جوان و جواني در آيينۀ احاديث (1)

حديث 1
سفارش به جوانان

يکي از سفارشات اکيد پيامبر بزرگوار اسلام سفارش به جوان محوري و توجه کافي به نسل جوان مي باشد چرا که اساسا اسلام مجموعه اي از قوانين و معاني ملکوتي است و دلهاي آماده و نزديکتر به ملکوت آمادگي بيشتري براي پذيرش آن از خود نشان مي دهد .
جوانان از آن جهت که به ملکوت نزديکترند در پذيرفتن و باور حقانيت دين و سپس براي جان سپاري در مسير اهداف ديني مهياتر مي باشند به عبارتي کوتاه جوانان هم در مقام دل سپاري و هم سرسپاري خالص تر، آماده تر و جدي تر هستند.
قال رسول الله (صلي الله عليه و آله):
اوصيکم بالشبان خيراً فانهم ارق افئدة، ان الله بعثني بشيراً و نذيراً فحالفني الشبان و خالفني الشيوخ .
سفارش مي کنم شما را که با جوانان به خوبي و نيکي رفتار کنيد چرا که آنان نازک دل ترند، خداوند مرا به پيامبري برانگيخت جوانان به من گرويدند و ياريم کردند و بزرگسالان به مخالفت برخاستند.
«سفينة البحار، ج 2، ص 176»

نتيجه:

1- سفارش پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله به مبلغين ديني و فرهنگي «جوان محوري» است.
2- در سفارش پيامبر حرکت هاي فرهنگي و کار براي جوانان «خير» معرفي شده است .
3- ممکن است افرادي با اهداف شر نسل جوان را هدف قرار دهند لذا پيامبر اکرم فرمود با نيت خير براي جوانان کار شود.
4- دليل جوان محوري در امور را پيامبر اکرم اعلام فرمودند چون جوانها دلهاي آماده پذيرش دارند .
5- دليل دوم جوان محوري تجربه صدر اسلام است که حضرت مي فرمايند جوانان به من روي آورده و با من بيعت کردند ولي بزرگان و شيوخ مخالفت نموده و مبارزه کردند.

حديث 2
علم آموزي وظيفه جوانان شيعي

يکي از نيازهاي جوانان نياز به دانش گسترده و عميق به اسلام يعني فقاهت ديني است چرا که در اين صورت است که جوانان با انديشه اي پاک و عملي صحيح راه روشني براي دنيا و آخرت خود مي پيمايد .
پيشوايان ديني براي رفع اين نياز نسل جوان از هر امکان معقول و از هر ابزار تربيتي سود برده اند و خود تا سرحد فدا نمودن جان براي هدايت انسانها کوشش نموده اند يکي از ابزارهاي تربيت و تعليم پس از طي مراحل ديگر تربيتي سخت گيري و تنبيه مي باشد در روايت ذيل الذکر امام کاظم عليه السلام برخلاف بعضي از مکاتب تربيتي که به دلائلي همچون جذب جوان براي اهداف دنيائي خود در هيچ شرائطي تنبيه را تجويز نمي کنند براي مسئله اي اساسي و سرنوشت ساز مانند تحصيل دانش دين، تأديب را نيز تجويز مي نمايند.
قال الکاظم (عليه السلام):
لو وجدت شابّاً من شبّان الشّيعة لا يتفقّه لضربته ضربةً بالسّيف .
اگر با جواني از جوانان شيعه برخورد نمايم که آگاهي کافي ديني نداشته باشد او را تنبيه مي کنم .
«ميزان الحکمه»

نتايج:

1- دانش دين و فقاهت براي جوانان ضروري است.
2- امام کاظم براي از دست نرفتن جوانان و حفاظت آنان توصيه به فقاهت ديني مي نمايند.
3- اين روايت در صورت ضرورت براي تربيت تأديب را تجويز مي کند.
4- براي تأديب فردي آگاه و حاذق و قابل احترام بايد چنين کند. (حضرت کاظم عليه السلام فرمودند: من اگر چنين جواني را بيابم)
5- تربيت غربي ممکن است تنبيه را براي تربيت توصيه نکند ولي از راههاي ديگر به اغفال جوانان مي پردازد ولي در تربيت دين صادقانه برخورد مي شود.
6- تأديب نوعي آگاهي بخشي به جوان جهت بيدار نمودن او از نتايج انتخاب غلط و رفتار خطاي اوست چرا که اسلام جوان را براي مسير حق مي خواهد نه براي اهداف دنيايي .

