گسترش و توسعه بی‌رویه شهری

حاشیه مراکز شهری در حال خوردن اراضی روستایی همسایه بوده و باعث ایجاد تحولی اساسی در مدیریت یک کلان شهر یا یک شهر بزرگ صنعتی شده‌اند. در ابتدا، این یک نشانه سالم از توسعه تلقی می‌شد. گسترش شهری، به زبان ساده، شامل مهاجرت سنگین یک جمعیت، استفاده از زمین، و افزایش حمل و نقل همراه با توسعه اقتصادی و اجتماعی است. مناطق کم جمعیت تنک پراکنده در نتیجه‌ی این امر، در اکثر موارد به یکی از ویژگی‌های مرتب توسعه شهری در سراسر جهان و همچنین به درد سر بزرگی تبدیل شده است.
 
آنها الگوی جذابی از توسعه را ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، در آمریکا رشد و نمو شهری با تحقق «رؤیای بزرگ آمریکایی» همراه بود و مردم در رؤیای زندگی در خانه‌های تک خانواده‌ای با تمام امکانات مدرن زندگی می‌کردند. همه این‌ها با دسترسی آسان به مناطق پر جنب و جوش و شلوغ محلی و راه‌های پیشرفت حرفه‌ای همراه بود. جمعیت پر رونق بزرگترین عامل رشد یک کشور است. شرایط بهترِ زندگی، بخشِ بزرگی از زندگی مدنی را تحت تأثیر قرار داده است تا مزایای زندگی مدرن را توسعه داده و جذب کند. اما پیامدهای شدیدی از این روند نیز در رشد و توسعه بشر به وجود آمده است. آنها به شرح زیر هستند.

مستعمرات مدرن شامل زیرساخت‌های زندگی متراکم است. مسکن بهتر، مدارس، بیمارستان‌ها، زمین‌های بازی، سیستم حمل و نقل بهتر و سایر امکانات عمرانی منجر به بار کردن هزینه‌های کلان بر دولت شده است. در نتیجه، مالیات‌های سنگین توسط مردمی پرداخت می‌شود که در حال حاضر تحت تورم سنگین گیج می‌خورند.

وابستگی به خودرو باعث کاهش کیفیت محیط شده و آلودگی زیست محیطی به وجود می‌آورد. به دلیل گسترش جوامع، نیاز مکرری به وسایل نقلیه برای رفت و آمد در مسافت‌های طولانی به وجود آمده است. در برخی از شهرها طی 3 تا 4 سال گذشته تعداد وسایل نقلیه‌ای که در جاده‌ها تردد می‌کنند، تا بیش از 10 برابر افزایش یافته است. استفاده بی حد و حصر از وسایل نقلیه منجر به آلودگی شدید هوا و منجر به بروز مشکلات شدید و کاهش استانداردهای بهداشتی شده است.

به دلیل هدر رفت آب، پایین آمدن سطح آب‌های زیرزمینی، نشت، فرسایش خاک، و نیاز به فعالیت‌های شهری مانند ساخت و ساز و غیره، فشار شدیدی بر منابع آب وارد شده است. اتومبیل، هواپیما و فعالیت‌های پر سر و صدا از ویژگی‌های بارز پراکندگی شهری است که باعث ایجاد مشکلات سلامتی جدی مانند استرس، اضطراب، بی خوابی و غیره می‌شود.

افرادی که در چنین محل‌هایی زندگی می‌کنند دارای خانه‌های عمومی، برنامه‌های شلوغ، خانواده‌های کوچک، و یک سبک زندگی منزوی هستند. بنابراین، توسعه اجتماعی دچار نقصان شده است. همسایگی‌هایی که دارای ایوان‌های بزرگ، مدارس، اماکن مذهبی و مغازه‌هایی فقط چند بلوک دورتر بودند، تعامل اجتماعی را تشویق می‌کردند، که در نتیجه منجر به یک جامعه صلح آمیز، شاد و با محتوا می‌شد. مفاهیم دیرینه احساس تعلق یا رفاه جامعه از شهرهای مدرن دور شده است.

