درس هايي از نبردهاي هوايي و موشكي در جنگ ايران و عراق (2)
درس هايي از نبردهاي هوايي و موشكي در جنگ ايران و عراق (2)
درس هايي از نبردهاي هوايي و موشكي در جنگ ايران و عراق (2)
نویسنده: آنتوني كردزمن
*مترجم: جواد قلوبي
*مترجم: جواد قلوبي
كردزمن: طرفداران ما در ابتداي جنگ سامانه هاي موشكي ايران را از كار انداختند.
آنتوني كردزمن در مقاله خود پيرامون جنگ ايران و عراق نوشته است: چنين گزارش شده است كه سامانه هاي فونيكس مدت كوتاهي پس از سقوط شاه به دست پرسنل نيروي هوايي طرفدار ايالات متحده آمريكا خراب شدند.
*1- حملي غافلگيراني عراق در سپتامبر 1980، كه با نبرد هوايي شديد و عمليات هاي تهاجمي زميني در يك بازه زماني كوتاه همراه بود و در نهايت با برتري هوايي ايران در اواخر مارس 1981 پايان يافت .
*2- بن بست نظامي از آوريل 1981 تا سپتامبر 1983 همراه با استقرار نيروهاي زميني در داخل مواضع ثابت ، ناكامي ايران در تامين قطعات يدكي هواپيما و تضعيف تدريجي قدرت پدافند هوايي اين كشور .
*3- دوره اي از سپتامبر 1983 تا اواسط 1985 زمانيكه با برتري هوايي عراق و ارتقاي ميزان كارآمدي ماموريت هاي تهاجمي اين كشور همراه بود
*4- تغيير رويكرد عراق به بمباران مناطق استراتژيك با هدف قطع صادرات نفت ايران
*5- تغيير رويكرد عراق به پشتيباني نزديك هوايي تهاجمي تر و موثرتر و نيز ماموريت هاي ممانعت از پيشروي نيروهاي ايراني پس از شكست در فاو در اوايل 1986
*6- كشاندن دوباره دامنه جنگ به شهرها در اوت 1987 و در پي آن نبرد موشكي سال 1988
روند كلّي نبرد هوايي بين ايران و عراق را عواملي تعيين مي كرد كه در ادامه بدانها اشاره خواهد شد :
*سوء برداشت اوليه عراق از نقاط ضعف ايران در آغاز جنگ كه با بي كفايتي مقامات نظامي اين كشور در برنامه ريزي حملات اوليه و داشتن پندارهاي نادرست در مورد توانمنديهاي تهاجمي و تدافعي عراق همراه گرديد و سبب انجام حملاتي توسط نيروهاي هوايي اين كشور گرديد كه به لحاظ فني در سطحي به مراتب پايين قرار داشتند .
*نيروي هوايي ايران نيز اراده و توانايي شگفت آوري - بويژه در حملات زميني - و قابليت فني بسيار بالايي از خود نشان داد كه نتيجي سالها آموزش نيروهاي آمريكايي در ايران بود .
*درصد بالاي فرسودگي در ميان نيروي هوايي ايران به دليل كمبود قطعات و مشكلات خدماتي، بويژه پس از حملات فشرده ايران در سال 1982كه در نهايت به برتري نيروي هوايي عراق انجاميد .
*تغيير رويكرد عراق به بهره گيري از هواپيماها و مهمات غربي براي پدافند هوايي و ماموريت هاي تهاجمي سرنوشت ساز
*عدم موفقيت ايران در جايگزيني جنگنده هاي ساخت كري شمالي كه از روي هواپيماهاي روسي و چيني الگوبرداري شده بودند، با جنگنده هاي آمريكايي
در زمان آغاز جنگ ، توان رزم هوايي عراق در سطحي به مراتب پايين تر از ايران قرار داشت . اين كشور 445 فروند هواپيماي جنگنده و عراق 372 فروند جنگنده داشت كه در مقايسه كيفيت هواپيماهاي ايران بسيار بهتر از هواپيماهاي دشمن بود . اما با گذشت اندك زماني از آغاز جنگ ، توان عمليات هوايي ايران به شدت كاهش پيدا كرد و از 200 فروند هواپيماي عملياتي ، تنها 80 فروند آن باقي ماند ، حال آنكه جنگنده هاي عراق به بيش از 500 فروند افزايش يافت .
توان نيروها ، فن آوري و ديدگاه هاي طرفين در فصول قبلي مورد بحث قرار گرفتند و نوع نگرش ايران در ايامي كه براي درگير نمودن نيروهاي خود در نبرد هوا به هوا قدرت كافي را داشت در جدول 1-13 (تصوير قديم 19-4) نمايش داده شده است . اطلاعات پيشين - كه در اكتبر 1985 بدست آمده - ثابت مي كرد كه ايران فقط در حدود 23 تا 35 فروند هواپيماي جنگنده R-4 ، 5 تا 14 فروند هواپيماي جنگنده F-14 و 40 تا 45 فروند هواپيماي جنگنده F-5 در اختيار داشت . در طرف ديگر ، نيروهاي عراق بيش از 500 هواپيماي رزمي به همراه 44 تا 50 فروند هواپيماي جنگنده از نوع ميراژ F-1EQ/EB ، 150 تا 200 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 21 ، 48 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 23 بي ام ، 75 فروند هواپيماي جنگنده Su-7 ، 50 فروند هواپيماي جنگنده Su-20 ، 25 تا 30 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 25 و 40 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 19 داشتند . قابليت برد ماموريت جنگنده ها در جنگ ايران - عراق و ديگر نبردهاي منطقه خاورميانه در شكل 2-13 (تصوير قديم 20-4) آمده است .
هرچند كه عراق بين سالهاي 1980 تا 1988 توان رزم هوايي خود را از 332 فروند هواپيما در سال 1980 به حدود 500 فروند هواپيما در سال 1988 افزايش داد ، اما بيشتر بر كيفيت نيرو تاكيد مي ورزيد تا كميت نيرو . زمانيكه قطعنامه آتش بس در سال 1988 به امضاي طرفين رسيد ، عراق 40000 نفر پرسنل در نيروي هوايي خود داشت كه از اين رقم تعداد 10000 نفر در بخش پدافند هوايي اشتغال داشتند . هواپيماهاي رزمي اصلي عراق در سال 1988 شامل دو اسكادران بمب افكن متشكل از 8 فروند هواپيماي Tu-16 و 12 فروند هواپيماي Tu-22 بودند . نيروي هوايي اين كشور 11 اسكادران جنگنده هاي هوا به زمين در اختيار داشت كه شامل يك اسكادران مشتمل بر 10 تا 15 فروند هواپيماي جنگنده Su-25 ، 4 اسكادران مشتمل بر 40 فروند هواپيماي جنگنده MiG-23BM ، 3 اسكادران هواپيماي جنگنده Su-7B و Su-20/22 ، 2 اسكادران مشتمل بر 20 فروند هواپيماي جنگنده Mirage F-1EQE مجهز به سيستم Exocet و 2 اسكادران مشتمل بر 23 فروند هواپيماي جنگنده Mirage F-1EQ-220 در اختيار داشت . علاوه بر اينها ، نيروي هوايي عراق از 5 اسكادران شامل يك اسكادران مشتمل بر 25 فروند هواپيماي جنگنده ميگ- 25 ، يك اسكادران مشتمل بر 25 فروند هوايپماي جنگنده ميگ - 29 ، 200 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 21 ، 30 فروند هواپيماي جنگنده Mirage F-1EQ و 40 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 29 در نبرد عليه نيروهاي ايراني استفاده مي كرد . نيروي هوايي عراق 115 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 21 و نيز يك اسكادران شناسايي كوچك مشتمل بر 5 فروند هواپيماي جنگنده MiG-25R داشت . بالگردهاي مسلح اين كشور در اختيار نيروي زميني قرار داشتند و شامل 40 تا 60 فروند بالگرد ميگ - 24 ، 50 فروند بالگرد SA-342 Gazelle (كه برخي مجهز به سيستم HOT بودند) ، 10 فروند بالگرد Super Frelon (برخي مجهز به سيستم Exocet) ، 30 فروند بالگرد SA-316B مجهز به سيستم AS-12 و 44 فروند بالگرد MBB BO-105 مجهز به سيستم SS-11 بودند .
عراق همچنين از 8 تا 12 فروند بمب افكن Tu-22 Blinder و 7 تا 10 فروند هواپيماي جت بمب افكن برد زياد ملقب به Badger در جنگ با ايران بهره مي برد . گزارشات منتشره حاكي از آن است كه عراق اين بمب افكن ها را از كشورهايي همچون اتحاد جماهير شوروي ، مصر و چين خريداري كرده است . اين بمب افكن ها در حال حاضر از موشك هاي كرم ابريشم چيني استفاده مي كنند و ممكن است براي بمباران اهداف موردنظر از موشك هاي سطح به هواي AS-3 يا AS-4 روسي نيز بهره گيرند . اين موشك ها كلاهكي به وزن 1000 كيلوگرم دارند و در مقايسه با موشك هاي كوچكتر نظير Exocet از كارآمدي بسيار بيشتري در انهدام نفت كشها و كشتي هاي بزرگ برخوردارند . ضمناً سرعت بالاتري نيز دارند . حداكثر برد هوايي موشك هاي كرم ابريشم و AS-4 در حدود 460 كيلومتر مي باشند . عراق از اين بمب افكن ها در تمام مراحل جنگ خود با ايران بهره جست . با اين وجود ، هيچك از اين جنگنده بمب افكن ها نتوانستند جايگاه مهمي را به خود اختصاص دهند زيرا در مقايسه با جنگنده بمب افكن هاي مدرن ، Tu-22 فاقد مقدار ماده منفجره و دقت لازم در راستاي اجراي موفقيت آميز ماموريت هاي متعارف بود و بمب افكن Tu-16 نيز جنگنده اي بسيار آسيب پذير بود تا آن حد كه در ماموريت هاي نفوذ به عمق خاك دشمن ، نيروهاي عراقي كمتر مي توانستند از آنها سود جويند .
