داستان تجربه زبانی، داستانی است که کودک بر اساس تجربه خود و به زبان خود بیان می کند. اصولا بچه‌هایی که تازه خواندن را می آموزند برای خواندن مطلبی درباره زندگی خود انگیزه زیادی دارند. به همین دلیل این دسته از داستانها در سالهای اولیه دبستان برای آموزش خواندن بسیار مفیدند. سعی کنید مراجعه به کتابخانه را جزو برنامه های خانوادگی خود قرار دهید.
 
جین چال، کارشناس خواندن معتقد است که خواندن سه پیش نیاز دارد: قابلیت دسترسی، قابلیت خواندن و علاقه. در واقع مراجعه مکرر به کتابخانه هر سه پیش نیاز را فراهم می کند. والدینی که رفتن به کتابخانه را جزو برنامه زندگی خود قرار می دهند به کودکان خود خدمت بزرگی می کنند.

والدین می توانند فرزندان را یاری کنند تا در کتابخانه مطالبی را پیدا کنند که با سن و توانایی خواندنشان هماهنگی دارد و از این طریق خواندن را به صورت یک عادت مشترک خانوادگی در آورند. شاید بسیاری از خانواده ها قادر به خرید کتاب یا مجله دلخواه فرزندانشان نباشند، به این ترتیب مراجعه منظم به کتابخانه می تواند به آنها در این مورد کمک کند.
 
همچنین والدین می توانند بچه‌ها را به نمایشگاه های کتاب ببرند و به آنها اجازه بدهند در غرفه های مخصوص کودکان گردش و در فعالیت های جنبی بخش کودکان نیز شرکت کنند. بسیاری اوقات وقتی مردم درباره «سواد فرهنگی» صحبت می کنند منظورشان دانش ما از مجموعه فرهنگ است که مردم جامعه به صورت مشترک از آنها استفاده می کنند.

داستان های پریان اروپایی بخشی از دانش مشترک بچه‌های آمریکایی را تشکیل می دهد. بچه‌ها باید کلیت داستان شازده کوچولو، زیبای خفته و بسیاری از داستانهای دیگر را بدانند. برای این که فرزندتان از این داستانها و فیلمها بهترین استفاده را بکند، بهتر است کتاب را قبل از دیدن فیلم به فرزندتان بدهید.
 
به این ترتیب بچه‌ها ابتدا فرصت می کنند شخصیت ها و حوادث را پیش خود تصور کنند و سپس آنها را با تصور فیلمساز مقایسه کنند. سعی کنید برای تابستان بچه‌ها یک برنامه مطالعه آزاد تنظیم کنید؛ چرا که مهارت خواندن در بچه‌هایی که در خانه مطالعه نمی کنند ممکن است در طول تابستان به اندازه یک سال تحصیلی یا بیشتر پسرفت کنند.
 

رفتار بچه ها را اصلاح کنید

اطمینان حاصل کنید که فرزندتان براى خواندن آمادگى دارد:
درک تصویرى در بچه هاى مختلف با سرعت متفاوتى رشد مى کند. بچه هاى خیلى کوچک ممکن است M و A را با هم اشتباه بگیرند چون نوک هر دو رو به بالا است و وقتى کمى بزرگ تر مى شوند ممکن است d و b،  pیا m و w را با هم اشتباه بگیرند.

درک شنیدارى در آمادگى براى خواندن، به توانایى کودک براى تشخیص ‍ تفاوت صداى حروف یا تشخیص کلمات هم صدا مربوط مى شود. کودکانى که مهارت آنها براى تشخیص تفاوت صداها به قدر کافى رشد نکرده است، ممکن است نتوانند کلمات هم وزن را تشخیص بدهند یا صداى ب و پ را با هم اشتباه بگیرند

.
 

تمایل کودک براى خواندن تابع دو چیز است :

رشد عاطفى او و برخوردهایى که در خانه مى بیند. اگر با صداى بلند براى کودکتان مى خوانید و به او نشان داده اید که خواندن کار باارزشى است، کودکتان با علاقه براى یاد گیرى به کلاس مى آید.

تجربه:
از جاهاى جدید دیدن کنید و درباره ى آنها صحبت کنید.
براى معرفى مفاهیم تازه از برنامه هاى آموزشى تلویزیون استفاده کنید.
درباره تجربیات مختلف زندگى براى او صداى بلند قصه بخوانید.

درک بینایى:
رسم شکل و نقاشى را از روى سرمشق تمرین کنید.
با همدیگر پازل درست کنید.
با خمیر بازى و آجرهاى خانه سازى کار کنید.

درک شنیدارى:
با هم با صداى بلند شعر و ترانه بخوانید و بازى هاى زبانى بکنید. (مراجعه کنید به روش 43).
بازهاى لغوى کنید که شامل ذکر کلمه هایى مى شود که مانند هم شروع یا تمام مى شوند.

مشکلات جسمى:
قبل از ورود به دبستان بخواهید که چشم ها و گوش هاى فرزندتان توسط متخصص معاینه شود.

