ماداگاسکار خانه برخی از منحصربفردترین و غیرمعمول‌ترین گونه‌های حیات وحش در تمام جهان است. جزیره ماداگاسکار بیش از ۲۵.۰۰۰ گونه جانور وحشی متفاوت را در خود جای داده است که بسیاری از آن‌ها در خطر انقراض قرار دارند. بسیاری از این جانوران از طریق کارتون‌های سینمایی برای ابد ماندگار شده اند، اما نسخه‌های واقعی آن‌ها بسیار زیباتر و حیرت انگیزتر از چیز‌هایی هستند که در نسخه کارتونی و سینمایی می‌بینیم.


ماداگاسکار: سرزمین منزوی، گونه‌های جانوری منحصربفرد

جزیره ماداگاسکار در اقیانوس هند و در ساحل جنوب شرقی آفریقا قرار داشته و چهارمین جزیره بزرگ جهان به شمار می‌آید که خانه گیاهان و جانورانی است که در هیچ جای دیگر جهان یافت نمی‌شوند. این جزیره برای میلیون‌ها سال از دیگر نقاط جهان جدا افتاده بود. در حدود ۱۷۰ میلیون سال پیش، ماداگاسکار یک کشور در محاصره زمین‌های خشک و بدون دسترسی به دریا در بزرگ قاره گندوانا (Gondwana) بوده است. به دلیل حرکت پوسته زمین، ماداگاسکار و هند از آمریکای جنوبی و آفریقا جدا شده و در آمده از قاره قطب جنوب و استرالیا نیز دور شده اند. در نهایت هند نیز جدا شده و ماداگاسکار را تنها گذاشت و بدین ترتیب این جزیره بزرگ برای ۸۸ میلیون سال گذشته تنها در جنوب اقیانوس هند به زندگی منحصربفرد خود ادامه می‌داده است.


۱- لمور‌های ماداگاسکار

لمور‌ها نخستی‌هایی هستند که جانوری مابین سگ، گربه و سنجاب بوده و رفتار‌های بسیار خاص و حیرت انگیزی مانند آواز خوانندن مانند نهنگ دارند. امروزه بیش از ۳۰ گونه لمور در ماداگاسکار زندگی می‌کنند که اندازه آن‌ها از ۲۵ گرم برای لمور قدکوتاه میمونی تا بزرگ‌ترین آن‌ها یعنی لمور ایندری با وزن بیش از ۱۲ کیلوگرم متفاوت است. لمور‌ها از در معرض خطرترین گونه‌های جانوری در سراسر کره زمین به شمار می‌آیند و بر اساس فهرست قرمز جانوران در معرض انقراض، ۲۲ گونه از لمور‌ها در آستانه انقراض، ۴۸ در معرض خطر انقراض و ۲۰ گونه نیز آسیب پذیر تعریف شده اند.


۲- فوسا

فوسا (Fossa) در جنگل‌های ماداگاسکار زندگی می‌کند و یکی از هم خانواده‌های نزدیک به میمون پوزه دراز هندی است که طول آن تا حدود ۱.۸ متر از نوک دم تا نوک بینی رسیده و وزنش در بیشترین حالت نیز به ۱۲ کیلوگرم بالغ می‌شود. این جانور بدن کشیده و باریکی داشته و بیشتر شبیه یک گربه سان با شباهت به میمون پوزه دراز یا همان نمس هندی است.

فوسا از دم دراز خود مانند عصای بندبازان برای پریدن از روی درختی به درخت دیگر استفاده می‌کند و به دلیل از بین رفتن محیط زندگی اش در میان گونه‌های در خطر انقراض قرار گرفته است. امروزه کمتر از ۱۰ درصد از قلمرو جنگلی این گونه باقی مانده که تنها خانه نسل فوسا‌ها در جهان به شمار می‌آید.