هواپيماهاي اصلي ميدان نبرد عراق در آغاز جنگ شامل Su-7 و Su-20 ، MiG-23B و مدل هاي صادراتي ديگري از جنگنده ميگ - 21 بودند . عراق همچنين 40 فروند هواپيماي ميگ - 19 و چندصد فروند ميگ - 21 در اختيار داشت . قديمي ترين هواپيماي عراق ميگ - 19 ساخت شوروي بود . اين هواپيما اولين جنگنده مافوق صوت شوروي بود كه به عنوان جايگزين جنگنده هاي ميگ - 15 و ميگ - 17 در تعداد انبوه توليد شدند . عراق نمونه جديدتري از ميگ - 19 نيز در اختيار داشت كه در مقايسه با نمونه هاي اوليه يك ترمز هوايي مركزي بزرگ و موتور نسبتاً قوي تري داشت كه تحت عنوان RD-9 شناخته مي شوند . تمامي هواپيماهاي ميگ- 19 مي توانند موشك K-13A يا AA-2 Atoll با خود حمل كنند و پيلون هاي در زير بال مي توانند دو مخزن به ظرفيت 176 گالن و دو مهمات يا مخازن پخش كننده 551 پوندي در خود نگاه دارند .
جنگنده ميگ - 19 هيچگاه نتوانست جايگاهي به عنوان هواپيماي هدايت كننده در عمليات هاي هوايي عراق براي خود پيدا كند بلكه در طول جنگ نيروي هوايي عراق بيشتر از جنگنده ميگ -21 در حملات زميني و عمليات هاي پدافند هوايي خود بهره گرفت . در ابتداي جنگ ؛ ميگ - 21 جنگنده اصلي پدافند هوايي عراق به حساب مي آمد . اين هواپيما جنگنده اي نسبتاً كارآمد در ارتفاع متوسط به بالا در طول روز بود كه سيستم راداري و الكترونيكي معمولي ، قابليت ديد عمودي رو به بالا ، سيستم هاي كامپيوتري ويژه توپ و سيستم هاي كنترل پرتاب موشك داشت . زاويه ديد اين هواپيما در جهت رو به پايين يا در ارتفاع پست "كور " بود و تحت چنين شرايطي خلبان مي بايستي بر قدرت ديد بصري خود و قابليت انهدام هواپيما اتكا مي ورزيد . اين بدان معني است كه جنگنده از قابليت اندكي در كاوش و انهدام اهداف در برد چشمي دورتر يا ارتفاع پست بهره مند بوده و يا اصولاً چنين توانمندي نداشت ، به استثناي زماني كه خلبان بوسيله رادارهاي خارجي هواپيما را دقيقاً به طرف هدفي خاص هدايت نمايد . بدين ترتيب ، هوايپماي ميگ - 21 فاقد سيستم هاي مدرن تنظيم زاويه ديد توپ و سامانه كارآمد موشكي هوا به هوا در نبرد هوايي عليه جنگنده اي بود كه در ارتفاع پايين پرواز مي كرد .
از جنگنده ميگ - 23 گاهي اوقات به عنوان "F-4 كوچك شده " ياد مي شد ، اما اين قياس صحيح نيست . ميگ - 23 مي تواند همان نقشها را ايفا نمايد اما سيستم هاي الكترونيكي آن به مراتب ضعيف تر بود . مدل صادراتي ميگ - 23 در ميان نيروهاي ناتو با عنوان "Flogger E " شناخته مي شود كه از سيستمها و بدنه اي مخصوص براي پرواز با سرعت بالا بهره مي برد اما به جاي رادار دماغه اي "high Lark " هواپيماي ميگ - 23، از رادار با "اسكن چرخشي " استفاده مي كند . اين جنگنده همچنين فاقد قابليت ديد عمودي رو به پايين و رو به بالاست و از رادار هشداردهنده نسبتاً ضعيف Sirena-2 بهره گرفته و سيستم الكترونيكي متوسطي براي كنترل شليك دارد و مي تواند به جاي موشك هاي AA-7 و AA-8 كه در مدلهاي روسي ميگ - 23 مورد استفاده قرار مي گيرد ، از موشك هوا به هواي AA-2 بهره جويد .
همانند جنگنده رهگير / با برتري هوايي ، براي يك هواپيماي ويژه هوا به زمين (نظيرFlogger D & F) نيز از همان بدنه اصلي استفاده مي نمايند . اگرچه هواپيماي MiG-23B اساساً براي ماموريت هاي تهاجمي طراحي گرديده است ، اما در ساخت نمونه هاي بعدي بر ويژگي هايي همچون كنترل و قابليت مانوردهي موردنياز براي نبرد هوايي موثر تاكيد شده است . با اين وجود ، مدل هاي تهاجمي ساده تر داراي قابليت حمل مهمات بيشتر بوده و به گونه اي طراحي شده بودند كه در ارتفاع پايين بطور كارآمدي عمليات كنند . موتور توربو پس سوز مدل R-29B در جنگنده هاي روسي MiG-23 25350 پوند نيرو توليد مي كند . اين ميزان نيرو به ميگ - 23 توان رقابت با جنگنده هاي مدرن غربي را نمي دهد اما مي تواند بيانگر پيشرفت هاي قابل ملاحظه اي در قابليت هواپيماهاي جنگنده روسي باشد .
جنگنده Flogger E به جاي موتور R-23B معمولاً از موتور ضعيف تر R-27 استفاده مي كند و به جاي سيستم ARK-15 ، بر روي آن قطب نماي راديويي ARK-9 با توانمندي ضعيف تر نصب مي شود . همچنين سيستم ناوبري و انتقال مهمات تهاجمي به مراتب ضعيف تري داشته و از تسليحات ليزري نيز بهره اي نمي برد . با وجود اين ، عراق پيش از تامين هواپيماي جنگنده ميراژ F-1 مي بايستي در سيستم پدافند هوايي خود از جنگنده هاي ميگ - 23 استفاده مي كرد .
مقامات نظامي عراقي بر اين باور بودند كه در ابتداي جنگ بايد جنگنده هاي بهسازي شده MiG-23B را سفارش مي دادند و براي خريد مدل هاي صادراتي MiG-29 ، Su-25 و Su-22T در سال 1984 يا 1985 وارد مذاكره مي شدند . عراق طي ماه مه 1987در اقدامي آشكار 25 فروند هواپيماي جنگنده MiG-29 Fulcrum بازسازي شده تحويل گرفت اما هواپيماهاي فوق نتوانستند نقش عمده اي در جنگ ايران و عراق ايفا نمايند . اين هواپيماها در زمان تحويل فاقد رادارها و كامپيوترهاي پيشرفته با قابليت ديد عمودي بودند كه طبق استادارد بايد بر روي مدل هاي روسي ميگ -29 نصب مي شدند اما نمونه هايي كه به كشور عراق تحويل داده شدند تنها در طول روز قادر به اجراي ماموريت تهاجمي بودند . عليرغم سفارش عراق براي خريد هواپيماي مدل روسي ، كشور فروشنده آشكارا ميگ هاي -29 بدون سيستم هاي فوق را به آنها تحويل داد . روسها از تحويل مدل هاي پيشرفته تر ميگ - 23 و ميگ - 27 به عراق خودداري كردند - احتمالاً به اين دليل كه عراق بابت خريد تسليحات 10 ميليارد دلار از قبل به روسيه بدهكار بوده است .
گزارشها حاكي از آن است كه عراق لااقل 10 فروند هواپيماي تهاجمي Su-25 تحويل گرفته است . اين هواپيما از نوع هواپيماي پشتيباني نزديك از واحدهاي زرهي است كه به هواپيماي Northrop A-9 شباهت دارد . گزارشات متعددي وجود دارد مبني بر اينكه اين هواپيما تنها قابليت شركت در تعداد محدودي ماموريت پشتيباني نزديك هوايي را دارا بود اما جزئيات واقعي اين گزارشات در دست نيست .
برخي گزارشات نشان مي دهد كه عليرغم تاكيد غرب بر هواپيماهاي اختلال انداز ، هواپيماهاي ساخت شوروي داراي سيستم داخلي ضد پارازيت (ECM) بودند . اما مستندات اندكي پيرامون قابليت ECM داخلي بر روي هواپيماهاي ميگ و سوخو عراق در دست است و نيروي هوايي عراق پادهاي خارجي اقدامات ضدالكترونيكي از غرب خريداري نموده بود . به نظر مي رسد عراق قابليت ضداقدامات الكترونيكي و ضداقدامات هواپيماهاي خود را در سال 1987 و 1988 بهسازي كرد اما جزئيات معتبري در اين رابطه وجود ندارد .