توانایى گفتارى:
فرزندتان را تشویق کنید جمله ها را به صورت کامل بیان کند.
وقت بگذارید و از تجربیات خود براى همدیگر تعریف کنید و به حرف یکدیگر گوش کنید.

تمایل براى خواندن:
به صورت منظم به کتابخانه سر بزنید.
به بچه هایى که سواد خواندن ندارند کتاب هایى بدهید که ظاهرى جذاب دارند.
در هر فرصت ممکن با صداى بلند کتاب بخوانید.



خواندن هم مانند اغلب مهارت های دیگر است که اگر از آن استفاده نکنید آن را از دست می دهید. بچه‌هایی که در طول تابستان مطالعه می کنند در ابتدای هر سال تحصیلی بسیار جلوتر از پایان سال تحصیلی گذشته اند. پس اگر فرزندانتان اجتماعی و اهل رقابتند، شاید برنامه مطالعاتی کتابخانه همان چیزی باشد که بتواند خواندن آنها را در سراسر تعطیلات مدرسه تضمین کند.
 
همیشه در ارتباط با علاقه مندی فرزندتان به مطالعه شما باید اطمینان حاصل کنید که فرزندتان برای خواندن آمادگی دارد. وقتی فرزند شما به کلاس اول می رود با بچه‌هایی همکلاس می شود که ممکن است حدود یک سال با هم اختلاف سن داشته باشند. تفاوت سنی در این مرحله یعنی رشد جسمی، عاطفی و ذهنی.

البته سن تقویمی کودک نسبت به عواملی چون جنسیت، درک تصویری و شنیداری، سلامت جسمی، توانایی زبانی و علاقه به خواندن در آمادگی او برای مطالعه تاثیر کمتری دارد. معمولا دخترها زودتر از پسرها برای خواندن آمادگی پیدا می کنند. اما آمادگی بیشتر دخترها به این واقعیت ربط دارد که دخترها اغلب زودتر از پسرها زبان باز می کنند و هنگام ورود به دبستان از دایره لغات گسترده تری برخوردارند.
 
اطلاعات زمینهای بچه‌ها، یعنی تجربیاتی که کودک با خود به مدرسه می آورد و در آمادگی آنها برای خواندن عاملی کلیدی محسوب می شود. درک تصویری در بچه‌ها با سرعت متفاوتی رشد می کند. همچنین درک شنیداری در آمادگی برای خواندن به توانایی کودک برای تشخیص تفاوت صدای حروف یا تشخیص کلمات همصدا مربوط می شود.

کودکانی که مهارت آنها برای تشخیص تفاوت صداها به قدر کافی رشد نکرده، ممکن است نتوانند کلمات هم وزن را تشخیص بدهند یا صدای ب وپ را با هم اشتباه بگیرند.همچنین مشکلات جسمی مانند ضعف بینایی یا شنوایی و ضعف در مهارتهای حرکتی می تواند بچه‌ها را از خواندن باز دارد.
 
بچه‌هایی که به خانواده های گسترده تعلق دارند و به طور مرتب به دیدن اعضای بزرگ تر فامیل می روند کتابخوان ترند. گاهی ناتوانی در تمرکز به مشکلات جسمی مانند کم خونی، کمبود خواب و سوء تغذیه برمی گردد و نه مشکلات عاطفی. عامل موثر دیگر، درک درونی کودک از ساختار و دستور زبان است. اگر کودک بتواند درک درونی داشته باشد، مسلما آنچه را می خواند بهتر می فهمد.

در واقع تمایل کودک برای خواندن تابع ۲ چیز است: اول، رشد عاطفی او و دوم، برخوردهایی که در خانه می بیند. اگر شما با صدای بلند برای کودکتان کتاب می خوانید و به او نشان داده اید که خواندن کار با ارزشی است، کودکتان با علاقه برای یادگیری به کلاس درس می رود.
 
در هر گروهی از بچه‌های کلاس اول هم بچه‌هایی پیدا می شوند که می توانند کمی بخوانند و هم بچه‌هایی هستند که با کمی تلاش برای کسب آمادگی خواندن را می آموزند و هم بچه‌هایی وجود دارند که تا یکی دو سال بعد هم آمادگی واقعی را به دست نخواهند آورد.

در اینجا کار معلم سخت است و سخت تر از آن احساس ناکامی والدین است که فرزندانشان در گروه سوم قرار می گیرند. در حقیقت هر بچه ای با بچه‌های دیگر تفاوت دارد. تشخیص این تفاوت ها به شما کمک می کند با فرزندتان که با سرعت خاص خود برای خواندن آماده می شود، کنار بیاید. کارهایی هست که شما می توانید برای آماده کردن فرزندتان برای خواندن انجام دهید، اما به یاد داشته باشید که به زور نمی توان او را وادار به رشد کرد. اگر قبل از این که کودک آمادگی پیدا کند، او را وادار به خواندن کنید ممکن است توانایی خواندن داشته باشد، اما از خواندن لذتی نمی برد.
 
منبع:
کودکان نابغه و باهوش، فاطمه تقدسی‌نیا،صص195-191، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396