به راستی علت و منشأ بروز فتنه ها در جامعه چیست؟چه عواملی باعث می شوند که عده ای به راحتی به خود اجازه دهند که جامعه اسلامی را دستخوش آسیب و بحران اجتماعی کنند و عده ای افراد بی گناه و مظلوم را متحمل ضرر جانی و مالی کنند؟ اگر به درستی ریشه و علت بروز رفتارهای هنجار شکنانه را در بحران های اجتماعی مورد ارزیابی و تحقیق قرار دهیم به یافته های خوبی دست می یابیم، یافته هایی که نقاب از چهره های پوشیده می کشد و باطن و ماهیت افراد هنجار شکن را هویدا می کند.
 

ریشه های فتنه و شناخت فتنه گران

1-دنیا طلبی و زیاده خواهی
اولین و مهترین عاملی که افراد را به سوی هنجار شکنی و عبور از خطوط قرمز اخلاق اجتماعی سوق می دهد، دنیا طلبی است. شاید باور این موضوع برای برخی افراد سخت باشد، ولی خواستگاه بسیاری از درگیری ها و بحران های اجتماعی ریشه در دنیا طلبی دارد. اگر هدف و آمال انسان در حیات دنیوی فقط رسیدن به دنیای ایده آل و رومانتیک باشد، برای رسیدن به آن می توند گوی سبقت از حیوانات نیز برباید، به طوری که برای رسیدن به این دنیای خیالی هر نوع مانعی را از پیش پای خود بر می دارد حال آن مانع می خواهد جان انسان ها باشد یا اموال انسان های مستضعف، در نگاه این دسته افراد فقط دنیا و آرزوهایشان اهمیت دارد و ارزش های اخلاقی رنگ باخته است. «وَ اتْرُکْ مِنَ الدُّنْیَا مَا بِکَ الْغِنَى عَنْهُ‏ وَ لَا تَنْظُرْ عَیْنُکَ‏ إِلَى کُلِّ مَفْتُونٍ بِهَا وَ مُوکَلٍ إِلَى نَفْسِهِ‏ وَ اعْلَمْ أَنَّ کُلَّ فِتْنَةٍ بَدْؤُهَا حُبُّ الدُّنْیَا‏؛[1]از دنیا، آنچه را که بدان نیازى ندارى، رها کن و به آنان که فریفته دنیا گشته‏ اند و به خود، وا نهاده شده ‏اند، منگر و بدان که هر فتنه ای، آغازش دنیا دوستى است‏.»

در فتنه ی بنزینی سال 98 متأسفانه شاهد به شهادت رسیدن تعدادی از هموطنان بودیم، به راستی انسان های شروری که این جنایت وحشیانه را مرتکب شدند و علاوه بر آن اموال مردم بی گناه را به آتش کشیدند، با چه توجیه و منطقی دست به این کار های شیطانی زدند ، به نظر این رفتار ددمنشانه جز به نیت رسیدن به جامعه و دنیای سکولار و فاقد هویت دینی هدف و مقصودی نداشته اند. در روایت دیگری از امام علی(ع) نقل شده است: «أَیُّهَا النَّاسُ إِیَّاکُمْ وَ حُبَّ الدُّنْیَا فَإِنَّهَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ وَ بَابُ کُلِّ بَلِیَّةٍ وَ قِرَانُ کُلِّ فِتْنَةٍ وَ دَاعِی کُلِّ رَزِی؛[2]اى مردم! از دنیا دوستى بر حذر باشید که آن سرچشمه هر خطا و در ورودى هر بلا و همراه هر فتنه و باعث هر مصیبت و گرفتارى است.»

2-خواهش های نفس
خواهش ها و اشتهای سیری ناپذیر هوای نفس، از جمله سرچشمه های مهم فتنه به شمار می آید، عامل اصلی که موجب گرایش به دنیا و تمایل های شیطانی است، کما اینکه قرآن کریم در خصوص هوای نفس می فرماید: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ؛[3] چرا که نفس قطعاً به بدى امر مى‏کند،»  در واقع میل به جاه و مقام، و شهرت، شهوت، ثروت،...است که فتنه گران را به ایجاد بحران اجتماعی و تنش در جامعه وا می دارد، موضوعی که در روایات نیز به آن اشاره شده است: «خَطَبَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع النَّاسَ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا بَدْءُ وُقُوعِ الْفِتَنِ‏ أَهْوَاءٌ تُتَّبَعُ؛[4]امیر المؤمنین (علیه السلام) براى مردم سخنرانى کردند و فرمود: اى مردم همانا آغاز پیدایش آشوب ها فرمانبرى هوس ها است.»