موشك هوا به هوا AA-2 Atoll موشك اصلي بود كه جنگندهاي MiG-21 ، MiG-19/CH F-6 و هواپيماي مدرن عراق با خود حمل مي كردند . AA-22 يك موشك قديمي هدايت شونده با سيستم مادون قرمز است كه ظاهراً از روي مدل موشك Raytheon-Ford Sidewinder الگوبرداري شده است . ثابت شده كه اين موشك از نوع "رهگير " با برد و قابليت مانوردهي محدود بوده و در جنگ 1973 ميان اعراب و اسرائيل ، نبرد 1982 در لبنان و در جنگ ايران - عراق مورد استفاده قرار گرفت . معهذا ، عراق بطور روزافزون بر استفاده از موشك هاي مدرن تر هوا به هوا نظير AA-6 ، AA-7 و AA-8 روسي و R-530 و R-550 Magic فرانسوي همت مي گمارد . برخي از مقامات نظامي عراق گمان مي كردند كه اين تغييرات توان رزمي هوايي عراق را تا اواسط دهه 1980 به طور قابل توجهي بهبود خواهد بخشيد .
عليرغم تامين انواع جنگنده هاي روسي جديدتر ، عمده تغيير اساسي در قدرت هوايي عراق پس از شروع جنگ تحويل دو مدل هواپيماي فرانسوي ؛ يعني سوپراتاندارد و ميراژ اف- 1 بود . جنگنده Dassault Breguet Super Etendard قابليت بهره برداري از موشك هاي هوا به دريا Exocet را داشت و اين در حالي است كه فرانسه هواپيماهاي Mirage F-1EQ5 را نيز توليد مي كرد كه به طور اخص به سيستم هاي پرتاب موشك Exocet مجهز بودند . زمانيكه هواپيماي Mirage F-1Q5 به نيروي هوايي عراق تحويل داده شد ، دوباره آن را به فرانسه باز پس دادند . جنگنده سوپراتاندارد در واقع يك هواپيماي جنگنده تهاجمي سبك و قديمي متعلق به نيروي دريايي است كه قابليت پرواز با سرعت مافوق صوت را داراست . نيروي هوايي عراق با هدف جايگزين نمودن آن به جاي هواپيماي ترابري Entendard IVA ، موتور توربو جت تك محوري SNECMA Atar 8K-50 را به آن افزود . حداكثر سرعت آن 745 مايل در ساعت در ارتفاع پست است . اين هواپيما همچنين مي تواند در هوا سوخت گيري نمايد . مهمات آن شامل دو توپ 30 ميليمتري DEFA مي باشد . شعاع ظاهري HI-LO-HI جنگنده سوپراتاندارد 403 مايل يا 650 كيلومتر است . با اين وجود ، عراق تا اواسط سال 1985 از موشك ضدكشتي با رادار فعال داخلي Exocet بهره مي برد . اين جنگنده موشك Exocet را در زير بال سمت راست خود حمل مي كرد و مخازن سوخت آن در زير بال سمت چپ قرار داشتند . استفاده از موشك هاي هوا به هواي Magic در اين هواپيما امري اختياري بود .
بهره گيري عراق از موشك Exocet AM-39 به تفصيل در فصل 12 توضيح داده شد . اين موشك طولي برابر با 69/4 متر ، 350 ميليمتر قطر و در زمان پرتاب وزني در حدود 655 كيلوگرم دارد . موشك Exocet برد محدودي برابر با 31 تا 5/43 مايل دارد كه مقدار دقيق آن به ارتفاع پرواز موشك بستگي دارد . اين موشك يك سلاح دريايي است كه اطلاعات هدف را پيش از پرتاب براي آن ارسال مي نمايند و امكان تصحيح اطلاعات براي اين موشك در ميانه راه وجود دارد . اين موشك با سرعت 93/0 ماخ در ارتفاع تقريباً 5/2 متري پرواز مي كند و به منظور قفل كردن بر روي هدف از سيستم هدف ياب راداري فعال تك پالسي EMD Adac X-band استفاده مي كند .
موشك Exocet كلاهكي با بدنه فولادي / Serat Hexolite به وزن 165 كيلوگرم دارد . اين موشك مي تواند با زاويه اي تا 70 درجه به درون بدنه هاي زرهي نفوذ كند و داراي فيوزهاي لحظه اي و تاخيري مي باشد كه پس از نفوذ به بدنه كشتي منفجر مي گردد . آتش افروخته شده در داخل نفتكشها عموماً براي غرق كردن كشتي هاي بزرگ كافي نيست ، اما در برابر كشتي هاي كوچك و ناوهاي جنگي موثر مي باشد . موشك فوق از سال 1978 در خدمت هواپيماهاي جنگنده سوپراتاندارد بوده است و هواپيماي مزبور معمولاً يك تا دو موشك از اين نوع را بر پيلون هاي بال خود حمل مي كند . موشك Exocet از سال 1985 در هواپيماي Mirage 1EQ5 مورد استفاده قرار گرفت .
جنگنده Dassault Mirage F-1 به عنوان هواپيماي هدايت كننده نيروي هوايي عراق انتخاب گرديد و جايگزين جنگنده سوپراتاندارد شد . تا سال 1988 ، عراق شش اسكادران از هواپيماي Mirage F-1 در اختيار داشت . دو اسكادران متشكل از 30 فروند Mirage F-1EQ در خدمت پدافند هوايي بود . چهار اسكادران ديگر به عنوان نيروهاي تهاجمي به 70 فروند جنگنده Mirage F-1EQ5 و Mirage F-1EQ200 مجهز بودند .
جنگنده Mirage F-1 يك هواپيماي چندمنظوره نسبتاً مدرن است كه مقدار ماده منفجره نسبتاً زيادي را مي تواند با خود حمل كند و در ارتفاعات پايين به راحتي پرواز نمايد . همچنين از قابليت صعود به ارتفاعات بالا نيز بهره مند است . شركت Dassault-Breguet ادعا مي كند كه هواپيماي ميراژ اف - 1 نسبت به ميراژ III از حداكثر سرعت بالاتر (2/2 ماخ در برابر 2 ماخ) ، مقاومتي 3 برابر بيشتر در صورت افزايش سرعت ، افزايش زمان گشت زني سه برابر بيشتر از قبل و پس از رهگيري دارد . همچنين ادعا مي شود كه برد تاكتيكي اين جنگنده از سطح دريا دو برابر بيشتر است و با حداكثر وزن بيشتر ، ميزان حركت جنگنده در روي باند جهت بلند شدن از روي زمين 30 درصد كوتاهتر مي باشد . سرعت فرود اين هواپيما 25 درصد كمتر و قابليت مانوردهي آن در سرعت مافوق صوت و مادون صوت بهبود يافته است . به علاوه ، در مقايسه با جنگنده هاي پيش از خود مي تواند تا 40 درصد سوخت بيشتري در مخازن نگه دارد كه اين مهم با برداشتن مخازن تيغه اي و جايگزين كردن آنها با مخازن داخلي با ظرفيت كامل محقق شده است . جنگنده Mirage F-1 همچنين مي تواند از روي باندهاي ناهموار كوتاه نيز به هوا برخيزد .
جنگنده ميراژ اف - 1 بوسيله موتور توربوجت پس سوز SNEMCA Atar 9K50 به وزن 15870 پوند تقويت شده است . همچنين به دو توپ 30 ميليمتري DEFA 553 مجهز مي باشد كه هر يك 125 گلوله دارند . در شرايط رهگيري و براي نبردهاي در برد كوتاه معمولاً دو موشك هوا به هوا مادون قرمز R550 Magic و يك موشك هوا به هوا Super 530F مجهز به رادار داخلي با خود حمل مي كند و در حالت تهاجمي قابليت حمل 4000 كيلوگرم (8000 پوند) مهمات را داراست . عراق هم اكنون هواپيماهاي Mirage F-1EQ ، F-1EQ-200 و F-1EQ5 در اختيار دارد . در مدل آموزشي اين جنگنده ، كابين ديگري براي مربي در نظر گرفته شده است . مدل اصلي Mirage F-1EQ براي انجام ماموريت تحت كليه شرايط جوي از سيستم هاي الكترونيكي پيشرفته تري بهره مي گيرد اما برد رادار آن زياد نيست و فاقد كامپيوتر الكترونيكي پيشرفته يا قابليت ديد عمودي رو به پايين مي باشد . براي افزايش برد ، سيستم هاي الكترونيكي پدافند هوايي تعدادي از اين جنگنده ها برداشته شد و مخازن سوخت اضافي بر روي آنها نصب گرديد . ضمناً اين جنگنده مي تواند موشك AM-39 Exocet را با خود حمل نمايد .
همانطور كه پيش از اين مطرح گرديد ، عراق به زرادخانه خود موشك هوا به هوا Super 550 و 530 افزود . موشك Super 530 نمونه بهسازي شده جديد موشك R530 است و حداكثر برد ظاهري آن در حدود 35 كيلومتر مي باشد . اين موشك از سيستم SARH با رادار EMD Super AD-26 بهره مي گيرد كه با رادار Cyrano IV جنگنده ميراژ اف - 1 سازگار است . سرعت آن برابر با 3 ماخ بوده و مي تواند اهدافي تا 10000 كيلومتر بالاتر يا پايين تر از هواپيماي در حال پرواز را هدف قرار دهد . اين موشك همسان با بهترين مدل هاي آمريكايي هدايت شونده توسط رادار است و يكي از مرگبارترين موشك هاي هوا به هوا مي باشد كه در كشورهاي جهان سوم مورد استفاده قرار مي گيرد . هر دو موشك ، مدل پيشرفته تر موشك Matra بوده و برد طولاني تري دارند .
موشك Magic يا R-550 ، نمونه بهسازي شده موشك Sidewinder با زاويه تهاجمي تا 140 درجه ، داراي قابليت حمله مستقيم ، قابليت پرتاب "G " و مانوردهي مي باشد . برد آن از 32/0 تا 10 كيلومتر بوده و از هدف ياب مادون قرمز پيشرفته بهره مي گيرد . گزارشات متعدد حاكي از آن است كه بيشتر تلفات وارده بر نيروهاي ايراني توسط موشك هاي پرتاب شده از هواپيماهاي ميگ - 21 بوده است و ثابت شده كه موشك هاي فوق نسبت به موشك مادون قرمز استاندارد ساخت شوروي - Atoll - داراي برتري بوده و در ارتفاعات بسيار پايين قادر است تلفات قابل توجهي بر نيروهاي دشمن وارد نمايد .
افسران نيروي هوايي عراق تصور مي كنند كه تعمير و نگهداري جنگنده هاي ميراژ اف -1 امري دشوار است اما اين حقيقت در مورد جنگنده هاي روسي بيشتر مصداق پيدا مي كند . آنها سيستم هاي الكترونيكي هواپيما را در شرايط هوا به هوا و هوا به زمين كارآمدتر مي پندارند اما از سوي ديگر موشك هاي هوا به هوا و تسليحات هوا به زمين فرانسوي را بسيار مرگبارتر مي دانند .
طي سالهاي 1980 تا 1988 ، ايران نتوانست قدرت هوايي خود را در سطحي كه شاه به آن دست يافته بود ، نگاه دارد . توان رزمي هوايي اين كشور از 445 فروند هواپيما در نيروي هوايي در سال 1980 تا حدود 90-68 فروند در سال 1988 تقليل يافت . در زمان آتش بس - سال 1988 - نيروي هوايي فقط 35000 نفر پرسنل در اختيار داشت . پس از آن ، هواپيماي رزمي اصلي ايران شامل 35-20 فروند جنگنده F-4D/E ، 45-30 فروند جنگنده عملياتي F-5E/F ، 14-10 فروند هواپيماي اف-14 و 3 فروند هواپيماي RF-4E بود . تعداد بالگرد هاي تهاجمي تا آن حد كاهش يافت كه ظاهراً كمتر از 50 بالگرد عملياتي در اختيار نيروي زميني ارتش قرار داشت . از شواهد امر چنين بر مي آيد كه نيروي دريايي نيز تنها 2 بالگرد PF-3 عملياتي داشت .
در آغاز جنگ ، هواپيماي Tomcat پيشرفته ترين هواپيماي ايران محسوب مي گرديد . اين جنگنده بسيار پيشرفته و داراي بال متحرك بود كه از يك رادار پدافند هوايي AWG-9 پيشرفته بهره مي گرفت . اين جنگنده در شرايط نبرد هوا به هوا از موشك فونيكس (Phoenix) در سيستم پدافند دوربرد استفاده مي كرد . اين هواپيما قابليت ديد عمودي رو به پايين / شليك رو به پايين استثنايي ، قابليت تجسسي راداري دوربرد دارد و مي تواند به طور همزمان به چند هدف هوايي حمله كند .
جنگنده F-14A يك هواپيماي دوربرد است كه مي تواند ماموريت هاي CAP را در شعاعي تا 764 مايل (1167 كيلومتر) و ماموريت هاي رهگيري را تا 2000 مايل (3200 كيلومتر) به انجام رساند . اين هواپيما از دو موتور توربوجت پس سوز Pratt & Whitney TF 30-412A به وزن 20900 پوند بهره مي گيرد . سرعت صعود اوليه آن 30000 پا در هر دقيقه است . حداكثر سرعت 1564 مايل در ساعت در ارتفاع و 910 مايل در ساعت از سطح درياست . جنگنده F-14 از يك توپ 20 ميليمتري M61-A1 چندلول در بدنه خود استفاده مي كند و قادر است چهار موشك Aim 7 Sparrow و 4 يا 8 موشك Aim Sidewinder يا 6 موشك Aim-54 Phoenix و 2 موشك Aim-9 با خود حمل كند . حداكثر بار تسليحات خارجي براي اين جنگنده 14500 پوند است .
بنا بر گزارشات واصله از منابع گوناگون ، در روزهاي ابتدايي جنگ اشخاصي سامانه موشكي فونيكس و سيستم هاي هدايت كننده الكترونيكي جنگنده هاي ايراني F-14A را دستكاري كردند تا از كار بيفتند . چنين گزارش شده است كه سامانه هاي فونيكس مدت كوتاهي پس از سقوط شاه به دست پرسنل نيروي هوايي طرفدار ايالات متحده آمريكا خراب شدند ، هرچند كه برخي منابع گزارش مي دهند آنها بدست نيروهاي انقلابي ايران با هدف ممانعت از اجراي عمليات هاي نيروي هوايي دستكاري شدند . اين بدان معني بود كه ايران نمي توانست از بهترين جنگنده هاي خود استفاه بهينه اي داشته باشد يا از قابليت سيستم هاي پيشرفته در كليه شرايط جوي ، موشك هاي هوا به هوا و قابليت عالي شليك رو به پايين و برد تا 124 مايل (200 كيلومتر) بهره گيرد .
با اينحال ، جنگنده هاي F-14A مي توانستند با رادار AN/AWG-9 به عملياتهاي خود ادامه دهند . اين رادار بردي بالغ بر 100 مايل دريايي دارد و مي تواند با قابليت ديد عمودي رو به پايين خود در نقش يك هواپيماي "آواكس كوچك " ظاهر گشته و 24 هدف را رهگيري نمايد . اين جنگنده ها همچنين مي توانند موشك هاي Aim-7 و Aim-9 را به سوي اهداف موردنظر شليك كنند . اين مسئله به ايران اجازه مي داد تا با استفاده از موشك Aim-9 در اواخر بهار سال 1988 بتواند جنگنده ميراژ عراق را مورد هدف قرار دهد .
نيروهاي ايراني از هواپيماي جنگنده F-14 به عنوان هواپيماي شناسايي و هواپيماي رزمي هوايي استفاده مي نمودند ، اما دريافتند كه آماده نگهداشتن اين هواپيماي پيشرفته در شرايط عملياتي بدون وجود پرسنل ورزيده براي تعمير و نگهداري و فقدان قطعات يدكي امري دشوار است . به نظر مي رسد كه از هر 10 فروند تنها 3 فروند كاملاً مورد استفاده نيروي هوايي ايران قرار مي گرفت . در حال حاضر ، ايران از اين هواپيماها عمدتاً به عنوان سيستم هاي هدايت و كنترل هوايي و نيز هواپيماهاي جنگنده شناسايي بهره مي برد .
جنگنده McDonnell Douglas F-4 يك هواپيماي تهاجمي است كه قابليت حمل مقدار زيادي مواد منفجره و قابليت پرواز در بردي نسبتاً طولاني بين 250 و 450 مايل را داراست . مدل F-4E آن يك توپ 20 ميليمتري چندلول M-61 داخلي را با خود يدك مي كشد كه همين توپ را مي توان در پاد محور مركزي در بيرون از هواپيما جاي داد . جنگنده F-4 براي نگهداري بمب ها و ساير موشكها از يك محور مركزي و مخازني در زير بال بهره مي برد و مي تواند مهماتي به وزن تقريبي 16000 پوند (7257 كيلوگرم) را با خود حمل نمايد . اين هواپيما همچنين قادر است با سرعت 28000 فوت در دقيقه رو به بالا صعود كند . حداكثر سرعت اين هواپيما 1500 مايل در ساعت در ارتفاع است و حداكثر برد آن برمبناي سوخت مخازن داخلي تقريباً 1750 مايل مي باشد .
اما جنگنده F-4 ، هواپيمايي پيچيده با طراحي قديمي است كه تعمير و نگهداري آن بويژه از لحاظ سيستم الكترونيكي هواپيما فوق العاده دشوار مي باشد . ايران قادر نبود تا از سيستم هاي پيچيده جنگنده F-4E به خوبي نگهداري كند . در حقيقت ، اين شك و ترديد وجود دارد كه بيشتر جنگنده هاي F-4 بازمانده ايران اينك مي توانند موشك هاي هدايت شونده توسط رادار همچون Aim-7 Sparrow را به سوي اهداف موردنظر شليك نمايند - هرچند كه بنا بر گزارشات ايران قطعات APQ-120 را در جريان انتقال پنهاني تسليحات نظامي از ايالات متحده آمريكا دريافت كرده است كه اين مسئله امكان شليك دوباره موشك هاي Aim-7E را براي نيروي هوايي ايران فراهم مي كرد . همچنين معلوم نيست كه آيا براي بهره گيري از موشك Aim-9Sidewinder تمامي جنگنده هاي F-4 به سيستم هاي الكترونيكي مجهز بودند .
جنگنده F-5E ايران ، هواپيمايي با برد كوتاه است كه مي تواند مواد منفجره اندكي با خود حمل كند و از حداقل سيستم الكترونيكي بهره مند مي باشد . اين هواپيما برد ايده آلي در حدود 150 تا 250 مايل دارد . حداكثر سرعت آن در ارتفاع 1060 مايل در ساعت بوده و سرعت صعود اوليه آن 31000 فوت در دقيقه است . اين هواپيما به دو توپ 20 ميليمتري M-39A2 مجهز است كه هر يك 280 گلوله در نوك هواپيما دارد و از موشك هاي Aim Sidewinder استفاده مي كند . مدل "E " جنگنده F-5 مي تواند 7000 پوند مهمات نظامي با خود حمل كند . اگرچه جنگنده F-5E برد محدودي دارد اما هواپيمايي كارآمد و بسيار توانمند است . از اين هواپيما نمي توان در حملات انتحاري تك منظوره استفاده كرد . جنگنده F-5 صفحه راداري بسيار كوچكي دارد .
