جبر گرایی تکنولوژیکی در مقابل ساختار گرایی اجتماعی

آیا می‌دانستید که گفته می‌شود که کارل مارکس، بنیانگذار کمونیسم، حامی جبرگرایی فناوری بوده است.
یک چیز که از زمان وجود انسان در کره زمین تا عصر مدرن متداول بوده است، عشق انسان به فناوری است. اولین ابزارهای ساخته شده توسط اجداد ما از چوب، استخوان‌ها و سنگ‌ها ساخته شده بودند. وسایل دوره بعدی از برنز ساخته شده بودند. سرانجام، کشف آهن به این معنی بود که انسان می‌تواند ابزار‌های بهتر و قوی تری ایجاد کند. ابزارهای ساخته شده در هر مرحله پیچیده‌تر از ابزارهای دوره قبل از خود بودند.
 
باستان شناسان بر اساس استفاده از این مواد، دوره ماقبل تاریخ را به ترتیب به عصرهای سنگ، برنز و آهن تقسیم کرده‌اند. اما آیا توسعه ابزارهای بهتر باعث پیشرفت بشر شده است؟ یا، آیا پیشرفت بشر چنین توسعه‌های فناورانه را به وجود آورده است؟ این سؤال، معضلِ بین تئوری‌های جبرگرایی تکنولوژیکی و ساختار گرایی اجتماعی را خلاصه می‌کند، که اختلافاتی که بین آنها وجود دارد در اینجا توضیح داده می‌شود.
.

جبرگرایی تکنولوژیکی: این ایدئولوژی‌ای است که فناوری را دلیل اصلی رشد و پیشرفت یک جامعه می‌داند.
 
ساختار گرایی اجتماعی: این ایدئولوژی‌ای است که معتقد است که فناوری به جای آن که دلیل رشد اجتماعی باشد، در نتیجه عوامل اجتماعی، فرهنگی یا اقتصادی توسعه می‌یابد. این دقیقاً برعکس جبرگرایی فناوری است.
 

جبرگرایی تکنولوژیکی: به عنوان نوعی جبرگرایی، معتقد است که رشد تمدن ما فراتر از کنترل انسان است، که انتقاد قابل توجهی را به خود جلب کرده است.
 
ساختار گرایی اجتماعی: این فلسفه معتقد است که انسان‌ها می‌توانند نقشی اساسی را در شکل گیری فعالانه تاریخ، فرهنگ و سیاست خود بازی کنند.
 

جبرگرایی تکنولوژیکی: توسعه فناوری به عنوان یک امر مستقل از جامعه به دلیل عوامل علمی و عقلانی به عنوان یک فرآیند خودمختار در نظر گرفته می‌شود.
 
ساختار گرایی اجتماعی: فناوری به طور خودمختار توسعه نمی‌یابد، بلکه نتیجه بحث و گفتگو بین گروه‌های تأثیرگذار اجتماعی است که برای تولید محصول یا طرح نهایی به سازش بین نظرات مختلف خود می‌پردازند.
 

جبرگرایی تکنولوژیکی: معتقد است که فناوری تأثیری قابل پیش بینی در جامعه دارد، و ویژگی‌های آن، تأثیر نهایی آن را تعیین می کند و از نظر ماهیت، بی طرفانه و غیر سیاسی است.
 
ساختار گرایی اجتماعی: معتقد است که اثرات فناوری را نمی‌توان پیش بینی کرد، اما این اثرات به چگونگی استفاده از فناوری بستگی دارد. نظرات گروه‌های اجتماعی تأثیر نهایی آن را تعیین می‌کند و از فناوری به طور معمول برای منافع سیاسی و اقتصادی استفاده می‌شود.
 

جبرگرایی تکنولوژیکی: بسیار مورد انتقاد قرار گرفته است، زیرا ایمان بیشتری به فناوری در مقایسه با انسان دارد، خصوصاً بعد از استفاده از بمب‌های اتمی و آزمایش نازی‌ها بر روی زندانیان در جنگ جهانی دوم.
 
