مجلس شورای اسلامی به عنوان رکن اصلی قانونگذاری در ایران، متشکل از نمایندگانی است که در خصوص قوانین مهم کشور تصمیم گیری می کنند. آرای نمایندگان مردم می تواند بر قوانین قبلی کشور اثر گذاشته و نیز تعیین کننده سرنوشت قوانین آینده نیز باشد. بر این اساس بسیاری این باور را دارند که رای و نظر نمایندگان، به عنوان وکلای مردم، باید کاملا شفاف و بدون پنهان کاری باشد. این شاید ابتدایی ترین حق مردمی باشد که با رای خود نمایندگان را بر صندلی های بهارستان نشانده اند.

لزوم شفافیت آرای نمایندگان در چند وقت اخیر یکی از مواردی  است که در محافل مختلف مطرح می شود. این مسئله‌ حتی از سوی نمایندگان مجلس نیز مطرح شد اما تا کنون به دلایل عجیب رای نیاورده است! در تاریخ 14شهریور ماه سال قبل  یک فوریت طرح «الحاق دو تبصره به ماده ۱۱۹ قانون آیین‌نامه داخلی مجلس درخصوص شفافیت آرای نمایندگان» در دستورکار مجلس قرار گرفت. این طرح با ۵۲ رای موافق، ۱۱۰ رای مخالف و ۷ رای ممتنع از مجموع ۱۹۴ نماینده به تصویب نرسید و به کمیسیون مربوطه ارجاع شد.

 از آنجا که هر طرحی که با آن مخالفت می‌شود پس از 6 ماه می‌تواند دوباره در صحن مطرح شود، موضوع شفافیت آرای نمایندگان نیز تقریبا یک سال بعد یعنی 7 شهریور ماه امسال دوباره به صحن علنی مجلس آمد اما این ‌بار نیز نمایندگان روی خوشی به این طرح نشان ندادند. بهارستان نشینان این ‌بار با ۶۹ رای موافق، ۱۰۳ رای مخالف و ۸ رای ممتنع از مجموع ۲۱۲ نماینده حاضر در مجلس با دو فوریت این طرح مخالفت کردند!
 

توجیه با استناد به اصل 86 قانون اساسی

طی چند وقت اخیر و با مطرح شدن اصل شفافیت آرا، در برخی محافل برای موضوع مخفی ماندن آرای وکلای مجلس به اصلی در قانون اساسی استناد می شود: اصل 86 قانون اساسی.
اما در قانون مذکور چه موضوعی عنوان شده است؟ اصل 86 می گوید: نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمی‌توان آن‌ها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده‌اند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده‌اند تعقیب یا توقیف کرد.

باید گفت اولا قوانین در مجلسی مدون شده که نمایندگان به آن رای داده اند. بنابراین در همین مجلس می توان رای به اصلاح قانون داد. در ثانی اصل 86 به عدم تعقیب یا توقیف نمایندگان در آرا اشاره می کند. اصل شفافیت با این قضیه هیچ منافاتی ندارد و تنها خواستار مشخص شدن آرا است.
 

جنجال موافقان و مخالفان طرح شفافیت آرا

سخنان تند حجت الاسلام پناهیان در یکی از سخنرانی های خود در انتقاد از نمایندگانی که به شفافیت آرا رای مخالف داده بودند جنجال زیادی در محافل سیاسی بر پا کرد. این صحبت ها نمایندگان و سیتسیون موافق و مخالف را به خصوص در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی روبه روی هم قرار داد.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده مردم اسلام‌آباد غرب اولین واکنش را به صحبت‌های پناهیان نشان داد. او در توئیتر خود نوشت: «شخصا با مصاحبه های هر روزه ام، هیچ رای پنهانی نداشته ام اما باید به حال و روز مجلس ایران گریست که برخی منبرنشین های پاکتی اینگونه بی ادبانه به آن توهین می کنند. کاش خودشان جهت روشنگری ملت شفاف بگویند برای پراکندن این عربده های غیراخلاقی، پاکت چند میلیونی دریافت می کنند؟»

واکنش‌ها به پناهیان فقط به گفته جنجالی فلاحت‌پیشه ختم نشد و علیرضا رحیمی عضو هیات رئیسه مجلس نیز در توئیترش نوشت: « آقایی که از منبر امام حسین، توهین ترویج می کند و به نام هیاتهای منسوب به رزمندگان وعظ می نماید آیا با بد دهنی و اهانت به مردم و مجلس همچنان شایسته عنوان واعظ است؟ از منبر حسینی کرامت حسین(ع) ترویج شود نه بی حرمتی و اهانت. از ارکان نظام دم می زنند و هر بار به یک رکن می تازند.»