منبع: http://www.farsnews.net
/خ
آنتوني كردزمن در مقاله خود پيرامون جنگ ايران و عراق نوشته است: چنين گزارش شده است كه سامانه هاي فونيكس مدت كوتاهي پس از سقوط شاه به دست پرسنل نيروي هوايي طرفدار ايالات متحده آمريكا خراب شدند.
قابليت ها و قدرت هوايي
*1- حملي غافلگيراني عراق در سپتامبر 1980، كه با نبرد هوايي شديد و عمليات هاي تهاجمي زميني در يك بازه زماني كوتاه همراه بود و در نهايت با برتري هوايي ايران در اواخر مارس 1981 پايان يافت .
*2- بن بست نظامي از آوريل 1981 تا سپتامبر 1983 همراه با استقرار نيروهاي زميني در داخل مواضع ثابت ، ناكامي ايران در تامين قطعات يدكي هواپيما و تضعيف تدريجي قدرت پدافند هوايي اين كشور .
*3- دوره اي از سپتامبر 1983 تا اواسط 1985 زمانيكه با برتري هوايي عراق و ارتقاي ميزان كارآمدي ماموريت هاي تهاجمي اين كشور همراه بود
*4- تغيير رويكرد عراق به بمباران مناطق استراتژيك با هدف قطع صادرات نفت ايران
*5- تغيير رويكرد عراق به پشتيباني نزديك هوايي تهاجمي تر و موثرتر و نيز ماموريت هاي ممانعت از پيشروي نيروهاي ايراني پس از شكست در فاو در اوايل 1986
*6- كشاندن دوباره دامنه جنگ به شهرها در اوت 1987 و در پي آن نبرد موشكي سال 1988
روند كلّي نبرد هوايي بين ايران و عراق را عواملي تعيين مي كرد كه در ادامه بدانها اشاره خواهد شد :
*سوء برداشت اوليه عراق از نقاط ضعف ايران در آغاز جنگ كه با بي كفايتي مقامات نظامي اين كشور در برنامه ريزي حملات اوليه و داشتن پندارهاي نادرست در مورد توانمنديهاي تهاجمي و تدافعي عراق همراه گرديد و سبب انجام حملاتي توسط نيروهاي هوايي اين كشور گرديد كه به لحاظ فني در سطحي به مراتب پايين قرار داشتند .
*نيروي هوايي ايران نيز اراده و توانايي شگفت آوري - بويژه در حملات زميني - و قابليت فني بسيار بالايي از خود نشان داد كه نتيجي سالها آموزش نيروهاي آمريكايي در ايران بود .
*درصد بالاي فرسودگي در ميان نيروي هوايي ايران به دليل كمبود قطعات و مشكلات خدماتي، بويژه پس از حملات فشرده ايران در سال 1982كه در نهايت به برتري نيروي هوايي عراق انجاميد .
*تغيير رويكرد عراق به بهره گيري از هواپيماها و مهمات غربي براي پدافند هوايي و ماموريت هاي تهاجمي سرنوشت ساز
*عدم موفقيت ايران در جايگزيني جنگنده هاي ساخت كري شمالي كه از روي هواپيماهاي روسي و چيني الگوبرداري شده بودند، با جنگنده هاي آمريكايي
در زمان آغاز جنگ ، توان رزم هوايي عراق در سطحي به مراتب پايين تر از ايران قرار داشت . اين كشور 445 فروند هواپيماي جنگنده و عراق 372 فروند جنگنده داشت كه در مقايسه كيفيت هواپيماهاي ايران بسيار بهتر از هواپيماهاي دشمن بود . اما با گذشت اندك زماني از آغاز جنگ ، توان عمليات هوايي ايران به شدت كاهش پيدا كرد و از 200 فروند هواپيماي عملياتي ، تنها 80 فروند آن باقي ماند ، حال آنكه جنگنده هاي عراق به بيش از 500 فروند افزايش يافت .
توان نيروها ، فن آوري و ديدگاه هاي طرفين در فصول قبلي مورد بحث قرار گرفتند و نوع نگرش ايران در ايامي كه براي درگير نمودن نيروهاي خود در نبرد هوا به هوا قدرت كافي را داشت در جدول 1-13 (تصوير قديم 19-4) نمايش داده شده است . اطلاعات پيشين - كه در اكتبر 1985 بدست آمده - ثابت مي كرد كه ايران فقط در حدود 23 تا 35 فروند هواپيماي جنگنده R-4 ، 5 تا 14 فروند هواپيماي جنگنده F-14 و 40 تا 45 فروند هواپيماي جنگنده F-5 در اختيار داشت . در طرف ديگر ، نيروهاي عراق بيش از 500 هواپيماي رزمي به همراه 44 تا 50 فروند هواپيماي جنگنده از نوع ميراژ F-1EQ/EB ، 150 تا 200 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 21 ، 48 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 23 بي ام ، 75 فروند هواپيماي جنگنده Su-7 ، 50 فروند هواپيماي جنگنده Su-20 ، 25 تا 30 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 25 و 40 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 19 داشتند . قابليت برد ماموريت جنگنده ها در جنگ ايران - عراق و ديگر نبردهاي منطقه خاورميانه در شكل 2-13 (تصوير قديم 20-4) آمده است .
هواپيماهاي عراق
هرچند كه عراق بين سالهاي 1980 تا 1988 توان رزم هوايي خود را از 332 فروند هواپيما در سال 1980 به حدود 500 فروند هواپيما در سال 1988 افزايش داد ، اما بيشتر بر كيفيت نيرو تاكيد مي ورزيد تا كميت نيرو . زمانيكه قطعنامه آتش بس در سال 1988 به امضاي طرفين رسيد ، عراق 40000 نفر پرسنل در نيروي هوايي خود داشت كه از اين رقم تعداد 10000 نفر در بخش پدافند هوايي اشتغال داشتند . هواپيماهاي رزمي اصلي عراق در سال 1988 شامل دو اسكادران بمب افكن متشكل از 8 فروند هواپيماي Tu-16 و 12 فروند هواپيماي Tu-22 بودند . نيروي هوايي اين كشور 11 اسكادران جنگنده هاي هوا به زمين در اختيار داشت كه شامل يك اسكادران مشتمل بر 10 تا 15 فروند هواپيماي جنگنده Su-25 ، 4 اسكادران مشتمل بر 40 فروند هواپيماي جنگنده MiG-23BM ، 3 اسكادران هواپيماي جنگنده Su-7B و Su-20/22 ، 2 اسكادران مشتمل بر 20 فروند هواپيماي جنگنده Mirage F-1EQE مجهز به سيستم Exocet و 2 اسكادران مشتمل بر 23 فروند هواپيماي جنگنده Mirage F-1EQ-220 در اختيار داشت . علاوه بر اينها ، نيروي هوايي عراق از 5 اسكادران شامل يك اسكادران مشتمل بر 25 فروند هواپيماي جنگنده ميگ- 25 ، يك اسكادران مشتمل بر 25 فروند هوايپماي جنگنده ميگ - 29 ، 200 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 21 ، 30 فروند هواپيماي جنگنده Mirage F-1EQ و 40 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 29 در نبرد عليه نيروهاي ايراني استفاده مي كرد . نيروي هوايي عراق 115 فروند هواپيماي جنگنده ميگ - 21 و نيز يك اسكادران شناسايي كوچك مشتمل بر 5 فروند هواپيماي جنگنده MiG-25R داشت . بالگردهاي مسلح اين كشور در اختيار نيروي زميني قرار داشتند و شامل 40 تا 60 فروند بالگرد ميگ - 24 ، 50 فروند بالگرد SA-342 Gazelle (كه برخي مجهز به سيستم HOT بودند) ، 10 فروند بالگرد Super Frelon (برخي مجهز به سيستم Exocet) ، 30 فروند بالگرد SA-316B مجهز به سيستم AS-12 و 44 فروند بالگرد MBB BO-105 مجهز به سيستم SS-11 بودند .
عراق همچنين از 8 تا 12 فروند بمب افكن Tu-22 Blinder و 7 تا 10 فروند هواپيماي جت بمب افكن برد زياد ملقب به Badger در جنگ با ايران بهره مي برد . گزارشات منتشره حاكي از آن است كه عراق اين بمب افكن ها را از كشورهايي همچون اتحاد جماهير شوروي ، مصر و چين خريداري كرده است . اين بمب افكن ها در حال حاضر از موشك هاي كرم ابريشم چيني استفاده مي كنند و ممكن است براي بمباران اهداف موردنظر از موشك هاي سطح به هواي AS-3 يا AS-4 روسي نيز بهره گيرند . اين موشك ها كلاهكي به وزن 1000 كيلوگرم دارند و در مقايسه با موشك هاي كوچكتر نظير Exocet از كارآمدي بسيار بيشتري در انهدام نفت كشها و كشتي هاي بزرگ برخوردارند . ضمناً سرعت بالاتري نيز دارند . حداكثر برد هوايي موشك هاي كرم ابريشم و AS-4 در حدود 460 كيلومتر مي باشند . عراق از اين بمب افكن ها در تمام مراحل جنگ خود با ايران بهره جست . با اين وجود ، هيچك از اين جنگنده بمب افكن ها نتوانستند جايگاه مهمي را به خود اختصاص دهند زيرا در مقايسه با جنگنده بمب افكن هاي مدرن ، Tu-22 فاقد مقدار ماده منفجره و دقت لازم در راستاي اجراي موفقيت آميز ماموريت هاي متعارف بود و بمب افكن Tu-16 نيز جنگنده اي بسيار آسيب پذير بود تا آن حد كه در ماموريت هاي نفوذ به عمق خاك دشمن ، نيروهاي عراقي كمتر مي توانستند از آنها سود جويند .
هواپيماهاي اصلي ميدان نبرد عراق در آغاز جنگ شامل Su-7 و Su-20 ، MiG-23B و مدل هاي صادراتي ديگري از جنگنده ميگ - 21 بودند . عراق همچنين 40 فروند هواپيماي ميگ - 19 و چندصد فروند ميگ - 21 در اختيار داشت . قديمي ترين هواپيماي عراق ميگ - 19 ساخت شوروي بود . اين هواپيما اولين جنگنده مافوق صوت شوروي بود كه به عنوان جايگزين جنگنده هاي ميگ - 15 و ميگ - 17 در تعداد انبوه توليد شدند . عراق نمونه جديدتري از ميگ - 19 نيز در اختيار داشت كه در مقايسه با نمونه هاي اوليه يك ترمز هوايي مركزي بزرگ و موتور نسبتاً قوي تري داشت كه تحت عنوان RD-9 شناخته مي شوند . تمامي هواپيماهاي ميگ- 19 مي توانند موشك K-13A يا AA-2 Atoll با خود حمل كنند و پيلون هاي در زير بال مي توانند دو مخزن به ظرفيت 176 گالن و دو مهمات يا مخازن پخش كننده 551 پوندي در خود نگاه دارند .
جنگنده ميگ - 19 هيچگاه نتوانست جايگاهي به عنوان هواپيماي هدايت كننده در عمليات هاي هوايي عراق براي خود پيدا كند بلكه در طول جنگ نيروي هوايي عراق بيشتر از جنگنده ميگ -21 در حملات زميني و عمليات هاي پدافند هوايي خود بهره گرفت . در ابتداي جنگ ؛ ميگ - 21 جنگنده اصلي پدافند هوايي عراق به حساب مي آمد . اين هواپيما جنگنده اي نسبتاً كارآمد در ارتفاع متوسط به بالا در طول روز بود كه سيستم راداري و الكترونيكي معمولي ، قابليت ديد عمودي رو به بالا ، سيستم هاي كامپيوتري ويژه توپ و سيستم هاي كنترل پرتاب موشك داشت . زاويه ديد اين هواپيما در جهت رو به پايين يا در ارتفاع پست "كور " بود و تحت چنين شرايطي خلبان مي بايستي بر قدرت ديد بصري خود و قابليت انهدام هواپيما اتكا مي ورزيد . اين بدان معني است كه جنگنده از قابليت اندكي در كاوش و انهدام اهداف در برد چشمي دورتر يا ارتفاع پست بهره مند بوده و يا اصولاً چنين توانمندي نداشت ، به استثناي زماني كه خلبان بوسيله رادارهاي خارجي هواپيما را دقيقاً به طرف هدفي خاص هدايت نمايد . بدين ترتيب ، هوايپماي ميگ - 21 فاقد سيستم هاي مدرن تنظيم زاويه ديد توپ و سامانه كارآمد موشكي هوا به هوا در نبرد هوايي عليه جنگنده اي بود كه در ارتفاع پايين پرواز مي كرد .
از جنگنده ميگ - 23 گاهي اوقات به عنوان "F-4 كوچك شده " ياد مي شد ، اما اين قياس صحيح نيست . ميگ - 23 مي تواند همان نقشها را ايفا نمايد اما سيستم هاي الكترونيكي آن به مراتب ضعيف تر بود . مدل صادراتي ميگ - 23 در ميان نيروهاي ناتو با عنوان "Flogger E " شناخته مي شود كه از سيستمها و بدنه اي مخصوص براي پرواز با سرعت بالا بهره مي برد اما به جاي رادار دماغه اي "high Lark " هواپيماي ميگ - 23، از رادار با "اسكن چرخشي " استفاده مي كند . اين جنگنده همچنين فاقد قابليت ديد عمودي رو به پايين و رو به بالاست و از رادار هشداردهنده نسبتاً ضعيف Sirena-2 بهره گرفته و سيستم الكترونيكي متوسطي براي كنترل شليك دارد و مي تواند به جاي موشك هاي AA-7 و AA-8 كه در مدلهاي روسي ميگ - 23 مورد استفاده قرار مي گيرد ، از موشك هوا به هواي AA-2 بهره جويد .
همانند جنگنده رهگير / با برتري هوايي ، براي يك هواپيماي ويژه هوا به زمين (نظيرFlogger D & F) نيز از همان بدنه اصلي استفاده مي نمايند . اگرچه هواپيماي MiG-23B اساساً براي ماموريت هاي تهاجمي طراحي گرديده است ، اما در ساخت نمونه هاي بعدي بر ويژگي هايي همچون كنترل و قابليت مانوردهي موردنياز براي نبرد هوايي موثر تاكيد شده است . با اين وجود ، مدل هاي تهاجمي ساده تر داراي قابليت حمل مهمات بيشتر بوده و به گونه اي طراحي شده بودند كه در ارتفاع پايين بطور كارآمدي عمليات كنند . موتور توربو پس سوز مدل R-29B در جنگنده هاي روسي MiG-23 25350 پوند نيرو توليد مي كند . اين ميزان نيرو به ميگ - 23 توان رقابت با جنگنده هاي مدرن غربي را نمي دهد اما مي تواند بيانگر پيشرفت هاي قابل ملاحظه اي در قابليت هواپيماهاي جنگنده روسي باشد .
جنگنده Flogger E به جاي موتور R-23B معمولاً از موتور ضعيف تر R-27 استفاده مي كند و به جاي سيستم ARK-15 ، بر روي آن قطب نماي راديويي ARK-9 با توانمندي ضعيف تر نصب مي شود . همچنين سيستم ناوبري و انتقال مهمات تهاجمي به مراتب ضعيف تري داشته و از تسليحات ليزري نيز بهره اي نمي برد . با وجود اين ، عراق پيش از تامين هواپيماي جنگنده ميراژ F-1 مي بايستي در سيستم پدافند هوايي خود از جنگنده هاي ميگ - 23 استفاده مي كرد .
مقامات نظامي عراقي بر اين باور بودند كه در ابتداي جنگ بايد جنگنده هاي بهسازي شده MiG-23B را سفارش مي دادند و براي خريد مدل هاي صادراتي MiG-29 ، Su-25 و Su-22T در سال 1984 يا 1985 وارد مذاكره مي شدند . عراق طي ماه مه 1987در اقدامي آشكار 25 فروند هواپيماي جنگنده MiG-29 Fulcrum بازسازي شده تحويل گرفت اما هواپيماهاي فوق نتوانستند نقش عمده اي در جنگ ايران و عراق ايفا نمايند . اين هواپيماها در زمان تحويل فاقد رادارها و كامپيوترهاي پيشرفته با قابليت ديد عمودي بودند كه طبق استادارد بايد بر روي مدل هاي روسي ميگ -29 نصب مي شدند اما نمونه هايي كه به كشور عراق تحويل داده شدند تنها در طول روز قادر به اجراي ماموريت تهاجمي بودند . عليرغم سفارش عراق براي خريد هواپيماي مدل روسي ، كشور فروشنده آشكارا ميگ هاي -29 بدون سيستم هاي فوق را به آنها تحويل داد . روسها از تحويل مدل هاي پيشرفته تر ميگ - 23 و ميگ - 27 به عراق خودداري كردند - احتمالاً به اين دليل كه عراق بابت خريد تسليحات 10 ميليارد دلار از قبل به روسيه بدهكار بوده است .
گزارشها حاكي از آن است كه عراق لااقل 10 فروند هواپيماي تهاجمي Su-25 تحويل گرفته است . اين هواپيما از نوع هواپيماي پشتيباني نزديك از واحدهاي زرهي است كه به هواپيماي Northrop A-9 شباهت دارد . گزارشات متعددي وجود دارد مبني بر اينكه اين هواپيما تنها قابليت شركت در تعداد محدودي ماموريت پشتيباني نزديك هوايي را دارا بود اما جزئيات واقعي اين گزارشات در دست نيست .
برخي گزارشات نشان مي دهد كه عليرغم تاكيد غرب بر هواپيماهاي اختلال انداز ، هواپيماهاي ساخت شوروي داراي سيستم داخلي ضد پارازيت (ECM) بودند . اما مستندات اندكي پيرامون قابليت ECM داخلي بر روي هواپيماهاي ميگ و سوخو عراق در دست است و نيروي هوايي عراق پادهاي خارجي اقدامات ضدالكترونيكي از غرب خريداري نموده بود . به نظر مي رسد عراق قابليت ضداقدامات الكترونيكي و ضداقدامات هواپيماهاي خود را در سال 1987 و 1988 بهسازي كرد اما جزئيات معتبري در اين رابطه وجود ندارد .
موشك هوا به هوا AA-2 Atoll موشك اصلي بود كه جنگندهاي MiG-21 ، MiG-19/CH F-6 و هواپيماي مدرن عراق با خود حمل مي كردند . AA-22 يك موشك قديمي هدايت شونده با سيستم مادون قرمز است كه ظاهراً از روي مدل موشك Raytheon-Ford Sidewinder الگوبرداري شده است . ثابت شده كه اين موشك از نوع "رهگير " با برد و قابليت مانوردهي محدود بوده و در جنگ 1973 ميان اعراب و اسرائيل ، نبرد 1982 در لبنان و در جنگ ايران - عراق مورد استفاده قرار گرفت . معهذا ، عراق بطور روزافزون بر استفاده از موشك هاي مدرن تر هوا به هوا نظير AA-6 ، AA-7 و AA-8 روسي و R-530 و R-550 Magic فرانسوي همت مي گمارد . برخي از مقامات نظامي عراق گمان مي كردند كه اين تغييرات توان رزمي هوايي عراق را تا اواسط دهه 1980 به طور قابل توجهي بهبود خواهد بخشيد .