۳- پروانه دم دراز

پروانه دم دراز که با نام علمی «Argema Mittrei» یا پروانه ماهی ماداگاسکاری شناخته می‌شود یکی از زیباترین پروانه‌های جهان است که تنها در ماداگاسکار یافت می‌شود. این پروانه از بزرگ‌ترین پروانه‌های جهان به شمار آمده و طول بال‌های او تا ۲۰ سانتیمتر نیز برآورد می‌شود که بعد از پروانه اطلس آسیایی در رتبه دوم بزرگ‌ترین پروانه‌های جهان قرار می‌گیرد. این حشره به رنگ زرد روشن و با دمی بلند بوده که در طول شب فعالیت می‌کند. پروانه‌های ماده بدن پهن تری داشته و بال هایشان گرد‌تر است، و البته دم آن‌ها نیز نسبت به پروانه‌های ماده کوتاه‌تر است.

تا به امروز این حشره زیبا در فهرست جانوران تحت مراقبت و حمایت قرار نگرفته و اطلاعات دقیقی در مورد جمعیت آن‌ها وجود ندارد. با این وجود تخم‌های این پروانه را می‌توان در بازار‌های خاص در سراسر جهان یافت. هیچ مزرعه‌ای برای پرورش این نوع پروانه در ماداگاسکار وجود نداشته و زندگی آن‌ها تنها در مناطقی که از قبل محافظت شده نام گرفته بدون خطر است.


۴- آفتاب پرست پلنگی

آفتاب پرست پلنگی بومی ماداگاسکار بوده و نمونه‌هایی از آن نیز در جزایر مجاور دیده می‌شود. این آفتاب پرست از پررنگ‌ترین آفتاب پرست‌های جهان بوده که بیشترین تنوع رنگی را در میان هم نوعان خود دارد.

همچنین این نوع آفتاب پرست بزرگ‌ترین در نوع خود بوده و بیش از هر آفتاب پرست دیگری مورد علاقه خریداران است. مانند دیگر انواع آفتاب پرست ها، این گونه نیز یک بخش اضافی استخوانی در قسمت عقب سر خود دارد که کلاهخود نامیده می‌شود. آفتاب پرست پلنگی با استفاده از زبان بلند و کشسان خود طعمه هایش را به دام انداخته و شکار می‌کند و برای این کار از ماهیچه‌های قدرتمندی که در اطراف زبانش قرار دارند کمک می‌گیرد.


۵- گکو دم برگی شیطانی

گکو دم برگی شیطانی با نام علمی «Uroplatus Phantasticus» یک خزنده بسیار زیبا است که می‌تواند خود را در محیط به خوبی استتار نماید. بدن او می‌تواند با برگ‌های مرده ترکیب شده و به رنگ و ظاهر آن‌ها درآید تا توسط شکارچیان شناسایی نشود. بدن این گکو با طرح‌های پوستی خاص پوشیده شده و دمش نیز شبیه یک برگ است که حشرات کناره‌های آن را خورده اند و هدف از آن ترکیب شدن و استتار خارق العاده با طبیعت درختی اطراف است.

رنگ این خزنده متفاوت است، اما اغلب آن‌ها قهوه‌ای با نقطه‌هایی زیر شکم بوده که آن‌ها را از دیگر انواع گکو متمایز می‌سازد. گکو دم برگی نیز مانند دیگر گکو‌ها پلک نداشته، اما یک غشای بی رنگ روی چشم‌ها قرار می‌گیرد و از زبانش برای بیرون کشیدن دو دور کردن هر چیزی از چشم خود استفاده می‌کنند. این خزنده یک خزنده شبگرد بوده که به دلیل داشتن چشم‌های بزرگ گرد به راحتی می‌توانند در طول شب حشرات را شکار کند.

آن‌ها همچنین فلس‌های چسبناک بسیار قوی در زیر انگشتان دست و پای خود و چنگال‌های قدرتمندی دارند که حرکات سریع آنان در میان درختان را ممکن می‌سازند. گکو دم برگی شیطانی در یک زیستگاه خاص زندگی کرده و در زیستگاه‌های دیگر زنده نمی‌ماند. به خاطر رنگ خاصش، این گکو مورد علاقه خریداران به عنوان حیوان خانگی است. اخیراً تعداد این گکو‌ها در طبیعت وحشی با کاهش زیادی مواجه شده که آن را در این زمینه آسیب پذیر ساخته است.


