اٌزن گاز آبی کم رنگی است که هر مولکول آن از سه اتم اکسیژن تشکیل شده است. بیشترین مقدار ازن در اتمسفر زمین، در لایه ای بین پانزده تا پنجاه کیلومتر بالای سطح زمین در منطقه ای به نام «استراتوسفره وجود دارد. لایه ازن اشعه خطرناک ماورای بنفش را جذب و از رسیدن آن به سطح زمین جلوگیری میکند و به همین دلیل این لایه برای تعدیل حرارت زمین و ادامه حیات روی آن ضروری است.
 
در بحث محیط زیست، تخریب این لایه به عنوان مهم ترین و خطرناک ترین پیامد آلودگی مطرح است، زیرا تحقیقات ثابت کرده است که ترکیباتی به نام کلرو فلورو کربن ها (CFC) و برخی ترکیبات دیگر که در سطح زمین بسیار پایدار هستند، با رسیدن به سطح بالاتر از استراتوسفر، شکسته شده و رادیکال های فعال هالوژن دار را به وجود می آورند. این رادیکال های فعال، با دخالت در چرخه طبیعی تشکیل و تخریب مولکولهای ازن موجب بروز اختلال در چرخه مذکور و در نتیجه، کاهش ضخامت لایه ازن می شوند. برای بحرانی بودن شرایط کره زمین از این رهگذر، مطالب فراوانی وجود دارد، از جمله:
 
براساس تازه ترین بررسی ها توسط دانشمندان اقلیم شناس، آلودگی ازن در اروپا که با موج گرمای شدید تابستان بیشتر می شود، گاهی به بالاترین سطح خود می رسد. کارشناسان اتحادیه اروپا از طریق مطالعات هماهنگ شده از سالها پیش تاکنون، سطح ازن را در این قاره، اندازه گیری می کنند و آمار جدید، حاصل از تازه ترین تحقیقات در این زمینه می باشد. از ۳۱ کشور عضو اتحادیه اروپا، ۲۳ کشور با آلودگی ناشی از غلظت گاز ازن روبه رو هستند. در این کشورها غلظت این گاز از یک آستانه ایمن سلامتی تجاوز می کند. بر اساس قوانین اتحادیه اروپا در صورتی که این آستانه به ۱۸۰ میکروگرم ازن در هر متر مکعب هوا برسد، دولتها باید مراتب را به آگاهی مردم برسانند.
 
جانوران نیز جزء آسیب پذیرترین موجوداتی می باشند که در سال‌های اخیر مورد تهدید قرار گرفته و انواع نادر آن در معرض انقراض است. این مشکلی فراگیر و جدی است که تنها به یک نمونه آن اشاره می شود: فعالان محیط زیست می گویند: هرگونه آسان سازی ممنوعیت جهانی تجارت عاج می تواند انفجاری در تقاضا به وجود آورد و نسل گله های رو به انقراض فیل ها را به کلی براندازد... در سال ۱۹۹۰م پس از یک مبارزه طولانی هیجان انگیز توسط تشکل‌های طرفدار حیات وحش و پس از آنکه جمعیت فیل های آفریقا، به خاطر شکار و قاچاق شدید به نصف کاهش یافته بود، شکار فیل ممنوع شد، اما از آن پس فشار سهمگینی برای رفع ممنوعیت وجود داشته است. دان استایلز در گزارشی تکان دهنده درباره تجارت عاج می گوید: فروش مجاز عاج می تواند شکار غیرقانونی فیل را رواج دهد... بدتر از همه این است که شکارچیان غیر قانونی ترجیح می دهند یک باره، گله فیل ها را با هم شکار کنند تا جمع آوری عاج های آنها آسان تر باشد.
 
البته شکار بی رویه جانوران اختصاص به فیل و تجارت عاج ندارد. نمونه های دیگر، پرندگان و جانوران صحرای آفریقا و آسیا هستند که به دلیل تجارت پوست، شاخ یا سایر اجزای آنان و سودجویی بی رویه، در معرض نابودی قرار دارند و این نیز از سوغات تمدن غرب می باشد که به اعتراف کارشناسان محیط زیست، بسیاری از حیوانات را در حال انقراض قرار داده است:
 
در تلاش فعلی برای کسب غذا، این حیوانات هستند که بهای ندانم کاری های ما انسانها را پرداخت کرده اند. ما تا حد انقراض نسل، حیوانات را کشته ایم. به جای آنکه حیوانات را تک تک و به روش سابق و مرسوم بکشیم، فن آوری جدید، ابزارهایی را برای کشتن صدها حیوان در یک آن در اختیارمان گذارده است. مثلا تورهای ماهیگیری سیزده مایل می توانند اقیانوس ها را مانند جاروی برقی جارو کنند و سر راه، آنچه به تور برخورد کند، خوردنی یا نخوردنی را نابود سازند.
 
البته این تنها حرص اشباع ناپذیر انسانها نیست که برای کسب سود بیشتر و رسیدن به ثروت قارون در یک شب، او را به جان جانوران بی زبان انداخته و دمار از جانوران و پرندگان در آورده و بسیاری از گونه های جانوری را در حال انقراض قرار داده است، بلکه خوشگذرانی و بی قیدی نیز به سراغ انسان آمده و او را به نابودی حیوانات واداشته است.
 
با مطالعه برخی مفاهیم مرتبط با محیط زیست و توضیحات ضروری که در باره مفهوم و شرایط کنونی آنها ارائه گردید، به طور طبیعی ضرورت پرداختن بدین بحث و لزوم اهتمام همه جانبه به آن و توجه دیگران به حفاظت محیط زیست و جلوگیری از تخریب و بهره وری بی رویه از طبیعت، آشکار شد. در واقع، سخنی اگر وجود دارد آن است که چرا زودتر از اینها، به محیط زیست توجه نشده است و باید بیش از این بدان پرداخت و فرهنگ عمومی را در این باره اصلاح نمود، آگاهی های عمومی مردم را برای بقای بشر و حفظ حقوق حیاتی نسل های آینده از طبیعت، بالا برد و هر کس در هر مقام باید به گونه ای در این وادی برای تأمین برخی از اهداف زیست محیطی گام بردارد.
 
به دلیل همین وضوح ضرورت پرداختن به مسائل زیست محیطی و انواع خطرهای ناشی از تخریب محیط زیست آن، که توسط عوامل مختلف گریبانگیر بشر امروز شده است، کارشناسان و صاحب نظران، کمتر به ضرورت توجه به این مقوله و علت رویکرد خویش به آن پرداخته، بلکه بیشتر در صدد بحثهای تخصصی و ارائه راه حل ها و فرهنگ سازی در این باره می باشند.
 
منبع: محیط زیست و بهداشت، عبد المجید ناصری داوودی، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، قم، 1391