عليرغم تامين انواع جنگنده هاي روسي جديدتر ، عمده تغيير اساسي در قدرت هوايي عراق پس از شروع جنگ تحويل دو مدل هواپيماي فرانسوي ؛ يعني سوپراتاندارد و ميراژ اف- 1 بود . جنگنده Dassault Breguet Super Etendard قابليت بهره برداري از موشك هاي هوا به دريا Exocet را داشت و اين در حالي است كه فرانسه هواپيماهاي Mirage F-1EQ5 را نيز توليد مي كرد كه به طور اخص به سيستم هاي پرتاب موشك Exocet مجهز بودند . زمانيكه هواپيماي Mirage F-1Q5 به نيروي هوايي عراق تحويل داده شد ، دوباره آن را به فرانسه باز پس دادند . جنگنده سوپراتاندارد در واقع يك هواپيماي جنگنده تهاجمي سبك و قديمي متعلق به نيروي دريايي است كه قابليت پرواز با سرعت مافوق صوت را داراست . نيروي هوايي عراق با هدف جايگزين نمودن آن به جاي هواپيماي ترابري Entendard IVA ، موتور توربو جت تك محوري SNECMA Atar 8K-50 را به آن افزود . حداكثر سرعت آن 745 مايل در ساعت در ارتفاع پست است . اين هواپيما همچنين مي تواند در هوا سوخت گيري نمايد . مهمات آن شامل دو توپ 30 ميليمتري DEFA مي باشد . شعاع ظاهري HI-LO-HI جنگنده سوپراتاندارد 403 مايل يا 650 كيلومتر است . با اين وجود ، عراق تا اواسط سال 1985 از موشك ضدكشتي با رادار فعال داخلي Exocet بهره مي برد . اين جنگنده موشك Exocet را در زير بال سمت راست خود حمل مي كرد و مخازن سوخت آن در زير بال سمت چپ قرار داشتند . استفاده از موشك هاي هوا به هواي Magic در اين هواپيما امري اختياري بود .
بهره گيري عراق از موشك Exocet AM-39 به تفصيل در فصل 12 توضيح داده شد . اين موشك طولي برابر با 69/4 متر ، 350 ميليمتر قطر و در زمان پرتاب وزني در حدود 655 كيلوگرم دارد . موشك Exocet برد محدودي برابر با 31 تا 5/43 مايل دارد كه مقدار دقيق آن به ارتفاع پرواز موشك بستگي دارد . اين موشك يك سلاح دريايي است كه اطلاعات هدف را پيش از پرتاب براي آن ارسال مي نمايند و امكان تصحيح اطلاعات براي اين موشك در ميانه راه وجود دارد . اين موشك با سرعت 93/0 ماخ در ارتفاع تقريباً 5/2 متري پرواز مي كند و به منظور قفل كردن بر روي هدف از سيستم هدف ياب راداري فعال تك پالسي EMD Adac X-band استفاده مي كند .
موشك Exocet كلاهكي با بدنه فولادي / Serat Hexolite به وزن 165 كيلوگرم دارد . اين موشك مي تواند با زاويه اي تا 70 درجه به درون بدنه هاي زرهي نفوذ كند و داراي فيوزهاي لحظه اي و تاخيري مي باشد كه پس از نفوذ به بدنه كشتي منفجر مي گردد . آتش افروخته شده در داخل نفتكشها عموماً براي غرق كردن كشتي هاي بزرگ كافي نيست ، اما در برابر كشتي هاي كوچك و ناوهاي جنگي موثر مي باشد . موشك فوق از سال 1978 در خدمت هواپيماهاي جنگنده سوپراتاندارد بوده است و هواپيماي مزبور معمولاً يك تا دو موشك از اين نوع را بر پيلون هاي بال خود حمل مي كند . موشك Exocet از سال 1985 در هواپيماي Mirage 1EQ5 مورد استفاده قرار گرفت .
جنگنده Dassault Mirage F-1 به عنوان هواپيماي هدايت كننده نيروي هوايي عراق انتخاب گرديد و جايگزين جنگنده سوپراتاندارد شد . تا سال 1988 ، عراق شش اسكادران از هواپيماي Mirage F-1 در اختيار داشت . دو اسكادران متشكل از 30 فروند Mirage F-1EQ در خدمت پدافند هوايي بود . چهار اسكادران ديگر به عنوان نيروهاي تهاجمي به 70 فروند جنگنده Mirage F-1EQ5 و Mirage F-1EQ200 مجهز بودند .
جنگنده Mirage F-1 يك هواپيماي چندمنظوره نسبتاً مدرن است كه مقدار ماده منفجره نسبتاً زيادي را مي تواند با خود حمل كند و در ارتفاعات پايين به راحتي پرواز نمايد . همچنين از قابليت صعود به ارتفاعات بالا نيز بهره مند است . شركت Dassault-Breguet ادعا مي كند كه هواپيماي ميراژ اف - 1 نسبت به ميراژ III از حداكثر سرعت بالاتر (2/2 ماخ در برابر 2 ماخ) ، مقاومتي 3 برابر بيشتر در صورت افزايش سرعت ، افزايش زمان گشت زني سه برابر بيشتر از قبل و پس از رهگيري دارد . همچنين ادعا مي شود كه برد تاكتيكي اين جنگنده از سطح دريا دو برابر بيشتر است و با حداكثر وزن بيشتر ، ميزان حركت جنگنده در روي باند جهت بلند شدن از روي زمين 30 درصد كوتاهتر مي باشد . سرعت فرود اين هواپيما 25 درصد كمتر و قابليت مانوردهي آن در سرعت مافوق صوت و مادون صوت بهبود يافته است . به علاوه ، در مقايسه با جنگنده هاي پيش از خود مي تواند تا 40 درصد سوخت بيشتري در مخازن نگه دارد كه اين مهم با برداشتن مخازن تيغه اي و جايگزين كردن آنها با مخازن داخلي با ظرفيت كامل محقق شده است . جنگنده Mirage F-1 همچنين مي تواند از روي باندهاي ناهموار كوتاه نيز به هوا برخيزد .
جنگنده ميراژ اف - 1 بوسيله موتور توربوجت پس سوز SNEMCA Atar 9K50 به وزن 15870 پوند تقويت شده است . همچنين به دو توپ 30 ميليمتري DEFA 553 مجهز مي باشد كه هر يك 125 گلوله دارند . در شرايط رهگيري و براي نبردهاي در برد كوتاه معمولاً دو موشك هوا به هوا مادون قرمز R550 Magic و يك موشك هوا به هوا Super 530F مجهز به رادار داخلي با خود حمل مي كند و در حالت تهاجمي قابليت حمل 4000 كيلوگرم (8000 پوند) مهمات را داراست . عراق هم اكنون هواپيماهاي Mirage F-1EQ ، F-1EQ-200 و F-1EQ5 در اختيار دارد . در مدل آموزشي اين جنگنده ، كابين ديگري براي مربي در نظر گرفته شده است . مدل اصلي Mirage F-1EQ براي انجام ماموريت تحت كليه شرايط جوي از سيستم هاي الكترونيكي پيشرفته تري بهره مي گيرد اما برد رادار آن زياد نيست و فاقد كامپيوتر الكترونيكي پيشرفته يا قابليت ديد عمودي رو به پايين مي باشد . براي افزايش برد ، سيستم هاي الكترونيكي پدافند هوايي تعدادي از اين جنگنده ها برداشته شد و مخازن سوخت اضافي بر روي آنها نصب گرديد . ضمناً اين جنگنده مي تواند موشك AM-39 Exocet را با خود حمل نمايد .
همانطور كه پيش از اين مطرح گرديد ، عراق به زرادخانه خود موشك هوا به هوا Super 550 و 530 افزود . موشك Super 530 نمونه بهسازي شده جديد موشك R530 است و حداكثر برد ظاهري آن در حدود 35 كيلومتر مي باشد . اين موشك از سيستم SARH با رادار EMD Super AD-26 بهره مي گيرد كه با رادار Cyrano IV جنگنده ميراژ اف - 1 سازگار است . سرعت آن برابر با 3 ماخ بوده و مي تواند اهدافي تا 10000 كيلومتر بالاتر يا پايين تر از هواپيماي در حال پرواز را هدف قرار دهد . اين موشك همسان با بهترين مدل هاي آمريكايي هدايت شونده توسط رادار است و يكي از مرگبارترين موشك هاي هوا به هوا مي باشد كه در كشورهاي جهان سوم مورد استفاده قرار مي گيرد . هر دو موشك ، مدل پيشرفته تر موشك Matra بوده و برد طولاني تري دارند .
موشك Magic يا R-550 ، نمونه بهسازي شده موشك Sidewinder با زاويه تهاجمي تا 140 درجه ، داراي قابليت حمله مستقيم ، قابليت پرتاب "G " و مانوردهي مي باشد . برد آن از 32/0 تا 10 كيلومتر بوده و از هدف ياب مادون قرمز پيشرفته بهره مي گيرد . گزارشات متعدد حاكي از آن است كه بيشتر تلفات وارده بر نيروهاي ايراني توسط موشك هاي پرتاب شده از هواپيماهاي ميگ - 21 بوده است و ثابت شده كه موشك هاي فوق نسبت به موشك مادون قرمز استاندارد ساخت شوروي - Atoll - داراي برتري بوده و در ارتفاعات بسيار پايين قادر است تلفات قابل توجهي بر نيروهاي دشمن وارد نمايد .
