله عینک است که می توانند نگاه کنند و مستقیماً نمی توانند اشیای موجود در همین فاصله عادی را با وضوح معمول ببینند. اگر خداوند متعال اذن ندهد همین عینک نیز نمی تواند چیزی را به شخص نشان دهد، لذا هر عینکی با هر چشمی سازگار نیست، بلکه هر چشمی از عینک متناسب با خود می تواند استفاده کند.

پروردگار متعال چشم ها را به گونه ای آفریده است که چیزهای روبرو در محدوده چشم ها را فقط با چرخاندن چشم ها می توان مشاهده کرد و نیاز نیست برای دیدن اشیای روبرو آدمی سر خود را بچرخاند و الا اگر این چنین نبود آدمی با چرخاندن سر و گردن خود زیبایی و وقار خود را از دست می داد چون برای دیدن آن چیزی که کاملاً کنار آن چیز قبلی قرار دارد نیز باید سر و گردن خود را حرکت می داد، لذا برای مشاهده اشیای پیرامون خود مدام باید سر و گردن خود را حرکت می داد.

همین چشمان به قدری با ظرافت می توانند مشاهده کنند که اگر آدمی بخواهد اشیاء باریک را ببیند می تواند چشمان خود را بسیار بسیار کم بلکه کمتر از میلی متر حرکت بدهد و اشیای باریک را جدا از یکدیگر ببیند و تشخیص دهد، و همین چشمان می توانند آسمان بلند، پهناور و دور را نیز مشاهده کنند.

زبان عضو کوچک و پنهان است درحالیکه انسان به وسیله آن می تواند سخنان زیادی بگوید. استفاده از آن فایده هایی دارد و زیان هایی نیز دارد. زبان چندین کار را انجام می دهد: سخن گفتن، ادای برخی از حروف، عهده دار حسّ چشایی، کمک رسانی در خوردن و آشامیدن و بلعیدن.

خداوند متعال لب ها را برای انسان قرار داده است که باعث زیبایی اوست، برخی از حروف به وسیله آنها تلفظ می شوند، در این سه اعضاء اسرار دیگری نیز نهفته است.

بنابراین همه اعضای بدن نیازمند اراده و اذن الهی هستند و بدون اذن الهی هیچ کاری از هیچ عضوی برنمی آید. اینکه بیمار به پزشک مراجعه می کند برای همین است که یک یا چند عضو او دچار اختلال شده است و نمی تواند کار خود را انجام دهد. وقتی پزشک مریض را درمان می کند، بیمار آن گاه بهبود خواهد یافت که خداوند رحمان به اعضای مربوطه اذن انجام ماموریت بدهد.

از آنجا که هر جاندار و شی بی جان یعنی همه مخلوقات برای کوچک ترین حرکت خود و بروز هرگونه اثری از خود، نیاز به اذن پروردگار عالم دارند، اگر آدمی چیزی را برای هدفی بکار می برد اما به وسیله آن چیز به هدف خود نمی رسد یا آن شی در آن زمان آن کاری را که شخص از آن شی انتظار دارد، انجام نمی دهد، انسان نباید به آن چیز ناسزا بگوید. زیرا تا وقتی که اذن الهی داده نشود، هیچ چیزی هیچ کاری نمی تواند انجام دهد.

وقتی انسان این معرفت و خداشناسی را حاصل کرد که همه چیز در قبضه قدرت الهی است و هیچ چیزی نمی تواند از خود اثری بروز دهد مگر اینکه خداوند متعال بخواهد، آن گاه از اشیاء توقعی نخواهد داشت و تمام امید و توکل او به خداوند متعال خواهد بود.

قرآن کریم می فرماید: "مَّا یَفْتَحِ اللَّـهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحْمَةٍ فَلَا مُمْسِکَ لَهَا وَمَا یُمْسِکْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِن بَعْدِهِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ"، "هر رحمتی را خدا به روی مردم بگشاید، کسی نمی‌تواند جلو آن را بگیرد؛ و هر چه را امساک کند، کسی غیر از او قادر به فرستادن آن نیست؛ و او عزیز و حکیم است". (۲)

علاوه بر استفاده از اسباب، دعا کردن برای آن است که بدانیم که موثر حقیقی خداوند متعال است و اگر او اراده کند اسباب تاثیر گذار خواهند بود. "وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَکَ وَأَبْکَىٰ"، "و اینکه اوست که خنداند و گریاند". (۳)

پی نوشت ها: