نقش قم در پیروزی انقلاب اسلامی

قم و پیروزی انقلاب اسلامی

قم که همواره قیام را با خود به همراه دارد اسم با مسمایی برای این شهر است که بنا به نقلی پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ بر آن نهاده است. تاریخ این دیار یادآور مجاهدت‎ها و استقامت‎های علمای بزرگی در طول قرن‎ها می‎باشد. هر چند این سرزمین همواره جوشش‎گاه مبارزه و قیام علیه ستمگران بوده است، ولی نهضت اسلامی که از سال‎های 1341 آغاز و در 22 بهمن 1357 به ثمر رسید، تنها نهضت تاریخ تمدن بشری است که مانند نوری تمام دنیا را روشن ساخت و به نتیجه رسید.

موقعیت قم در تاریخ انقلاب اسلامی برکسی پوشیده نیست و کم‎تر انسانی در دنیاست که از انقلاب اسلامی ایران اطلاع داشته و از نقش قم در این انقلاب بی‎اطلاع باشد. چه در طول نهضت انقلاب اسلامی و چه پس از پیروزی آن، قم زادگاه حوادث مهم تاریخی بوده است. لیکن دو حادثه بسیار مهم آن از ویژگی خاصی برخوردار است؛ یکی جرقه انقلاب (قیام 15 خرداد 1342) و دیگری آتش انقلاب (قیام 19 دی 1356) که هر دو در بستر تاریخ این شهر زاده و رشد یافت.

با نگاهی به گذشته و اوضاع و احوال ایران در آن زمان به خوبی در خواهیم یافت که چگونه حکام و پادشاهان بر مردم این کشور حکمرانی نموده و از دسترنج این ملت برای خود سفره‎های رنگین گسترده و ثروت این ملت را بر باد می‎دادند. امّا از میان حکام خودسر، خاندان پهلوی از همه بدتر جلوه کرده و تا بدانجا بی‎شرمی را پیش برده که چادر و حجاب را از سر زنان این سرزمین کشیده وجسارت و جرأت را تا تصویب لوایحی برای محو اسلام و قوانین آن رساندند که از سال 1340 مقدمات طرح اسلام زدایی با حذف «سوگند خوردن به قرآن» برای نمایندگان به مرحله اجرا در آمد.

در این میان که خفقان و ظلم همه جای ایران را فراگرفته و سرها در گریبان فرو رفته و طاغوت زمان بی‎باکانه با دستورهای اسلام در افتاده بود. تنها قم و علمای آن به میدان آمده و روحانیون آگاه فریاد مظلومیت اسلام را سردادند که در پیشاپیش این قیام مرد تاریخ‎ساز عصر حضرت امام خمینی (ره) با فریاد وا اسلاما به روحانیون و مردم شریف قم روشنی می‎بخشید.

در سال 1341 که شاه ایران با سفر به آمریکا دستورهای لازم را برای اجرای انقلاب سفید خویش، گرفت در 19 دی از مردم خواست تا در انتخابات نمایشی شرکت کرده و برای اجرای اهداف آمریکایی شاه به لوایح پیشنهادی رأی بدهند. که در اینجا نیز شهر مقدس قم با هدایت و رهبری امام خمینی (ره) این رأی گیری را تحریم و به مخالفت با آن پرداخت.

تاریخ، روحیه حماسی و انقلابی مردم این سرزمین را روزی به ثبت رسانید که محمد رضا شاه پهلوی در سال 1341 به منظور جلب اعتماد علماء حوزه و فریب مردم به این شهر سفر کرد و پس از آن که در 4 بهمن سال 41 در میدان آستانه از اتومبیل خود پیاده شد تمامی آرزوهایش را بر باد رفته دید؛ زیرا صحنه‎ای را به نظاره نشست که انتظارش را نداشت. نه تنها از مردم استقبال کننده، کسی را ندید بلکه کارمندان اداری و دولتی و روحانیون نیز به چشم نمی‎خوردند و سکوتی شگفت بر شهر حکمفرما شده بود.