۶- قورباغه گوجه فرنگی

قورباغه‌های گوجه فرنگی تنها در ماداگاسکار یافت می‌شوند و به خصوص در شمال غربی جزیره که منطقه‌ای کاملاً جنگلی است. اگر چه زیستگاه این قورباغه به خاطر قطع مفرط درختان از بین رفته، اما به خوبی توانسته است خود را با محیط‌های زراعی وفق دهند و می‌توان آن‌ها را در باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی این بخش از ماداگاسکار مشاهده کرد. سه نوع قورباغه گوجه فرنگی وجود دارد: Dyscophusantongilli، Dyscophus guineti و Dyscophus insularis که از این میان تنها گونه اول در معرض انقراض قرار دارد، زیرا زیستگاه آن به طور فزاینده‌ای تخریب شده و نگهداری به عنوان حیوان خانگی باعث شده که خرید و فروش آن ممنوع شود.

این قورباغه‌ها در فصل باران و در آب‌های کم عمق و با جریان آرام جفت گیری می‌کنند. این نوع قورباغه رنگ‌های روشنی داشته و در صورت تهدید شدن مایع خلطی چسبناکی از بدن خود خارج می‌کنند که البته سمی نیست، اما التهاب آور است.


۷- فودی ماداگاسکاری

فودی (Fody) ماداگاسکاری بومی این جزیره بوده و به جزایر اطراف مانند کومور، سیشل و موریس نیز راه یافته و البته نمونه‌هایی از آن‌ها در نقاط دوردستی مانند شبه جزیره عربستان نیز مشاهده شده اند.

آن‌ها در حدود ۱۲.۵ تا ۱۳.۵ سانتیمتر طول داشته و وزنشان به ۱۴ تا ۱۹ کیلوگرم می‌رسد. گونه نر دارای پر‌های قرمز روشن و نقطه‌هایی سیاه روی چشم و قهوه‌ای زیتونی روی بال‌ها و دم خود است. پر‌های این پرنده به رنگ‌های متنوعی دارند؛ ازپرتقالی تا قهوه‌ای زیتونی و در طی دوران جفت گیری، فودی‌های نر دچارریزش مو و تغییرات رنگی به سمت قهوه‌ای زیتونی می‌شود. این فودی‌ها بومی ماداگاسکار بوده و نسل آن‌ها در خطر انقراض قرار ندارد.


۸- سوسک ماداگاسکاری

سوسک ماداگاسکاری هیس کننده یکی از حیرت انگیزترین گونه‌های جانوری مختص جزیره ماداگاسکار است، حشراتی بیضی شکل و به رنگ قهوه‌ای درخشان که بال ندارد، اما دو جفت آنتن بزرگ روی سرش دیده می‌شود. سوسک‌های نر دارای شاخ هستند که ظاهری ترسناک به آن‌ها می‌بخشد و مانند پستانداران از آن‌ها برای نبرد استفاده می‌کنند. در طی نبرد این سوسک‌های صدایی شبیه هیس از خود تولید می‌کنند که نامشان را از همین ویژگی گرفته اند. سوسکی که نبرد را می‌برد صدای هیس بلندتر و بیشتری تولید می‌کند و این صدا را نیز می‌توان در حین جفت گیری شنید.

برخلاف بسیاری از حشرات دیگر که با استفاده از مالیدن اعضای بدن خود یا لرزندان پرده‌هایی در بدن خود صدای هیس تولید می‌کنند، سوسک ماداگاسکاری از سوراخ‌های تنفسی خود استفاده کرده و با بیرون دادن هوا از آن‌ها صدا تولید می‌کنند، رفتاری که مختص مهره داران است. طول عمر این سوسک بین دو تا ۵ سال است و بین ۵ تا ۷ سانتیمتر نیز طول دارد.


