اگر شما اهل نوشیدن چای یا قهوه هستید و در طول روز چندین فنجان چای یا قهوه می نوشید بی تردید کودک خردسال شما نیز به تقلید از عادت ها و رفتارهای شما علاقه زیادی به نوشیدن چای یا قهوه پیدا می کند و دیر یا زود تمایلش به نوشیدن چای یا قهوه را با شما در میان می گذارد. اگر چه نوشیدن چای یا قهوه به دلیل وجود کافئین می تواند موجب افزایش میزان انرژی، هوشیاری و تمرکز در زمان انجام کار با برنامه های روزانه شود اما باید بدانید که همین ماده می تواند تاثیرات معکوسی بر سلامت کودکان و خردسالان داشته باشد که از میان آنها میتوان کاهش تمرکز، کاهش توانایی های حرکتی و ناهماهنگی عضلات را نام برد.
 
بی اشتهایی ناشی از مصرف چای و قهوه یکی از عواملی است که کارشناسان به سبب آن مصرف این نوشیدنی های کافئین‌دار را برای کودکان و خردسالان ممنوع یا محدود اعلام میکنند. مصرف بیش از یک فنجان چای یا قهوه در طول روز برای کودک موجب کاهش اشتها و بی میلی او به مصرف مواد غذایی و خوراکی های مغذی می شود که برای رشد و سلامت او واجب است. همین مسئله موجب شده کارشناسان برای کودکان زیر 8 سال تنها مصرف یک فنجان چای یا یک فنجان قهوه را توصیه کنند و به خانواده ها توصیه کنند در طول روز از میان چای یا قهوه تنها اجازه نوشیدن یک فنجان از یکی از آنها را به کودکشان بدهند.
 
نوشیدن چای در ساعات پایانی روز به دلیل خاصیت مدر آن و به دلیل کافئین موجود در آن دو عارضه برای کودک شما به همراه دارد که هر دوی آنها موجب اختلال در ساعت خواب کودک می شود. خاصیت ادرار آوری و تحریک کنندگی چای موجب می شود تا کودک در زمان خواب نتواند تمرکز کافی برای استراحت داشته باشد و به این ترتیب با مشکل بی خوابی روبهرو شود. با بهم ریختگی ساعت خواب کودک ممکن است اختلال های دیگری مانند بی اشتهایی و خستگی و بی حالی در طول روز برای کودک به وجود آید که تاثیر نامناسبی بر رشد کودک داشته باشد.
 
گاهی پدر و مادرها کودکانشان را با یکدیگر مقایسه می کنند و تصور می کنند اگر یکی از فرزندانشان با نوشیدن ۲ فنجان چای یا قهوه دچار هیچ یک از اختلالهای بی اشتهایی یا بیخوابی نشد این روند برای فرزندان دیگرشان نیز تکرار می شود و گاهی از روی بی اطلاعی به خانواده های دیگر توصیه می کنند نوشیدن ۲ تا ۳ فنجان چای تاثیر منفی بر سلامت کودکشان نداشته و آنها نیز می توانند همین روند را ادامه دهند. در حالی که مقایسه کودکان با یکدیگر کار اشتباهی است زیرا میزان حساسیت هر کودک به کافئین موجود در چای یا قهوه متفاوت است و ممکن است یک کودک به خاطر شرایط و توانی که دارد مقاومت بیشتری در برابر کافئین موجود در این نوشیدنی ها یا هر نوشیدنی کافئیندار دیگری مانند انواع نوشابه های کافئین دار داشته باشد.
 
به اعتقاد محققان یکی از بهترین روش های تهیه چای برای کودکان و خردسالان این است که برای آنها در قوری جداگانه چای دم کنیم و به جای آنکه طبق روال معمول ۶ تا ۸ دقیقه چای را روی حرارت بگذاریم، برای کودکان زیر ۸ سال یک قاشق چای را به مدت ۳ تا ۴ دقیقه دم کنیم. این چای در مقایسه با چایی که برای بزرگسالان آماده می کنیم و برای مدت زمان طولانی تری روی حرارت قرار میدهیم کافئین و اثرات جانبی کمتری برای کودک دارد. بنابراین بهتر است همان یک تا ۲ فنجان چایی که در طول روز برای کودکمان آماده می کنیم تحت این شرایط باشد تا اطمینان بیشتری از سلامت فرزندانمان داشته باشیم.
 
یکی از بهترین چای ها و نوشیدنی‌های گرمی که می توانید جایگزین چای، قهوه و شیرکاکائوهای حاوی کافئین در طول روز کنید، چای گیاهی است. بهترین چای های گیاهی برای کودکان چای بابونه است که می توانید آن را از دم کردن گل بابونه و برگهای آن تهیه کنید. نوشیدن چای بابونه علاوه بر خواص درمانی که برای کودک دارد می تواند میزان اضطراب کودکان و خردسالانی که نسبت به جدا شدن از والدین برای رفتن به مهدکودک یا پیش دبستانی دارند، به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهد. از این رونوشیدن این چای و جایگزین کردن آن و دیگر چای های گیاهی با مشاوره یک متخصص طب سنتی می تواند تاثیر بسیار خوبی بر سلامت و تندرستی فرزندتان داشته باشد.
 
لابد شما هم درباره این که نوشابه برای کودکان ضرر دارد چیزهایی شنیده اید، اما با خواندن نکاتی که متخصص شهرزاد می گوید در می یابید که نوشابه دادن به بچه ها ظلمی بزرگ در حق آنهاست، والدین همیشه نگران تغذیه کودکانشان هستند. همیشه می خواهند بدانند چه مواد غذایی برای کودکشان خاصیت دارد و چه مواد غذایی مضر است. نوشابه هم یک از نوشیدنی هایی است که کودکان علاقه زیادی به آن دارند، ولی نمی دانند چه ضررهایی در آینده برای آنها خواهد داشت. از همین رو از یک متخصص کودکان و استاد دانشگاه خواستیم تا والدین را از مضرات مصرف نوشابه در کودکان آگاه کند.
 
مصرف بیش از حد نوشابه در رویش دندان های کودک که معمولا از ۶ تا ۸ ماهگی شروع می شود، تاخیر ایجاد می کند. نوشابه های گازدار به علت مواد قندی موجود در آنها چنانچه با غذاهای آماده مصرف شوند باعث چاقی کودکان می شود. اگر پایش رشد این کودکان بیش از حد طبیعی باشد، در معرض خطر دیابت یا بلوغ زوردرس قرار می گیرند، به خصوص که زمینه دیابت را داشته باشند. مصرف زیاد نوشابه برای کودکان علاوه بر اختلال در جذب کلسیم وتشدید پوسیدگی دندان باعث مشکلات گوارشی و ابتلا به چاقی می شود. فسفر موجود در نوشابه موجب اختلال در رشد کودکان و بروز بیماری راشیتیسم در آنها می شود. بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان یک بیماری مربوط به رشد استخوان هاست که در نوزادان و کودکان دیده می شود. اگر کودکی که کمبود ویتامین D دارد نوشابه مصرف کند، علائم نرمی استخوان در او مشاهده می شود.
 
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396