2-خوی استکبار و برتری جویی
یکی از علت های اساسی ایجاد فتنه در جامعه، خوی برتری جویی و استکبار است. رذیله شیطانی و مذمومی که هرگاه در وجود انسانی رسوخ نماید سخن حق را نمی پذیرد و به خواهش های نفسانی و برتری جویانه خود لبیک می گوید، این چنین افرادی هیچ گاه گوش شنوایی برای شنیدن سخنان دلسوزان نظام و انقلاب را ندارند و مسیر باطل خود را می پیمایند، خدای متعال در قرآن کریم به خوبی رابطه حق گریزی و رذیله برتری جویی این افراد را مشخص کرده است: «وَ إِنِّی کُلَّما دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصابِعَهُمْ فی‏ آذانِهِمْ وَ اسْتَغْشَوْا ثِیابَهُمْ وَ أَصَرُّوا وَ اسْتَکْبَرُوا اسْتِکْباراً؛[5] اگر چنین کنید، خدا گناهانتان را مى‏ آمرزد و تا زمان معیّنى شما را عمر مى‏ دهد؛ زیرا هنگامى که اجل الهى فرا رسد، تأخیرى نخواهد داشت اگر مى‏ دانستید!» در رأس همه ی مستکبران عالم کشور فتنه انگیز آمریکا وجود دارد، کشور استکباری که هیچ گاه کینه و دشمنی خود را نسبت به مردم مظلوم ایران پنهان نکرده  است، ولی با این حال در ایام فتنه خود را هوادار مردم دانسته و خواهان حضور مردم در اغتشاش و آشوب علیه نظام اسلامی است.یکی دیگر از خصوصیات فتنه گران، فرصت طلبی است، آنها هر گونه فرصتی را غنیمت می شمرند تا اینکه از آب گل آلود به نفع خود ماهی بگیرند، نه تنها در مشکلات و سختی ها در کنار مردم نیستند، بلکه سعی می کنند از حضور مردم و ناراحتی و گلایه مندی آنها در جهت اهداف شوم خود بهره برداری کنند.

نشانه های فتنه گران و آشوب طلبان

با اندکی دقت و بررسی در رویکردی که فتنه گران و آشوب طلبان در بحران های اجتماعی در پیش می گیرند به خوبی می توان آنها را شخصیت شناسی کرد و برخی از اوصاف و ویژگی های آنها را شناسایی کرد. در ادامه به برخی از اوصاف و ویژگی های فتنه طلبان اشاره خواهیم کرد. تا ماهیت آنها برای همگان روشن شود.
 
1-ولایت ستیزی
اولین و مهمترین ویژگی فتنه طلبان ولایت ستیزی است، چرا که این دسته افراد سخنان رهبری را بر نمی تابند و هیچ گاه به دنبال اجرایی کردن منویات رهبری در جامعه نیستند. این خصوصیت شیطانی موجب شده است که این دسته افراد زیر پرچم و چتر رهبران صالح و دلسوز قرار نگیرند و ولایت و سرپرستی هوا پرستان و دنیا طلبان را به جان و دل بخرند، برخی از این دسته نیز شاید در ظاهر لاف ولایت مداری و پیروی از رهبری را ادعا کنند، ولی در عملکرد نشان داده اند که در ادعای خود صادق نیستند، «وَ یَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ أَطَعْنا ثُمَّ یَتَوَلَّى فَریقٌ مِنْهُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِکَ وَ ما أُولئِکَ بِالْمُؤْمِنینَ؛[6] آنها مى ‏گویند: به خدا و پیامبر ایمان داریم و اطاعت مى ‏کنیم! ولى بعد از این ادّعا، گروهى از آنان رویگردان مى ‏شوند؛ آنها (در حقیقت) مؤمن نیستند!»در فتنه بنزینی اخیر نیز شاهد بودیم علی رغم اینکه مقام معظم رهبری از  مصوبه سران سه قواه  پشتیبانی کردند، و بیان داشتند که به این طرح خوش بین باشید، شاهد بودیم متأسفانه عده ای اشرار و آشوب طلبان نه تنها به فرمایش رهبری تمکین نکردند بلکه به جان و مال مردم نیز متعرض شدند.
 
