نماز احتیاط چه زمانی واجب می شود؟

نماز احتیاط، نمازی یک یا دو رکعتی است که وقتی در تعداد رکعت‌های نمازهای چهار رکعتی شک می کنیم بر ما واجب می‌شود. خواندن نماز احتیاط در هفت مورد از شک‌های مربوط به تعداد رکعات نمازخوانده می شود؛

اجزای نماز احتیاط

اجزای نماز احتیاط عبارتند از:

قیام

نیت نماز احتیاط

تکبیر

خواندن سوره حمد به صورت آهسته

رکوع

دو سجده

تشهد

سلام

نحوه خواندن نماز احتیاط

کسی که نماز احتیاط بر او واجب است، بعد از سلام نماز باید فورا نیت نماز احتیاط کند و تکبیر بگوید و حمد را بخواند و به رکوع رود و دو سجده نماید. پس اگر یک رکعت نماز احتیاط بر او واجب است، بعد از دو سجده تشهد بخواند و سلام دهد، و اگر دو رکعت نماز احتیاط بر او واجب است، بعد از دو سجده یک رکعت دیگر مثل رکعت اول بجا آورد و بعد از تشهد سلام دهد.
 
اگر یک رکعت نماز احتیاط واجب باشد پس از سجده ‏ها، تشهد می‏ خواند و سلام می‏ دهد و اگر دو رکعت واجب شده باشد نباید در رکعت اول تشهد و سلام بخواند بلکه باید یک رکعت دیگر هم (بدون تکبیره الاحرام) بخواند و در پایان رکعت دوم تشهد خوانده و سلام می ‏دهد.

نماز احتیاط چه زمانی واجب می شود؟

خواندن نماز احتیاط در موارد زیر واجب می شود:

شک بین 3 و
2
شک بین دو و چهار

شک بین دو و سه و چهار

شک بین سه و چهار

شک بین چهار و پنج در حال قیام

شک بین سه و پنج

شک بین سه و چهار و پنج

اگر بعد از نماز بداند که در بین نماز حال تردیدی داشته که مثلا دو رکعت خوانده یا سه رکعت و بنا را بر سه گذاشته ولی نداند که گمانش به خواندن سه رکعت بوده یا هر دو طرف در نظر او مساوی بوده

فرق نماز احتیاط با سایر نمازها

نیت نماز احتیاط نباید به زبان بیاید.

سوره بعد از حمد و قنوت ندارد.

حمد بنابر احتیاط واجب آهسته خوانده می شود

فرق نماز احتیاط نشسته با ایستاده

آنطور که مقام معظم رهبری فرمودند شخصی که نماز را نشسته می‌خواند، چنانچه الزام به خواندن نماز احتیاط وجود داشته باشد و نتواند آن را ایستاده بخواند، باید دو رکعت نماز احتیاط در حالت نشسته به جا آورد.

دو رکعت نماز احتیاط نشسته معادل با یک رکعت نماز احتیاط ایستاده است. در واقع خواندن نماز در حالت ایستاده و نشسته فرقی ندارد، منتهی کسی که نشسته می‌خواند، در همان حال که نشسته است رکوع و سجود را به جا می‌آورد.

برای رکوع در همان حالت نشسته تا نزدیک سجده گاه خم شده و ذکر رکوع گفته شود. برای سجده نیز مانند سجده نمازهای دیگر سر بر مهر گذاشته و ذکر گفته شود.

حکم نخواندن نماز احتیاط چیست؟

همانطور که گفتیم نماز احتیاط در مواردی که فرد دچار شک در رکعت‌های نماز است، بر او وجاب می‎شود و زمان خواندن آن بلافاصله بعد از همان نمازی است که در آن دچار شک شده است.

اگر فاصله‌ای که نماز احتیاط را نخوانده است بسیار کم باشد به طور که صورت نماز بهم نخورده باشد، باید نماز احتیاط را بجا بیاورد و نماز صحیح است. اما اگر فاصله بین پایان نماز و خواندن نماز احتیاط زیاد شود، طبق نظر برخی از مراجع، هم باید نماز احتیاط را به جا آورد و هم اصل نماز را مجددا بخواند.

اما گروه دیگری از مراجع تقلید معتقدند در این صورت تکرار نمازی که دچار شبهه شده کافی است و دیگر نیازی به خواندن نماز احتیاط وجود ندارد.

اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد نمازی که خوانده درست بوده، لازم نیست نماز احتیاط را بخواند، و اگر در بین نماز احتیاط بفهمد، لازم نیست آن را تمام نماید.

اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد که رکعت های نمازش کم بوده، چنانچه کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده، باید آنچه از نماز را که نخوانده بخواند و برای سلام بی جا دو سجده سهو نماید، و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام داده، مثلا پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بجا آورد.

اگر بعد از نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش به مقدار نماز احتیاط بوده، مثلا در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را سه رکعت خوانده، نمازش صحیح است.

اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز کمتر از نماز احتیاط بوده، مثلا در شک بین دو و چهار، دو رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را سه رکعت خوانده، باید کسری نماز را به نماز متصل نموده و نماز را هم دوباره بخواند.

اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلا در شک بین سه و چهار، یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می کند انجام داده، مثلا پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده، باید دو رکعت کسری نمازش را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.

اگر بین دو و سه و چهار شک کند و بعد از خواندن دو رکعت نماز احتیاط ایستاده یادش بیاید که نماز را دو رکعت خوانده، لازم نیست دو رکعت نماز احتیاط نشسته را بخواند.

اگر بین سه و چهار شک کند و موقعی که دو رکعت نماز احتیاط نشسته یا یک رکعت ایستاده را می خواند یادش بیاید که نماز را سه رکعت خوانده، باید نماز احتیاط را تمام کند و نمازش صحیح است .

اگر بین دو و سه و چهار شک کند و موقعی که دو رکعت نماز احتیاط ایستاده را می خواند پیش از رکوع رکعت دوم یادش بیاید که نماز را سه رکعت خوانده باید بنشیند و نماز احتیاط را یک رکعتی تمام کند و بنابر احتیاط مستحب نماز را دوباره بخواند.

اگر در بین نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر یا کمتر از نماز احتیاط بوده، چنانچه نتواند نماز احتیاط را مطابق کسری نمازش تمام کند بایدآن را رها کند و کسری نماز را بجا آورد و بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند مثلا در شک بین سه و چهار اگر موقعی که دو رکعت نماز احتیاط نشسته را می خواند یادش بیاید که نماز را دو رکعت خوانده، چون نمی تواند دو رکعت نشسته را به جای دو رکعت ایستاده حساب کند به احتیاط واجب باید نماز احتیاط نشسته را رها کند و دو رکعت کسری نمازش را بخواند و نماز را هم دوباره بجا آورد.

اگر شک کند نماز احتیاطی را که به او واجب بوده بجا آورده یا نه چنانچه وقت نماز گذشته به شک خود اعتنا نکند و اگر وقت دارد در صورتی که مشغول کار دیگری نشده و از جای نماز برنخاسته و کاری هم مثل روگرداندن از قبله که نماز را باطل می کند انجام نداده باید نماز احتیاط را بخواند و اگر مشغول کار دیگری شده یا کاری که نماز را باطل می کند بجا آورده یا بین نماز و شک او زیاد طول کشیده احتیاط استحبابی آن است که نماز احتیاط را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند اگر چه می تواند بنا بر انجام نماز احتیاط گذارد و بر همان اکتفا نماید.

اگر در نماز احتیاط رکنی را زیاد کند یا مثلا به جای یک رکعت دو رکعت بخواند نماز احتیاط باطل می شود و بنابر احتیاط واجب باید دوباره نماز احتیاط، و اصل نماز را بخواند.

موقعی که مشغول نماز احتیاط است اگر در یکی از کارهای آن شک کند چنانچه محل آن نگذشته باید بجا آورد و اگر محلش گذشته باید به شک خود اعتنا نکند مثلا اگر شک کند که حمد خوانده یا نه، چنانچه به رکوع نرفته باید بخواند و اگر به رکوع رفته باید به شک خود اعتنا نکند.

اگر در شماره رکعت های نماز احتیاط شک کند، باید بنا را بر بیشتر بگذارد ولی چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل می کند بنابر کمتر گذارد و احتیاط مستحب آن است که نماز احتیاط را دوباره بخواند و بعد از آن اصل نماز را اعاده نماید.

اگر در نماز احتیاط چیزی که رکن نیست سهوا کم یا زیاد شود، سجده سهو ندارد.

اگر بعد از سلام نماز احتیاط، شک کند که یکی از اجزاء یا شرایط آن را بجا آورده یا نه به شک خود اعتنا نکند.

اگر در نماز احتیاط تشهد یا یک سجده را فراموش کند احتیاط آن است که بعد از سلام، آن را قضا نماید اگر چه واجب نیست.

اگر نماز احتیاط و قضای یک سجده یا قضای یک تشهد یا دو سجده بر او واجب شود باید اول، نماز احتیاط را بجا آورد.

روزی رسول اعظم محمد ابن عبد الله (ص) از یکی از صحابۀ خود سئوال کردند:  آیا تو در نمازهایت شک هم میکنی

آن مسلمان گفت : نه ، یا رسول الله

رسول الله با خوشحالی  فرمودند خوشا به حا لت

بعد از وی سئوال کردند : آیا تو مسائل مربوط به شکیّات نماز را میدانی

آن فرد جواب داد : نه یا رسول الله

رسول الله متأثر شدند و گفتند : بنابر این بَدا به حالت

مواردی که نماز احتیاط واجب می شود
ا
ین نماز فقط در مواردی واجب می گردد که شخص در حال خواندن نماز چهار رکعتی به شک دچار میگردد وشک در نماز های دو رکعتی یا سه رکعتی در اکثر موارد نماز را بطور کل باطل میکند  وباید نماز دو باره خوانده شود


منبع: سایت ستاره