جلوگیری از اسراف در غذای رستوران ها، عامل توسعه و پیشرفت اقتصادی - فرهنگی

یکی از مواهب الهی برای انسان، خوردن و آشامیدن است، اما  او باید توجه داشته باشد که در هنگام استفاده از این مواهب الهی دچار اسراف نشود. قرآن کریم می فرماید: "کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ"، "بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمى‌دارد".[1]

«إِسْراف» کلمه بسیار جامعى است که هر گونه زیاده روى در کمیت، کیفیت، بیهوده‌گرائى، اتلاف و مانند آن را شامل مى‌شود، و این روش قرآن است که به هنگام تشویق به استفاده کردن از مواهب آفرینش، فوراً جلو سوء استفاده را گرفته و به اعتدال توصیه مى‌کند.[2]

حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) می فرمایند: "إنَّ القَصدَ أمرٌ یُحِبُّهُ اللّهُ عزّ و جل، وإنَّ السَّرَفَ أمرٌ یُبغِضُهُ اللّهُ، حَتّى طَرحَکَ النَّواةَ؛ فَإِنَّها تَصلُحُ لِلشَّیءِ، وحَتّى صَبَّکَ فَضلَ شَرابِکَ"، "هر آینه میانه روى شیوه اى است که خداوند عزّوجل آن را دوست مى دارد و زیاده روى شیوه اى است که خدا دشمنش مى دارد، حتّى اگر هسته خرمایى را دور افکنى، زیرا آن (هم) به کارى مى آید؛ و حتّى (اگر) زیاده آبِ آشامیدنى ات را بر (زمین) ریزى".[3]

در رستوران برخی از مشتریان پس از صرف، غذای اضافه (نان، برنج، خورشت و...) را رها کرده می روند و چون این غذا، استفاده شده است، کارکنان رستوران همه غذاها را با هم جمع کرده در زباله می ریزند، به این صورت غذا اسراف می شود.
 
هر عدد نان و هر مقدار غذا از مرحله کاشت تا مرحله پخت و پز و استفاده توسط مشتری، مراحل زیاد و متعددی را پشت سر می گذارد. وقتی انسان تکه ای از نان را اسراف می کند در واقع هزینه ها و زحمت های چندین گروه را هدر می دهد. مانند اینکه شخصی نیم کیلو گندم بخرد و آن را دور بریزد، یک کیلو آرد بخرد و آن را دور بیندازد. اینجا نمی توان گفت که او پول آن را پرداخته است، اشکالی ندارد! خیر، اشکال دارد! اشکالاتش این است که:
 
چون اسراف بودن این چیزها به قدری روشن و بدیهی است و تشخیص خوب یا بد بودن آن مانند مسائل پیچیده نیست تا نیاز به تفکر و تعمق زیادی باشد. در اینجا اساساً بحث پرداخت پول مطرح نیست، خود چنین کاری نادرست و مذموم است و عقل آدمی بر چنین کاری سرزنش می کند.
کارکنان رستوران زحمت های خود را هدر ندهند، زیرا چندین نفر با همکاری یکدیگر چقدر تلاش و کوشش کرده اند که غذا را پخته اند و تا مرحله استفاده رسانده اند، حال اگر نتیجه زحمات خود را در زباله بریزند، عقل چقدر این کار را سرزنش می کند!
 

۱. انسان نباید غذا را اسراف کند، وقتی شخصی باقیمانده غذای خود را می گذارد و می رود، او غذا را اسراف کرده است و این نعمت الهی را کوچک شمرده است، در حالی که بسیاری از نیازمندان توانایی خرید یک غذای ساده را هم ندارند.
 
۲. رستوران ها می توانند غذای نیم پرس هم ارائه دهند تا کسانی که احتمال می دهند که از غذای شان باقی بماند، آنها می توانند غذای نیم پرس بخرند.
 
۳. شخص می تواند به اندازه نیاز خود غذا در بشقاب خود بریزد و بعد اگر دوباره میل داشت باز هم بریزد تا اصل غذا دست نخورده بماند و قابل استفاده دیگران باشد. کم خوردن و با حوصله خوردن غذا علاوه بر اینکه دستور دینی ماست، لذت غذاخوردن را به کام انسان می نشاند.
 
۴. کارکنان رستوران می توانند از غذای باقیمانده، غذای قابل مصرف را جدا کرده و برای نیازمندان جمع آوری کنند، سپس با هماهنگی با آنان می توانند غذا را به دستشان برسانند.
 
۵. افرادی به صورت خود جوش می توانند غذاهای باقیمانده و قابل مصرف را از رستوران های مختلف با هماهنگی های قبلی جمع آوری کرده به دست نیازمندان برسانند.
 
۶. رستوران می تواند به جای دور ریختن، غذا را با قیمت ارزان تری به مشتریان دیگر بفروشد. چون اگر دور بریزد برایش درآمدی ندارد، اما اگر ارزان تر بفروشد، می تواند درآمد چشمگیری داشته باشد و این از نظر مادی نیز به نفع خود رستوران است، زیرا هدف از فروش غذا به مشتریان در همان مرحله اول، به دست آوردن درآمد است، اکنون با این فروش دوم، بیشتر به هدف خود نزدیک تر می شود. آیا عقل این کار را پسندیده نمی داند؟ در زباله ریختن به نفع هیچ کس نیست، اما نگهداری آن برای استفاده به نفع چند گروه است، اولین کسی که از آن سود می برد رستوران است.
 
۷. رستوران می تواند به مهمانان پیشنهاد نحوه مصرف غذا را بدهد. مثلاً بگوید: غذا مال شماست چون با پول خودتان می خرید، اما اگر فکر می کنید که مقداری از غذا برایتان اضافه بماند و آن را نه صرف می کنید و نه همراه خود می برید، پس غذا را به نحوی صرف کنید که غذای اضافه، دست نخورده بماند تا قابل استفاده برای دیگران باشد.
 

۱.   جلوگیری از ارتکاب یکی از منکرات - اسراف - در جامعه بصورت گسترده و فراگیر اتفاق خواهد افتاد.
 
۲. غذای مورد نیاز تعداد زیادی از نیازمندان تامین خواهد شد.
 
۳. هم از جهت خورد و خوراک ، هم از جهت  زیاده روی نکردن و هم از جهت کمک به نیازمندان فرهنگ سازی می شود. آن گاه این نشانگر ارتقای سطح عقلانی جامعه خواهد بود و نیز فرهنگ بالاتری در نحوه خورد و خوراک و کمک به نیازمندان بر جامعه حاکم می شود و برکت را در پی خواهد داشت.
 
۴. استفاده از غذای مصرف نشده زمینه فرصت های شغلی را ایجاد می کند. مثلاً در سطح شهر گروه های متعددی عهده دار این امر می شوند که آخر شب غذاهای باقیمانده و قابل مصرف را از رستوران ها در وسایل نقلیه خود جمع آوری کنند و به محل های معین شده برسانند. آنها می توانند هزینه پیک را از رستوران دریافت کرده، یا غذاها را از رستوران بخرند و سپس با قیمت مناسب به فروش برسانند و علاوه بر فروش می توانند مقداری از غذا را با هزینه خود یا موافقت رستوران، غذا را به صورت رایگان به دست نیازمندان برسانند.