2-دروغگویی و لاف زنی
یکی دیگر از خصوصیات و ویژگی های آشوب طلبان فتنه انگیز، دروغگویی و لاف زنی است. آنها برای رسیدن به مقاصد شوم خود سعی در دفاع از حقوق  مردم دارند، با بهانه هایی همچون طرفداری از عدالت اجتماعی و مبارزه با ظلم، سعی در هم سو کردن افکار عمومی با خود دارند، این در حالی است که عملکرد آنها نه بویی از عدالت دارد و نه طرفدار حقوق مردم، چرا که به راحتی آتش به جان و مال مردم می اندازند و آرامش و امنیت مردم را سلب می نمایند: «وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقینَ لَکاذِبُونَ؛[7] ولى خداوند شهادت مى‏ دهد که منافقان دروغگو هستند (و به گفته خود ایمان ندارند).»

3-مکر و حیله
مکاری، روباه صفتی، حیله گری، از نشانه های بارز فتنه گران است. با تشکیل اتاق فکر برای از میان برداشتن رهبران نظام اسلامی نقشه می کشند، آیات بیشماری از کلام الله مجید، به تبیین مکر و حیله دشمنان فتنه گر پرداخته است.[8]«وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذینَ کَفَرُوا لِیُثْبِتُوکَ أَوْ یَقْتُلُوکَ أَوْ یُخْرِجُوکَ وَ یَمْکُرُونَ وَ یَمْکُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرینَ؛[9] (به خاطر بیاور) هنگامى را که کافران نقشه مى‏ کشیدند که تو را به زندان بیفکنند، یا به قتل برسانند، و یا (از مکّه) خارج سازند؛ آنها چاره مى ‏اندیشیدند (و نقشه مى ‏کشیدند)، و خداوند هم تدبیر مى‏ کرد؛ و خدا بهترین چاره جویان و تدبیرکنندگان است‏.»

4-فرصت طلبی
یکی دیگر از خصوصیات فتنه گران فرصت طلبی است، آنها هر گونه فرصتی را غنیمت می شمردند تا اینکه از آب گل آلود به نفع خود ماهی بگیرند، نه تنها در مشکلات و سختی ها در کنار مردم نیستند، بلکه سعی می کنند از حضور مردم و ناراحتی و گلایه مندی آنها در جهت اهداف شوم خود بهره برداری کنند، گرانی بنزین را بهانه ای قرار می دهند تا اینکه اصل نظام اسلامی را سرنگون کنند، موضوعی که واقعیت آن برای همگان روشن شده است: «الَّذینَ یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ فَإِنْ کانَ لَکُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قالُوا أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ وَ إِنْ کانَ لِلْکافِرینَ نَصیبٌ قالُوا أَ لَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْکُمْ وَ نَمْنَعْکُمْ مِنَ الْمُؤْمِنینَ فَاللَّهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً؛[10] منافقان همان ها هستند که پیوسته انتظار مى‏ کشند و مراقب شما هستند؛ اگر فتح و پیروزى نصیب شما گردد، مى‏ گویند: مگر ما با شما نبودیم؟ (پس ما نیز در افتخارات و غنایم شریکیم!) «و اگر بهره ‏اى نصیب کافران گردد، به آنان مى‏ گویند: مگر ما شما را به مبارزه و عدم تسلیم در برابر مؤمنان، تشویق نمى‏ کردیم؟ (پس با شما شریک خواهیم بود!)» خداوند در روز رستاخیز، میان شما داورى مى‏ کند؛ و خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلّطى نداده است.»

پی نوشت ها:
[1]. الکافی، ج‏2، ص135، ح21.
[2]. تحف العقول، ص215.
[3]. سوره یوسف، آیه 53.
 [4]. الکافی، ج‏1، ص54،ح1.
[5]. سوره نوح، آیه 7.
[6]. سوره نور، آیه 47.
[7]. سوره منافقون، آیه 1.
[8]. پژوهشکده تحقیقات، فتنه از منظر قرآن، ص159.
[9]. سوره انفال، آیه30.
[10]. سوره نساء، آیه141.