مراسم باستاني پيرشاليار

مراسم باستاني پير شاليار در دو زمان متفاوت در سال بين 15 ارديبهشت و 10 بهمن ماه (همزمان با جشن سده زرتشتي ها ) برگزار شود . مراسم بهاره را کوهساري مي گويند که همزمان با طراوت و سرسبزي اورامان کردستان است و در آن به اجراي دف نوازي و سخنراني درباره ي شخصيت پيرشاليار و توزيع نان محلي مي پردازند .
کردستان اصلي ترين محل زندگي قوم کرد است . اين استان که در غرب کشور واقع شده در پهنه ي طبيعي خود دنيايي از زيبايي و تنوع را به گردشگران و طبيعت دوستان عرضه مي کند .
اين منطقه با انبوه کوهستان ها و دشت هاي پهناور خود گياهان و جانوران متنوعي را در بر گرفته است و چشم انداز جنگل هاي زاگرس ، منطقه اي بياد ماندني براي گردشگران به وجود آورده است .
استان کردستان در بهار و تابستان آب و هوايي خنک و معتدل دارد و در پاييز و زمستان سرد و يخبندان است و بالقوه داراي پتانسيل گردش هاي زمستانه و تابستانه مي باشد . اورامان ناحيه وسيعي است که سراسر جنوب استان کردستان را در برگرفته و به لحاظ زباني و سابقه ي تاريخي جايگاه ويژه اي در جمع ساکنان مناطق کردنشين دارد که دو بخش شمال شهرستان پاوه (بخش مرکزي و بخش نوسود )، بخشي از استان کردستان و شامل مريوان و مناطق اطراف آن و مناطقي از کشور عراق را در بر مي گيرد .
آن بخش از منطقه اورامان که در داخل مرزهاي کشور ايران قرار دارد خود به دو بخش اورامان تخت و اورامان لهون قابل تقسيم است . از مقايسه نقشه تقسيمات کشوري و موقعيت ويژه منطقه اورامان مي توان دريافت که منطقه ي اورامان تخت به تمامي ، در استان کردستان و منطقه ي اورامان لهون به تمامي دراستان کرمانشاه قرار دارد .
اورامان در زبان کردي « هورامان » تلفظ مي شود . واژه ي اورامان يا هورامان از دو بخش « اهورا » و « مان » به معني خانه ، جايگاه و سرزمين تشکيل شده است . پس اورامان يعني سرزمين اهورايي و جايگاه اهورا مزدا ، البته هور در اوستا به معني خورشيد است و هورامان را مي توان جايگاه خورشيد هم معني کرد .
در جنوب شرقي شهر مريوان روستايي به نام «اورامانات تخت » قرار دارد که جاده اي به طول هفتاد و پنج کيلومتر آن را به شهر مريوان متصل
مي کند .بافت اين روستا از لحاظ معماري به صورت پلکاني در شيب تند ساخته شده است و پشت بام منزل پائين به منزله ي حياط خانه بالاست . اين روستا را هزار ماسوله مي نامند . ديوار خانه هايي که در اين روستا ساخته شده اند به صورت خشک چين يعني بدون استفاده از ملات و به طور هنرمندانه چيده شده اند . مهمترين مصالح مورد استفاده در ابنيه اين روستا، سنگ و چوب است . از آنجايي که روستاي اورامان تخت در زمان هاي قديم مرکز فرمانروايي سلاطين محلي بوده است ، اين روستا را تخت يعني پايتخت و مرکز سلطنت ناميده اند که البته مردم منطقه معتقدند اورامان تخت زماني شهري بزرگ بوده است .
بقاياي آتشکده هاي زرتشتي در حوالي روستا نشانگر آن است که مردم اين منطقه پيش از اسلام پيرو آئين زرتشت بوده اند . امروزه مردم اورامان تخت به زبان کردي اورامي سخن مي گويند . ولي در زبان آنها هنوز واژه هاي پهلوي ساساني به چشم مي خورد . يکي از چشم اندازهاي فرهنگي هورامان جشن « پيرشاليار » است . بعضي او را از شخصيت هاي قبل از اسلام مي دانند و گروهي وي را بعد از اسلام دانسته و سکونتش را در روستا حدود 900 سال قبل مي دانند ، درباره ي ايشان حکايتي وجود دارد که مي گويند : در زمان هاي بسيار دور در بخارا پادشاهي زندگي مي کرد که دختري داشت به نام «بهار خاتون » اين دختر کر و لال بود و تمام حکما نتواسنته بودند بيماري دختر را علاج کنند .
از ديگر سوي در منطقه اورامانات کردستان مردي به نام پيرشاليار زندگي مي کرد که صاحب کرامات و معجزات بود و شهرتش عالمگير شده بود . چون خبر معجزات پيرشاليار به بخارا مي رسد ، شاه دخترش را همراه با برادرش وعده اي ديگر به منطقه اورامانات کردستان مي فرستند . آنها وقتي به نزديکي روستايي که پير در آن زندگي مي کند مي رسند ، دخترپادشاه احساس مي کند که گوشش شنوايي خود را به دست آورده و صداها را مي شنود .
از آنجا که پادشاه اعلام کرده بود که هرکس بيماري دخترش را علاج کند مي تواند آن را به همسري برگزيند ، پيرشاليار قبول مي کند و چون از مال دنيا چيزي نداشت ، اهالي کمک مي کنند و براي او جشن عروسي را به عهده مي گيرند . پيرشاليار قبل از مرگش وصيت مي کند تا آخر دنيا مراسم سالگرد عروسي اش را همه ساله برگزار کنند . مراسم باستاني پيرشاليار در دو زمان متفاوت در سال بين 15 ارديبهشت و 10 بهمن ماه ( همزمان با جشن سده زرتشتي ها ) برگزار مي شود . مراسم بهاره را کوهساري مي گويند که همزمان باطراوت و سرسبزي اورامان کردستان است و در آن اجراي دف نوازي و سخنراني درباره ي شخصيت پيرشاليار و توزيع نان محلي مي پردازند .
منبع:ماهنامه ي بين المللي هنر پارسي ،شماره17
/س