گران فروشی و احتکار

تمام انسان ها بویژه مسلمانان وظیفه دارند رفاه و آسایش یکدیگر را در نظر بگیرند و از هر گونه اعمال فشار و ضرر و زیان به همدیگر دوری گزینند و از گران فروشی و احتکار اجناس بپرهیزند.

احتکار چیست

احتکار به معنای نگهداری طعام یا اجناس ضروری مردم برای گران فروشی است و محتکر، کسی را می گویند که ارزاق عمومی و لوازم ضروری مردم را برای رسیدن به پول بیشتر، انبار نموده و از عرضه کردن به موقع آن خودداری می نماید.[1] پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در این زمینه می فرماید:

لَئِنْ یلْقی اللَّهُ الْعبدَ سارِقاً احَبُّ الَی مِنْ انْ یلْقاهُ قَدْ احْتَکرَ طَعاماً ارْبَعینَ یوماً.[2]

اگر بنده ای در حال سرقت از دنیا برود و خدا را ملاقات کند، برای من بهتر است از این که خدا را ملاقات کند در حالی که طعامی را احتکار کرده باشد.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «هر مردی که طعامی را بخرد و پنهان کند به نیت این که گران شود و سپس بفروشد و صدقه بدهد این صدقه کفاره گناه احتکار او نمی شود».[3] در حالات امام صادق علیه السلام آمده است که آن حضرت مبلغ یک هزار دینار به غلامش «مصادف» پرداخت کرد تا با آن به تجارت و کاسبی بپردازد. مصادف، با آن مبلغ متاعی را خریداری نمود و با کاروانی به سوی «مصر» حرکت کرد، در نزدیکی «مصر» مردم آن سرزمین به استقبال کاروان شتافتند.

و پس از مذاکراتی صاحبان متاع آگاه گردیدند که مردم مصر در تنگنای مال التجاره آنان قرار گرفته اند، زیرا اجناس کاروان ارزاق عمومی بود و ساکنین شهر از آن محروم بودند، از این جهت آنان از فرصت، سوء استفاده کرده و با هم قرار گذاشتند که اجناس خود را به دو برابر خریدش بفروشند! وقتی که متاع را فروخت و به خدمت امام رسید، دو کسیه هزار دیناری به امام تقدیم داشت که یکی رأس المال و دیگری سود بود حضرت از زیادی سود تعجب کرد، غلام قضیه را شرح داد.

حضرت با خشم و ناراحتی فرمودند آیا شما قرار می گذارید که جنس خود را به مسلمانان به دو برابر بفروشید؟ آنگاه یکی از کسیه ها را گرفت و دیگری را به مصادف باز گردانید و فرمود:
لا حاجَةَ لَنا فِی هذا الرِّبح.[4]

ما نیازی به این نوع پول ها نداریم.

سپس فرمود: «ای مصادف زد و خورد کردن با شمشیر، آسان تر است از طلب حلال.[5] معتّب می گوید قیمت های ارزاق عمومی در مدینه بالا رفت و مردم برای تهیه نان و مواد آذوقه به زحمت افتادند در این حال امام صادق علیه السلام از من پرسید چقدر آذوقه داریم عرض کردم به اندازه ای که ماهها نیاز ما را بر طرف سازد. حضرت فرمودند هر چه داریم همه را بفروش. معتب عرض کرد. در مدینه طعام نیست و ممکن است، به زحمت بیفتیم حضرت فرمود: ما نیز همانند سایر مردم به اندازه نیاز روزمره، خریداری می کنیم.[6]

س) آیا احتکار و گرانفروشی از نظر شرعی اشکال دارد؟
ج) احتکار و گرانفروشی و هر عملی که بر خلاف مقررات دولت اسلامی است جایز نیست.


پی نوشت ها:
[1] این معنا از احادیث نیز استفاده مى‏شود. وسائل الشیعه، ج 12/ 315 ..
[2] سفینة البحار، ج 1/ 291؛ وسائل الشّیعه، ج 17، ص 425 ..
[3] همان ..
[4] محجة البیضاء، ج 3/ 167 ..
[5] میزان الحکمه، ج 2/ 509؛ بحارالانوار، ج 47/ 59 ..
[6] بحارالانوار، 47/ 59؛ وسائل الشیعه، 12/ 321..

منبع: حوزه نت