فضا و زمان کمتری برای ورزش و فعالیت‌های سالم زندگی وجود دارد که این منجر به پیری سریع‌تر و آسیب دیدگی جمعیت می‌شود. این روند در جاهایی خاص، منجر به سکونت در زاغه‌ها، افزایش اختلاف بین طبقات مختلف اقتصادی جامعه و افزایش فعالیت‌های مجرمانه شده است. انتخاب سبک زندگی شهری در برابر زندگی روستایی، گزینه‌ای کم سو شونده برای بسیاری از افراد است.

از بین رفتن اراضی کشاورزی برای رشد سریع زیرساخت‌ها به تنهایی بزرگترین تأثیر منفی شهر نشینی است و تخریب اراضی قابل کشت بر تولید محصولات کشاورزی تأثیر گذاشته است. به عنوان مثال، فقط در آمریکا، تقریباً 14 میلیون هکتار از اراضی زراعی بین سال‌های 1992 تا 1997 به اراضی غیر کشاورزی تبدیل شده‌اند. طبق گفته وزارت کشاورزی ایالات متحده، این یک افزایش 51 درصدی در نرخ تبدیل اراضی نسبت به دهه قبل از آن بوده است.

به طور مشابه، جنگل‌ها، تالاب‌ها و بوته‌های وحشی که جزئی جدایی ناپذیر از ویژگی‌های طبیعی یک منطقه هستند تقریباً از بین می‌روند و با ساختمان‌ها، مناطق صنعتی و روز افزونیِ جمعیت شهری جایگزین می‌شوند. همه این عوامل باعث شده تا مستعد ابتلا به خشم‌های طبیعت مانند سیل و طوفان‌های مکرر، گرم شدن کره زمین یا درگیری انسان و حیوانات وحشی باشیم که همه این‌ها منجر به تحمل خسارات از جانب هر دو طرف شده است.

با وجود همه این نگرانی‌ها، مردم در سراسر جهان زندگی شهری را پربارتر و غنی‌تر می‌یابند. هنوز امکانات گسترده‌ای برای توسعه وجود دارد، خصوصاً در شهرهای جدید. به گفته کارشناسان، در این مرحله مهم، جهان باید روی توسعه برنامه ریزی شده و سازگار با محیط زیست متمرکز شود.  جمعیت پر رونق بزرگترین عامل رشد یک کشور است. تلاش‌های ما باید به ایجاد مجموعه‌هایی سازمان یافته و ساختار یافته برای شهرهایی منجر شود که حداقل تأثیر کمتری بر محیط و منابع حیاتی داشته باشند یا اصلاً چنین تأثیری را نداشته باشند.

زندگی شهری یک خلق زیبا از جستجوی ما برای یک جامعه مرفه‌تر است اما رشد آن همواره باید با اکوسیستم ما هماهنگ باشد تا بتوانیم به آینده‌ای بهتر امیدوار باشیم.

در واقع این افزایش جمعیت و تغییر در درآمد یک خانواده متوسط ​​بوده است که باعث افزایش نواحی شهری شده است. برخی آن را فرصتی برای زندگی بهتر در خانه‌های بزرگتر و دور از زندگی پر ازدحام مراکز شهری می‌دانند، در حالی که برخی فکر می‌کنند این تحمیل باری است بر اقتصاد و محیط زیست.

شهرنشینی به مهاجرت جمعیت از مناطق روستایی به شهرهای کوچک و بزرگ اشاره دارد. انسان همواره در جستجوی فرصت‌ها و امکانات بهتر، به مکان‌های جدیدتر کوچ کرده است. از این رو، مهاجرت پدیده جدیدی نیست. با توجه به گزارش مطالعات انجام شده در مورد افزایش شدید شهرنشینی که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به وجود آمد، این افزایش ناگهانی شهرنشینی را می‌توان به انقلاب صنعتی نسبت داد که با توجه به کارخانه‌ها و صنایع تازه تاسیس، فرصت‌های اقتصادی بهتری را در شهرها فراهم آورد، زیرا شهرها بیشترین مزایای نوآوری‌ها را در زمینه‌های علم و فناوری به دست می‌آورند، و شهرسازی همچنان در آنها ادامه دارد.

منبع: Prashant Magar