تیک، انقباض غیرارادی و ناگهانی ماهیچه است. عادت تیک می تواند در رفتارهایی نظیر شانه بالا انداختن، پلک زدن، تنگ کردن چشمها، تکانهای تند سر یا شانه، شکلک درآوردن، تکان دادن سر به طرفین، پایین آوردن سر یا چین دادن بینی دیده شود. این تیک‌های حرکتی در دوران کودکی کاملا معمول هستند. با آماری که انجمن روانپزشکی آمریکا گزارش داده است، پنج تا بیست و چهار درصد از کودکان، نوعی تیک دارند. همچنین مشخص شده، تیک در مردها سه برابر بیشتر از زنهاست و تیک‌های مزمن بیشتر بین سنین شش تا دوازده سالگی دیده میشود.
 

تیک‌های گذرا

تیک‌های حرکتی معمول که اغلب در حدود سه و نیم سالگی شروع می شوند به کودکان کمک می کنند تا انرژی عصبی را آزاد کنند. هفتاد و پنج درصد از کودکان این نوع تیک را در عرض شش ماه پشت سر می گذارند. اگر کودک شما گرفتار تیک شد، بهترین راه نادیده گرفتن آن است. به آن توجه نکنید یا به کودکتان برای ترک آن غر نزنید. شما میتوانید برای جلوگیری از تبدیل شدن این عمل به یک عادت، با تمرین کردن روشهای پیشگیرانه که بعدا در این فصل توضیح داده می شود، به کودکتان کمک کنید. ولی تیک های گذرا نباید در برنامه کامل ترک عادت مورد توجه قرار گیرد.
 

تیک‌های مزمن

اگر تیک بیش از دوازده ماه ادامه یابد، تیک مزمن محسوب میشود. تیک های مزمن، پایدار هستند و معمولا انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است.
 
این تیک‌ها مشخصأ به صورت حمله های دوره ای صورت می گیرند و غالبا شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتی ساعت به ساعت تغییر می کند. در حقیقت رفتار تیکی، ممکن است برای هفته ها یا ماه‌ها کاملا محو شود، اما دوباره ظاهر گردد. تیک‌های مزمن می‌توانند و باید با برنامه ای که در این فصل شرح داده میشود، متوقف شوند.
 

علت‌ها

زمانی باور بر این بود که تیک‌ها علامت بیرونی احساسات سرکوب شده و تعارض‌ها و کشمکش های درونی اند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان، آن را ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی می دانند. تاریخچه خانوادگی در مورد تیک‌ها نشان میدهد که پژوهشگران بر این باورند تقریبا در موارد، مسئله [تیک‌ها] پایه وراثتی دارد یا در برخی حالات ممکن است این عادت از طریق تقلید به دست آید. همچنین مشخص شده است که رفتارهای تیکی در زمان فشارهای عصبی افزایش می یابد که این امر به «تیک عصبی» منجر می شود.
 

پیشگیری عادت

اگر در خانواده شما سابقه ای از رفتارهای تیکی دیده میشود، راههایی وجود دارد که شما می توانید احتمال رشد تیک مزمن در کودکتان را کاهش دهید. اگر کودک شما از تیک‌ها رنج می برد، اطلاعات زیر می تواند برای کاهش تکرار و شدت این عادت استفاده شود.
 

کاهش فشار روحی

از آن جایی که رفتارهای تیکی غالبا با فشار روحی، تشدید می شوند، عناصری را در زندگی کودکتان جستجو کنید که ممکن است منشأ ناراحتی یا نگرانی او شود. آیا آنها تلاش می کنند که از تکالیف مدرسه و درسها عقب نمانند؟ آیا انتظارات ورزشی آنان بالاست؟ آیا مشکلات زناشویی شما باعث پریشانی آنها می شود؟
 
برای کاهش تنش‌های احتمالی کودکان، تا جایی که ممکن است برای ایجاد آرامش و اطمینان و حذف موقعیت های فشارزا بکوشید و با آنان رئوف و مهربان باشید. تعداد تیک اغلب با کاهش فشار روحی، تقلیل می یابد.

 
حذف عامل های محرک

آغاز برخی تیک‌ها همانند یک واکنش طبیعی به تحریک بدنی است. یک یقه خیلی تنگ یا خیلی بلند می تواند باعث تکان دادن سر یا بالا کشیدن شانه شود. عینک‌های نامناسب یا خستگی چشم می تواند عادت‌های پلک زدن، تنگ کردن چشم یا چین دادن بینی را موجب شود. کلاه‌هایی که بند دارند و بندشان زیر چانه قرار می گیرد، می تواند باعث تکان دادن سر به طرفین یا به طرف پایین شود. بعضی اوقات شما می توانید با گوش به زنگ بودن به علائم ناراحت کننده و با حذف منبع تحریک، از عادت تیک پیشگیری کنید.
 

بررسی کمبودهای غذایی

اکثر متخصصان تغذیه بر این باورند که تیک‌های پایدار ممکن است به علت کمبود پتاسیم یا منیزیم یا هر دو باشد. غذاهای خیلی شیرین و کافئین موجود در شکلات ها و نوشابه ها عدم تعادل پتاسیم و منیزیم را تشدید می کنند. اگر تمایل دارید روش پیشگیرانه ای اتخاذ کنید، برنامه غذایی کودکتان را تنظیم کنید و از پزشک معالج تان بخواهید که برنامه غذایی مکمل و قابل دسترسی را برای بازگشت دوباره پتاسیم و منیزیم مورد نیاز آنان، به شما ارائه دهد.
 

شناسایی محرک

رفتارهای تیکی در یک الگوی غیرقابل پیش بینی ظاهر و محو می شوند؛ ولی اگر شما به مدت دو هفته با استفاده از نمودار نظارت بر عادت، رفتار کودکتان را در نظر داشته باشید، ممکن است بتوانید انواع معین حالت هایی که تیک را تحریک می کند، مشخص کنید. نظارت خود را زمانی که انتظار می رود با کودکتان باشید، مثلا در تعطیلات آخر هفته، شروع کنید. هر رویداد تیکی را روی نمودار علامت بزنید و قبل از تیک و طی تیک به فعالیت کودک توجه ویژه ای مبذول دارید. این اطلاعات به شما برای کاهش یا حذف موقعیتهای تشدید کننده تیک کمک خواهد کرد.
 
 
منبع: بچه‌های خوب، عادت‌های بد، دکتر چارلز شافر، ترزافوی دیگرونیمو، مترجم: میر محی‌الدین گلبار، صص 100-97، انتشارات همشهری، چاپ چهارم، 1391.