افسران نيروي هوايي عراق تصور مي كنند كه تعمير و نگهداري جنگنده هاي ميراژ اف -1 امري دشوار است اما اين حقيقت در مورد جنگنده هاي روسي بيشتر مصداق پيدا مي كند . آنها سيستم هاي الكترونيكي هواپيما را در شرايط هوا به هوا و هوا به زمين كارآمدتر مي پندارند اما از سوي ديگر موشك هاي هوا به هوا و تسليحات هوا به زمين فرانسوي را بسيار مرگبارتر مي دانند .
هواپيماهاي ايران
طي سالهاي 1980 تا 1988 ، ايران نتوانست قدرت هوايي خود را در سطحي كه شاه به آن دست يافته بود ، نگاه دارد . توان رزمي هوايي اين كشور از 445 فروند هواپيما در نيروي هوايي در سال 1980 تا حدود 90-68 فروند در سال 1988 تقليل يافت . در زمان آتش بس - سال 1988 - نيروي هوايي فقط 35000 نفر پرسنل در اختيار داشت . پس از آن ، هواپيماي رزمي اصلي ايران شامل 35-20 فروند جنگنده F-4D/E ، 45-30 فروند جنگنده عملياتي F-5E/F ، 14-10 فروند هواپيماي اف-14 و 3 فروند هواپيماي RF-4E بود . تعداد بالگرد هاي تهاجمي تا آن حد كاهش يافت كه ظاهراً كمتر از 50 بالگرد عملياتي در اختيار نيروي زميني ارتش قرار داشت . از شواهد امر چنين بر مي آيد كه نيروي دريايي نيز تنها 2 بالگرد PF-3 عملياتي داشت .
در آغاز جنگ ، هواپيماي Tomcat پيشرفته ترين هواپيماي ايران محسوب مي گرديد . اين جنگنده بسيار پيشرفته و داراي بال متحرك بود كه از يك رادار پدافند هوايي AWG-9 پيشرفته بهره مي گرفت . اين جنگنده در شرايط نبرد هوا به هوا از موشك فونيكس (Phoenix) در سيستم پدافند دوربرد استفاده مي كرد . اين هواپيما قابليت ديد عمودي رو به پايين / شليك رو به پايين استثنايي ، قابليت تجسسي راداري دوربرد دارد و مي تواند به طور همزمان به چند هدف هوايي حمله كند .
جنگنده F-14A يك هواپيماي دوربرد است كه مي تواند ماموريت هاي CAP را در شعاعي تا 764 مايل (1167 كيلومتر) و ماموريت هاي رهگيري را تا 2000 مايل (3200 كيلومتر) به انجام رساند . اين هواپيما از دو موتور توربوجت پس سوز Pratt & Whitney TF 30-412A به وزن 20900 پوند بهره مي گيرد . سرعت صعود اوليه آن 30000 پا در هر دقيقه است . حداكثر سرعت 1564 مايل در ساعت در ارتفاع و 910 مايل در ساعت از سطح درياست . جنگنده F-14 از يك توپ 20 ميليمتري M61-A1 چندلول در بدنه خود استفاده مي كند و قادر است چهار موشك Aim 7 Sparrow و 4 يا 8 موشك Aim Sidewinder يا 6 موشك Aim-54 Phoenix و 2 موشك Aim-9 با خود حمل كند . حداكثر بار تسليحات خارجي براي اين جنگنده 14500 پوند است .
بنا بر گزارشات واصله از منابع گوناگون ، در روزهاي ابتدايي جنگ اشخاصي سامانه موشكي فونيكس و سيستم هاي هدايت كننده الكترونيكي جنگنده هاي ايراني F-14A را دستكاري كردند تا از كار بيفتند . چنين گزارش شده است كه سامانه هاي فونيكس مدت كوتاهي پس از سقوط شاه به دست پرسنل نيروي هوايي طرفدار ايالات متحده آمريكا خراب شدند ، هرچند كه برخي منابع گزارش مي دهند آنها بدست نيروهاي انقلابي ايران با هدف ممانعت از اجراي عمليات هاي نيروي هوايي دستكاري شدند . اين بدان معني بود كه ايران نمي توانست از بهترين جنگنده هاي خود استفاه بهينه اي داشته باشد يا از قابليت سيستم هاي پيشرفته در كليه شرايط جوي ، موشك هاي هوا به هوا و قابليت عالي شليك رو به پايين و برد تا 124 مايل (200 كيلومتر) بهره گيرد .
با اينحال ، جنگنده هاي F-14A مي توانستند با رادار AN/AWG-9 به عملياتهاي خود ادامه دهند . اين رادار بردي بالغ بر 100 مايل دريايي دارد و مي تواند با قابليت ديد عمودي رو به پايين خود در نقش يك هواپيماي "آواكس كوچك " ظاهر گشته و 24 هدف را رهگيري نمايد . اين جنگنده ها همچنين مي توانند موشك هاي Aim-7 و Aim-9 را به سوي اهداف موردنظر شليك كنند . اين مسئله به ايران اجازه مي داد تا با استفاده از موشك Aim-9 در اواخر بهار سال 1988 بتواند جنگنده ميراژ عراق را مورد هدف قرار دهد .
نيروهاي ايراني از هواپيماي جنگنده F-14 به عنوان هواپيماي شناسايي و هواپيماي رزمي هوايي استفاده مي نمودند ، اما دريافتند كه آماده نگهداشتن اين هواپيماي پيشرفته در شرايط عملياتي بدون وجود پرسنل ورزيده براي تعمير و نگهداري و فقدان قطعات يدكي امري دشوار است . به نظر مي رسد كه از هر 10 فروند تنها 3 فروند كاملاً مورد استفاده نيروي هوايي ايران قرار مي گرفت . در حال حاضر ، ايران از اين هواپيماها عمدتاً به عنوان سيستم هاي هدايت و كنترل هوايي و نيز هواپيماهاي جنگنده شناسايي بهره مي برد .
جنگنده McDonnell Douglas F-4 يك هواپيماي تهاجمي است كه قابليت حمل مقدار زيادي مواد منفجره و قابليت پرواز در بردي نسبتاً طولاني بين 250 و 450 مايل را داراست . مدل F-4E آن يك توپ 20 ميليمتري چندلول M-61 داخلي را با خود يدك مي كشد كه همين توپ را مي توان در پاد محور مركزي در بيرون از هواپيما جاي داد . جنگنده F-4 براي نگهداري بمب ها و ساير موشكها از يك محور مركزي و مخازني در زير بال بهره مي برد و مي تواند مهماتي به وزن تقريبي 16000 پوند (7257 كيلوگرم) را با خود حمل نمايد . اين هواپيما همچنين قادر است با سرعت 28000 فوت در دقيقه رو به بالا صعود كند . حداكثر سرعت اين هواپيما 1500 مايل در ساعت در ارتفاع است و حداكثر برد آن برمبناي سوخت مخازن داخلي تقريباً 1750 مايل مي باشد .
اما جنگنده F-4 ، هواپيمايي پيچيده با طراحي قديمي است كه تعمير و نگهداري آن بويژه از لحاظ سيستم الكترونيكي هواپيما فوق العاده دشوار مي باشد . ايران قادر نبود تا از سيستم هاي پيچيده جنگنده F-4E به خوبي نگهداري كند . در حقيقت ، اين شك و ترديد وجود دارد كه بيشتر جنگنده هاي F-4 بازمانده ايران اينك مي توانند موشك هاي هدايت شونده توسط رادار همچون Aim-7 Sparrow را به سوي اهداف موردنظر شليك نمايند - هرچند كه بنا بر گزارشات ايران قطعات APQ-120 را در جريان انتقال پنهاني تسليحات نظامي از ايالات متحده آمريكا دريافت كرده است كه اين مسئله امكان شليك دوباره موشك هاي Aim-7E را براي نيروي هوايي ايران فراهم مي كرد . همچنين معلوم نيست كه آيا براي بهره گيري از موشك Aim-9Sidewinder تمامي جنگنده هاي F-4 به سيستم هاي الكترونيكي مجهز بودند .
جنگنده F-5E ايران ، هواپيمايي با برد كوتاه است كه مي تواند مواد منفجره اندكي با خود حمل كند و از حداقل سيستم الكترونيكي بهره مند مي باشد . اين هواپيما برد ايده آلي در حدود 150 تا 250 مايل دارد . حداكثر سرعت آن در ارتفاع 1060 مايل در ساعت بوده و سرعت صعود اوليه آن 31000 فوت در دقيقه است . اين هواپيما به دو توپ 20 ميليمتري M-39A2 مجهز است كه هر يك 280 گلوله در نوك هواپيما دارد و از موشك هاي Aim Sidewinder استفاده مي كند . مدل "E " جنگنده F-5 مي تواند 7000 پوند مهمات نظامي با خود حمل كند . اگرچه جنگنده F-5E برد محدودي دارد اما هواپيمايي كارآمد و بسيار توانمند است . از اين هواپيما نمي توان در حملات انتحاري تك منظوره استفاده كرد . جنگنده F-5 صفحه راداري بسيار كوچكي دارد .
منبع: http://www.farsnews.net
/خ
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}