حديث 3
جوان در زير سايه عرش الهي

يکي از سخت ترين مراحل زندگي و عوالم حيات ما همه انسانها عالم قيامت و حضور در صحنه دادگاه بزرگ الهي است قرآن کريم و روايات صحنه هاي هولناکي را براي آن روز تصوير نموده اند که به راستي گذر از اين صحنه ها براي هر کس ممکن نخواهد بود اما در اين بين انسانهايي به خاطر احراز شايستگي هاي ستودني و يا به دليل انجام رفتارهايي قابل ستايش مورد رحمت الهي قرار گرفته و زير سايبان رحمت و لطف حضرت حق احساس رفاه و آسايش مي کنند.
از جمله گروههاي اجتماعي که چنين عنايتي را تجربه خواهد نمود جواناني هستند که مراحل رشد شخصيتي خود را با عبادت خدا آميخته و توأمان مي نمايند.
قال رسول الله (صلي الله عليه و آله):
سبعة في ظلّ عرش الله عزّوجلّ يوم لاظلّ الا ظلّه: امام عادل و شاب نشأ في عبادة الله عزّوجلّ...
هفت گروه در قيامت در زير سايه رحمت خدايند: 1- پيشواي عادل 2- جواني که با عبادت خدا مأنوس بوده و بزرگ شود و ...
«ميزان الحکمة»

نتايج:

1- همه بايد در دنيا به فکر مراحل آينده زندگي خويش هم باشيم.
2- روز قيامت روز سختي براي مردم خواهد بود.
3- مراحل رشد و شکوفائي شخصيت جوان مي تواند در مسير عبادت خدا باشد.
4- مراحل رشد و شکوفائي شخصيت جوان مي تواند در مسير عبادت خدا نباشد.
5- در صورت انتخاب مسير خدا و پيروي و عبادت حضرت حق سايباني از رحمت الهي در آخرت جوان را احاطه مي کند.
6- بشارت به سايباني رحمت الهي کنايه از تجسم اعمال است به اين معني که جوان با انتخاب عبادت در همين دنيا سپري از رحمت الهي و عافيت از خشم خدا را براي خود فراهم نموده است .
7- جوان اهل عبادت احساس رحمت الهي را در همين دنيا هم مي تواند تجربه کند.

حديث 4
جوان و پاداش 72 صديق

در مسير همه انسانها هميشه انتخاب دو راه زشت و زيبا و حق و باطل وجود دارد چرا که انساني داراي خلقتي دو سويه براي انتخابگري است انا هديناه السبيل اما شاکرا و اما کفورا.
در عالم ملکي به جهت جاذبه هاي فريبنده دنيا معمولا انسانها در انتخاب به سوي انتخاب لذتها و راههاي کوتاه دنيائي گرايش دارند در اين بين جوانان به اقتضاي وفور احساسات و نوطلبي و لذت گرائي در اين انتخاب آمادگي بيشتر دارند حال اگر جواني با خردمندي و کنترل اميال و احساسات به انتخابي خلاف دنياگرائي دست زد جواني ستودني و قابل براي پاداشهاي فراوان مي باشد اين هم نه به مقدار يک انسان شايسته بلکه به اندازه دهها فرد شايسته.
قال رسول الله (صلي الله عليه و آله) :
ما من شاب يدع لله الدنيا و لهوها و اهرم شبابه في طاعة الله الّا أعطاه الله أجر اثنين و سبعين صديقا .
جواني نيست که براي خدا مظاهر فريبنده دنيا را رها کند و جوانيش را در پيروي خدا به پيري برساند مگر اينکه پاداش 72 صديق را خواهد داشت.

«ميزان الحکمه»

از اين روايت برداشت مي شود:
1- جوانان از نظر مسير طبيعي به سوي دنيا و لهويات گرايش دارند.
2- متارکه لهويات و امور دنيائي براي اين نسل کاري شدني است.
3- ترک دنيا براي جوانان کاري بس مشکل و نياز به مجاهده نفس دارد.
4- به همين دليل پاداش اين مجاهده بسيار بالا يعني برابر با پاداش 72 صديق مي باشد.
5- صديقين گروهي از بهترين بندگان شايسته خدا مي باشند که قول و فعل و نيات آنها همه و همه براساس حق مي باشد.
6- اينکه پاداش جوان آخرت گرا و معنوي را مساوي 72 صديق قرار داده اند به جهت تأثيرات مهم اجتماعي است که يک جوان دين محور در جامعه مي تواند داشته باشد ( آثار وجودي 72 صديق)
7- تشويق و بشارات و پاداشهاي بالا براي جوانان شايسته و صالح بايد در نظر گرفت.
8- بشارت و پاداش براي تربيت جوانان لازم و مفيد و مؤثر است.
9- ترک دنيا بايد به انگيزه مقدس الهي باشد (يدع الله)
منبع:مجله جوان و جواني در آيينه احاديث ائمه معصومين عليهم السلام
/خ