مؤسسه گفتار آمریکا1 برآورد کرده است که بالغ بر بیست و پنج درصد از کودکان، بین سنین دو تا شش سالگی دچار لکنت زبان یا نارسایی گفتاری می‌شوند. به همین دلیل، زمانی که مادر تامی او را برای گفتارسنجی پیش متخصص اطفال برد، پزشک به این موضوع توجهی نکرد. تامی نسبت به سنش خیلی خوب صحبت میکرد ولی بعضی اوقات به ویژه زمانی که هیجان زده یا نگران میشد صداهای آغازین بعضی از کلمات را تکرار میکرد مثل این جمله: من می.... می.. می... می خواهم بروم بی. بی. بی... بیرون.
 
دکتر، مادر تامی را مطمئن ساخت که در این سن، الگوی گفتاری تامی نگران کننده نیست.
 
دکتر فهرستی از کارهایی را که او باید انجام بدهد یا ندهد - کارهایی مشابه آنچه در این مقاله برای جلوگیری از تبدیل نارسایی گفتار به یک عادت درازمدت پیشنهاد شده است - در اختیار مادر تامی قرار داد. او همچنین تأکید کرد که لکنت زبان، نشانه اختلال عاطفی یا روانی نیست. همان طور که مجله بهداشت آمریکا2 اخیرا گزارش داده است، بیش از ۶/۲ میلیون آمریکایی، لکنت زبان دارند و با بررسی موارد متعدد، این طور مشخص شده است که فشار ناشی از لکنت زبان می تواند باعث مشکلات روانی و عاطفی شود.
 

چرا کودکان لکنت زبان دارند؟

زمانی که کودکان لکنت زبان را شروع می‌کنند، تمام والدین می خواهند علت آن را بدانند؟ یافتن این جواب همیشه آسان نیست. تعدادی از نظریه هایی که توسط جامعه حرفه ای در بسیاری از منابع پذیرفته شده است، در زیر شرح داده می‌شود. در بیشتر موارد، کودکان به خاطر مجموعه ای از این عوامل دچار لکنت زبان می شوند.
 
گفتار، فرایند پیچیده ای است که مغز، سیستم تنفسی و عصبی و صد نوع ماهیچه مختلف در آن دخیل هستند. هر کدام از این عوامل، حتی برای تولید ابتدایی ترین صوت گفتاری باید با هماهنگی کار کنند. بعضی اوقات زمانی که کودکان مهارتهای زبانی را تمرین می‌کنند، یکی از این اجزای گفتاری، کار خود را درست انجام نمی دهد. غالبا تواناییهای حرکتی کودکان از رشد مغزی آنان عقب می افتد، به همین دلیل اگرچه ممکن است کودکان تصویر ذهنی از آن چه که تمایل به گفتن آن دارند، داشته باشند؛ با این وجود در پیدا کردن و تلفظ کلمات و عبارات درست و ادا کردن سریع آنها، دچار مشکل می شوند و لکنت زبان پیدا می‌کنند.
 
برخی از آسیب شناسان گفتاری بر این باورند، زمانی که کودکان سعی میکنند به افکارشان نظم بدهند و آنها را به گفتار تبدیل کنند، مغز به طور طبیعی عمل نمی کند؛ به همین دلیل کودکان دچار لکنت می شوند. ممکن است علت این مسئله در انتقال ناقص تکان های عصبی در داخل مغز یا بین مغز و ماهیچه های گوناگون و ساز و کارهایی که در گفتار به کار میروند، باشد. همچنین لکنت ممکن است به این علت باشد که یک سمت مغز علامتها را سریع تر از قسمت دیگر می فرستد و دریافت می دارد. این امر سبب گیجی و سردرگمی فردی که صحبت می کند، می شود؛ زیرا نمی تواند صداهایی را که ایجاد میکند دقیقا بشنود. برخی نیز فکر میکنند که مشکل، بد عمل کردن سیستم شنوایی است که فاصلهای جزئی بین زمان تولید صوت و زمان شنیدن آن ایجاد میکند.
 
لکنت زبان برخی از کودکان ممکن است نوعی واکنش بدنی به تنش باشد. همه ما نسبت به تنش، واکنش بدنی نشان می‌دهیم. بعضی اوقات ماهیچه های گردن ما کشیده می شوند یا شکم ما سفت می شود یا دستهایمان به هم کلید می شوند. برخی از مردم گرفتگی ماهیچه حنجره و تارهای صوتی را تجربه کرده اند که جلوی جریان صاف و یکنواخت صدا را می گیرد و باعث لکنت زبان میشود.
 
همچنین به نظر می رسد که لکنت زبان، یک زمینه ژنتیکی دارد. در کودکانی که پدر یا مادرشان لکنت داشته اند، احتمال وجود لکنت نسبت به سایر کودکان خیلی بیشتر است؛ حتی اگر لکنت در والدین مدت ها قبل از تولد کودک، متوقف شده باشد. ولی روشن نیست که مشکل از لحاظ زیستی به ارث می رسد یا این که واکنش احساسی والدین به لکنت زبان باعث میشود لکنت زبان بدتر شود و ادامه یابد. معمولا گفته میشود که احتمال مبتلا شدن پسرها نسبت به دخترها پنج بار بیشتر است، ولی علت آن هنوز روشن نیست.
 
برای توضیح پدیده لکنت زبان، نظریه پذیرفته شده ای وجود ندارد؛ زیرا برای هر توضیحی یک استثناء وجود دارد. اگر مشکل عصبی است، چرا کسانی که لکنت زبان دارند، می توانند بدون لکنت آواز بخوانند یا فریاد بزنند؟ اگر مشکل، واکنش بدنی به فشار است، چرا این افراد برخی از موقعیت های خیلی فشارزا را بدون لکنت مدیریت می کنند؟ اگر مشکل وراثتی است، چرا برخی از این افراد در تاریخچه خانوادگی خود به این عادت برنخورده اند؟ سؤالات بی جوابی در جست وجوی علت لکنت زبان وجود دارد. به هر حال یک حقیقت مسلم درباره لکنت زبان وجود دارد: اگر لکنت زبان که به صورت یک رفتار کاملا طبیعی و رشد یابنده شروع می شود، در مراحل ابتدایی آن به طور صحیح کنترل نشود، به یک عادت دائم تبدیل می شود.
 
پی‌نوشت‌ها:
1. Speech Foundation of America
2. American Health Magazine
 
منبع: بچه‌های خوب، عادت‌های بد، دکتر چارلز شافر، ترزافوی دیگرونیمو، مترجم: میر محی‌الدین گلبار، صص 73-71، انتشارات همشهری، چاپ چهارم، 1391.