۹- آی آی

آی آی یک نخستی شب زی است که اغلب روی درختان زندگی می‌کند. انگشت‌های بزرگ پای آن‌ها و دم دراز به آی آی اجازه می‌دهد که راحت از درختان آویزان شده و از توان دریافت امواج انعکاسی خود برای پیدا کردن غذا و حشراتی که در زیر پوست درختان مخفی شده اند استفاده می‌کنند. همچنین این حیوان دارا گوش‌ها و چشم‌های بسیار بزرگ حساسی است که به آن‌ها در پیدا کردن محل غذا کمک می‌کنند. به خاطر ظاهر عجیبشان، بومیان ماداگاسکار آن‌ها را بدیمن می‌دانند. همچنین آی آی‌ها از گونه‌های در خطر انقراض در ماداگاسگار به شمار می‌آیند.


۱۰- جغد گوش دراز ماداگاسکاری

جغد گوش دراز ماداگاسکاری نیز یکی از گونه‌های جانوری متمایز در ماداگاسکار است و به دلیل اینکه حدود ۳۰ سانتیمتر طول دارد بزرگ‌ترین جغد جزیره شناخته می‌شود. گونه‌های ماده معمولاً از همنوعان نر خود بزرگ‌تر هستند. این نوع جغد با تاج قهوه‌ای و خز‌هایی که روی سرش قرار دارند و رگه‌های تیره زیر آن شناخته می‌شود. جغد گوش دراز ماداگاسکار معمولاً شب زی است و در طول روز از تخم‌ها و جوجه هایش مراقبت می‌کند.


۱۱- تنرک خط خطی پست زی

تنرک خط خطی پست زی (Lowland Streaked Tenrec) در زیر شاخه‌های درختان در جنگل‌های استوایی شمال و شرق ماداگاسکار زندگی می‌کند. این جانور دارای خرطومی دراز شبیه مورچه خوار، دمی بسیار کوتاه و دست و پای متمایز است. پوشش روی بدن این جانور سیاه رنگ با خطوط زرد و پر‌های پراکنده است و در طول شب و روز فعال بوده و غذای اصلی او را حشرات تشکیل می‌دهند.

آن‌ها از خرطوم دراز خود برای بو کشیدن و پیدا کردن حشرات استفاده کرده و گاهی کرم، ماهی‌های کوچک و حتی قورباغه نیز می‌خورند. دوره حاملگی این حیوان ۵۸ روز بوده و تنرک ماده می‌تواند تا ۸ بچه را به دنیا بیاورد.


۱۲- قورباغه مانتلای رنگی

قورباغه مانتلای رنگی که با اسم علمی «Mantella madagascariensis» نیز شناخته می‌شود یک قورباغخ زیبا با رنگ سبز، سیاه، زرد یا نارنجی است. این گونه معمولاً تنها در شرق و مرکز جزیره ماداگاسکار یافت می‌شود و در جنگل‌های بارانی این جزیره و نزدیک رودخانه‌ها و نهر‌های آب شیرین زندگی می‌کند. این جانور گوشتخوار است و معمولاً از حشرات تغذیه می‌کند. قورباغه مانتلای رنگی در طول روز فعال بوده و معمولاً قلمرو کوچکی برای خود تعیین می‌کند. رنگ روشن روی بدن این قورباغه نشان از سمی بودن آن داشته و به شکارچیان اطراف هشدار می‌دهد.


تهدیداتی که جانوران ماداگاسکار را در معرض خطر قرار داده اند

در ۲.۰۰۰ سال گذشته، جنگل‌های بسیار غنی ماداگاسکار به میزان ۹۰ درصد کاهش یافته و نقش اصلی در این موضوع را تبدیل کردن آن‌ها به زمین‌های کشاورزی یا بریدن درختان برای تولید الوار ایفا کرده است. جنگل زدایی گسترده در جزیره باعث شده که بسیاری از گونه‌های جانوری ماداگاسکار در معرض نابودی قرار بگیرند. لمور‌های ماداگاسکار بدترین شرایط را از این لحاظ دارند و در فهرست قرمز جانوران در آستانه انقراض قرار گرفته اند. لمور بامبو نیز که به دلیل علاقه اش به خوردن چوب بامبو به این نام نامگذاری شده نیز در خطر انقراض قرر دارد، زیرا جنگل‌های محل زندگی آن به ۴ درصد میزان سابق کاهش یافته اند.


منبع: سایت برترینها