ساختار گرایی اجتماعی: نقش پررنگی که فناوری در جامعه مدرن بازی می‌کند را کاملاً نادیده می‌گیرد. جبر گرایی تکنولوژیکی معتقد است که جامعه توسط فناوری شکل می‌گیرد، در حالی که ساختار گرایی اجتماعی می‌گوید این جامعه است که فناوری را شکل می‌دهد علاوه بر این، آن دسته از گروه‌های اجتماعی که مربوط نیستند را، ضمن طراحی یک محصول فناوری، نادیده می‌گیرد، گرچه همچنان تحت تأثیر تکنولوژی قرار خواهند گرفت.
 

نمونه‌ای از جبرگرایی تکنولوژیکی این است که چگونه اختراع رکاب (حامی پا در اسب سواری) موجب توسعه جوامع فئودالی (حاکمیت نظامی توسط اشراف) در تاریخ شد. پیش از اختراع آن، اسب سواران قادر به استفاده از شمشیر یا نیزه بر روی اسب نبودند چون که خطر از دست دادن تعادل را داشت. اما اختراع رکاب در انتهای قرن 8 میلادی، شوالیه‌های زره پوش را قادر ساخت تا بر پشت اسب بجنگند و سواره نظام را توسعه داد. جوامع فئودالی باستان توسط چنین شوالیه‌های کاملاً مسلحی محافظت می‌شدند.
 
برخی مورخان بر این باورند که کشف قاره آمریکا توسط کریستوف کلمب در اواخر قرن پانزدهم عمدتاً ناشی از پیشرفت‌های فن آوری کشتی سازی قبل از این دوره بوده است.
 
اختراع اتوموبیل، توسعه مناطق برون شهری ایالات متحده را به همراه داشت. اولین مدل‌ها بدون این که بر جامعه عمومی تأثیر بگذارد، به ثروتمندان و محققان محدود می‌شد. با این حال، پس از رایج شدن خودروها، دولت مجبور شد قدم جلو بگذارد، راه بسازد یا جاده‌ها را پهن کند، و قوانین صدور مجوز را وضع کند که این امر تأثیر دائمی بر جامعه و چشم انداز آن داشته است.
 

نمونه‌ای از ساختار گرایی اجتماعی استفاده از اینترنت در تاریخ اخیر است. اول محدود به اهداف نظامی بود و بعداً توسط برنامه نویسان نرم افزار اقتباس شد. امروزه، از آن برای اهداف بسیار بیشتری استفاده می‌شود، مانند چت شخصی، نظارت بر شهروندان توسط دولت، تبلیغ خدمات و کالاها به مشتریان توسط شرکت‌ها؛ و حتی برای اهداف غیر اخلاقی مانند هک کردن حساب های بانکی مورد استفاده قرار می گیرد. این ثابت می‌کند که استفاده از فناوری با نیاز متفاوت است.
 
در حالی که تولید قرص‌های ضد بارداری مردانه از مدت‌ها قبل برای علم امکان پذیر بوده است، تولید و استفاده از آن نادر است، زیرا استفاده و مسئولیت پیشگیری از بارداری با توجه به هنجارهای اجتماعی محدود به زنان می‌شود.
 
در دهه 1980 اختلاف نظری بین قالب‌های Betamax و VHS ضبط ویدئو، معروف به "جنگ قالب های ویدئویی"، رخ داد. از نظر فنی، اولی برتر بود و انتظار می‌رفت بازار را به تصرف خود درآورد. با این وجود ، فرمت VHS سرانجام محبوبیت بیشتری پیدا کرد، زیرا برخی از عوامل اجتماعی و اقتصادی، مانند تبلیغات بهتر، نقش خود را ایفا کردند.
 
برای نتیجه گیری، جبر گرایی تکنولوژیکی معتقد است که جامعه توسط فناوری شکل می‌گیرد، در حالی که ساختار گرایی اجتماعی می‌گوید این جامعه است که فناوری را شکل می‌دهد. با این حال، هر دو نظریه نشان دهنده  انتهاهای طیف هستند، و به خودی خود یک طرفه هستند. در زمان های اخیر، جامعه شناسان به سمت ترکیبی از جبر گرایی تکنولوژیکی و ساختار گرایی اجتماعی حرکت کرده‌اند، جایی که جوامع نقش خود را در شکل گیری فناوری ایفا می‌کنند، اما اهمیت فناوری در ایجاد تحولات اجتماعی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
 
منبع: Akshay Chavan