گویا شاه به شهری پر از دشمن قدم نهاده است. از شدت خشم و اضطراب از رفتن به حرم منصرف گشته و از همانجا بازگشت.

در دوّم فروردین سال 1342 که مصادف با سالگرد شهادت امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ بود حادثه‎ای دیگر در تاریخ انقلاب شهر قم ورق خورد، مردم و روحانیان عاشق و دلباخته حرم اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ در مدرسه فیضیه مشغول عزاداری بودند که با حادثه‎ای غمبار روبرو شدند. عمال دژخیمان با هجومی وحشیانه و کشتاری بی‎رحمانه علما و فضلا را به خاک و خون کشیدند که این جریان باعث خشم ملت بر علیه شاه و حکومت مستبد او شد. و با این کار سنگری دیگر از سنگرهای رژیم توسط مردم و علمای قم فتح گردید.[1]
 

قیام 15 خرداد

در حالی که بیش از دو روز از عاشورای سال 1342 نگذشته بود که در 15 خرداد همین سال رژیم، امام خمینی را شبانه دستگیر می‎کند. مردم قم همین که از موضوع اطلاع پیدا کردند با قلب‎های آکنده از غم و اندوه به اطراف منزل امام هجوم آوردند و با سردادن شعار «یا مرگ یا خمینی» خشم و نفرت خود را بر علیه رژیم ابراز کردند که به راهپیمایی عمومی مبدل شده و مردم در حرم حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ تجمع می‎کنند و خواستار آزادی امام می‎شوند که ناگهان صدای گلوله‎های نظامیان و رگبار مسلسل آنان موج جمعیت را می‎شکند ومردان و زنان بی‎شماری را در خون خود می‎غلتاند.[2] که امام با اعلام عزای عمومی،‌نقطه آغاز و بذر آبیاری شده انقلاب شکوهمند اسلامی را با خون‎های برزمین ریخته 15 خرداد اعلام می‎دارد که سال‎ها بعد به ثمر نشست.[3]
 

قیام 19 دی قم (سال 1356)

پس از شهادت فرزند برومند امام خمینی حاج آقا مصطفی، در سال 1356، خشم ملت از رژیم ستم‎شاهی افزون گردید و حکومت در تاریخ 7/10/1356 اقدام به پخش مقاله‎ای توهین آمیز علیه امام در روزنامه اطلاعات نمود که در پی این عمل مردم و طلاب قم خشمگین شده و در 19 دی تظاهرات شدیدی را بر ضد رژیم پهلوی به راه می‎اندازند. که با اقدام مسلحانه رژیم برخورد کرده و تعدادی از مردم به شهادت می‎رسند.[4] امّا با این قیام مردم قم آتش انقلاب اسلامی برافروخته گشت و برق آسا به دیگر شهرها سرایت نمود و سرانجام منجر به شکست ظالمان و طاغوتیان و پیروزی مظلومان و مسلمانان گردید.[5]

پس از پیروزی انقلاب نیز مردم قم همواره در بستر حوادث مهم تاریخی قرار گرفتند و پیشاپیش مسایل و حوادث و امتحان‎های بزرگ انقلاب مانند همیشه با سربلندی مسیر انقلاب را طی کردند. تا این که طی جنگ تحمیلی این ایثار را به اوج خود رساندند و هم اکنون نیز چون گذشته در کنار کلیه حوادث مذهبی و سیاسی حضور داشته و همواره رهنمون دیگر شهرها و کشورهای آزاده جهان بوده و هستند.

پینوشت:
[1] . عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشه‎های آن، چ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ص 222.
[2] . همان، ص 229.
[3] . صحیفه نور، ج 7، ص 50.
[4] . حمید روحانی، نهضت امام خمینی، انتشارات بیاد شهید، ص 274.
[5] . عبدالوحید وفائی، سیمای قم، سازمان تبلیغات اسلامی، ص 44.


منبع: مرکز مطالعات شیعه