جالب بود که اکثر نمایندگان برای پاسخ به صحبت های پناهیان متوسل به توئیتر شده بودند! عبدالکریم حسین‌زاده نائب رئیس فراکسیون امید نیز در حساب کاربری توئیترش نوشت: «دستگاه نظارتی متوجه هست که رد نفوذ را در جایی جستجو کند که لیاخوف زمانه در لباس روحانیت در راس منبر حسینی می نشیند و مجلس را به توپ وقاحت کلامی می بندد؟ بیطرفانه ورود کنید و این اهانت به رای ملت را بی پاسخ نگذارید. پناهیان نگرانِ شفافیت،به طرفدارانش بگوید قیمت توهین پراکنی چند؟»

غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی از نمایندگان اصولگرا نیز گفت: «مجلس هیچ وقت با شفافیت مخالف نکرده، ایشان از روی بی اطلاعی از اصل تصمیم گیری مجلس و ناآگاهی از عدم تصویب دو فوریت طرح شفافیت این حرف را زده است، چرا که مجلس تنها با دو فوریت طرح شفافیت آراء مخالفت کرده بود، زیرا تصویب دوفوریت، مطابق آیین نامه داخلی مجلس ، صرفا مربوط به جلوگیری از ضرورت وقوع خسارت احتمالی و فوت فرصت است، نه موارد دیگر.

اما واکنش ها به صحبت های پناهیان انتقادی نبود و برخی از نمایندگان در موضوعی موافق مصاحبه هایی انجام دادند. حسنعلی حاجی‌دلیگانی نماینده مردم شاهین‌شهر از جمله افرادی است که موافق این شفایت است. او در تائید این طرح گفته است: سخنان حجت‌الاسلام پناهیان در مورد لزوم شفافیت آرای نمایندگان کاملا درست است و واقعاً روحانیون، علما و مردم حق دارند که شفافیت آرا نمایندگان را مطالبه کنند. او ادامه می‌دهد: «وقتی نماینده‌ای برای امضای طرحی نزد من بیاید و بنده آنرا امضا کنم، ولی در نهایت به آن رای ندهم ناشی از نفاق و دورنگی است در حالی که شفافیت آرا می‌تواند نفاق و دورنگی را از بین ببرد.»

مجتبی ذالنوری، نماینده مردم قم نیز در همین راستا می‌گوید: مردم باید بتوانند بر نماینده خود نظارت و مطالبه‌گری داشته باشند و این مطالبه‌گری زمانی ممکن است که اطلاعات و اشراف نسبت به عملکرد نماینده وجود داشته باشند. او ادامه می‌دهد: اکنون مردم از حضور و غیاب، ماموریت، مرخصی و شرکت یک نماینده در رای‌گیری‌ها و یا عدم شرکت او اطلاعی ندارند؛ چراکه آیین‌نامه رای را مخفی تلقی کرده است مگر در مواردی خاص، لذا باید این را در آیین‌نامه تغییر داد.

حسین سبحانی نیا نماینده ادوار مجلس هم می گوید: اگرچه شفافیت در جایی ممکن است عوارضی داشته باشد ولی در مجموع نه تنها به نفع مردم بلکه به نفع مجلس و در دراز مدت به نفع نمایندگان هم تمام خواهد شد زیرا می تواند از عوارضی همچون نفاق و دوگانگی جلوگیری کند.

محمود صادقی دیگر نماینده تهران نیز درباره شفافیت آرا گفته بود، وقتی نمایندگان آرا شفاف داشته باشند این مساله می‌تواند اهرمی در دست نهادهای دیگر قرار بگیرد تا دایره فشارها را مشمول آنها کند. صادقی معتقد است:«شفافیت در همه ابعاد آن ازجمله در آرای نمایندگان ضروری و مفید است و می‌تواند عملکرد مجلس را ارتقا دهد. اما وقتی تبدیل به ابزاری برای فشار به نمایندگان و جهت‌دهی به آرا شود به ضد ‌خودش تبدیل می‌شود».

 او همچنین می‌گوید: «نکته‌ای که وجود دارد این است که مطالبه شفافیت از جانب مردم و افکار عمومی را امر مناسبی می‌دانم اما نحوه بیان مطالبه با این لحن توهین آمیز جای انتقاد دارد؛ به خصوص از طرف کسی که منبر می‌رود، روحانی است و کسوتی را به تن دارد که باید مروج اخلاق باشد. اکثر نمایندگان هم به نحوه بیان ایشان انتقاد کردند.»

منبع: ویکی پدیا، فارس، خبر آنلاین