صاحب بن عباد کیست؟

صاحب بن عباد

ابوالقاسم اسماعیل بن عبّاد فرزند عباس ملقب به صاحب و مشهور به صاحب بن عبّاد به سال 326 ق در اصفهان دیده به جهان گشود.[1]

پدر و اجداد صاحب از بزرگان و سرشناسان اصفهان بوده و مرتبه وزارت داشتند. عباس پدر صاحب بدان مرتبه از بزرگی و احترام رسیده بود که مردم او را «شیخ امین» می­گفتند.

پدر صاحب و همسرش نهایت کوشش خود را در تربیت فرزند خود به کار بستند. اولین استاد صاحب، پدرش پس از فراگیری مقدمات به تحصیل فقه، حدیث، تفسیر، کلام و دیگر علوم رایج پرداخت.

پس از چندی که او خود را از اساتید و بزرگان اصفهان بی­نیا دید به «ری» که از مراکز علم و ادب آن زمان بود مهاجرت کرد و در آن شهر به حلقه درس «ابن عمید» وزیر دانشمند و شهیر آل بویه پیوست. ابن عمید توانایی «صاحب» در انشای متون ادبی را مشاهده کرد و او را از نویسندگان مقام وزارت قرار داد.

کاردانی و توانایی صاحب در انجام این امور، راه پیشرفت را بر او هموار ساخت تا آنجا که چون رکن الدوله، فرزندش مؤیّد الدوله را به حکومت اصفهان منصوب کرد. صاحب نیز در مقام دبیری او و نویسندگی وی به زادگاهش اصفهان بازگشت.[2]

بسیاری از بزرگان به تشیع و برخی به دوازده امامی بودن او تصریح کرده­ اند. سید بن طاووس، شیخ صدوق، علامه مجلسی، شیخ حر عاملی، شیخ بهایی، شیخ آقا بزرگ طهرانی، شیخ عباس قمی، علامه امینی و بسیاری دیگر از این جمله­ اند.

جز تصریح بزرگان، دقت در اشعاری که از صاحب باقی مانده و شور و شوق او به ولایت و دوستی ائمه معصومین - علیهم السلام - بهترین شاهد بر تشیع این شخصیت بزرگ است.[3]

پینوشت:
[1] . وفیات الاعیان، ابن خلکان، ج1، ص206؛ شذرات الذهب، ابن عماد حنبلی، ج3، ص115.
[2] . صاحب بن عباد، شرح حال و آثار، احمد بهمنیار، ص37؛ معجم الادباء، یاقوت حموی، ج6، ص221.
[3] . برای آگاهی کامل از اشعار صاحب ر.ک: الغدیر، علامه امینی، ج7، ص103؛ اعیان الشیعه، ج3، ص353، یتیمه الدهر، ثعالبی، ج3، ص247.


منبع: مرکز مطالعات شیعه