سلامت و تغذیه نوزاد تازه رسیده بیش از هر چیز دیگری ذهن پدر و مادر کم تجربه را به خود مشغول می کند. در این میان هر آشنایی می خواهد آنها را راهنمایی کند و این مسئله اضطراب والدین را بیشتر خواهد کرد. اگر والدین اطلاعاتی درست داشته باشند مسلما دل نگرانی های آنها در مورد نوزاد نورسیده کمتر خواهد بود. همه مادران دوست دارند در مورد نحوه شیر دادن و موارد دیگر اطلاعاتی داشته باشند. در این باره با متخصصان صحبت کرده ایم تا آنچه را که باید، بدانید و در گرداب اطلاعاتی که دوست و فامیل به شما می دهند غرق نشوید! شیر مادر بهترین غذایی است که برای نوزاد وجود دارد و نوزاد را از ابتلا به بیماریهای گوناگون مصون نگه می دارد. شیر مادر علاوه بر این که حاوی تمام ویتامین ها و مواد غذایی لازم برای نوزاد در ۶ ماه اول زندگی است حاوی مواد ضد بیماری هم هست که همین سلامت را برای فرزندان به ارمغان می آورد.
 
اولین ساعاتی که نوزاد به دنیا می آید مادر باید سینه خود را به روش صحیح در دهان نوزاد قرار دهد و بهتر است شیردهی همان ساعات و دقایق اولیه توسط ما در صورت گیرد. ممکن است ۳ روز طول بکشد تا اثرات هورمونی بارداری که باعث سرکوب شیردهی می شود از بدن مادر پاک شود ولی در طول این مدت همان مقدار شیری که مادر به نوزاد می دهد برای نوزاد کافی است. کفایت زمان شیردهی زمانی مشخص می شود که نوزاد ادرار خوبی داشته باشد. او در طول روز باید ۶ یا ۷ بار ادرار کند. بیشترین مشکلی که مادران با آن مواجه می شوند زخم شدن نوک سینه هنگام شیردهی است. این مشکل نشان میدهد مادر روش صحیح شیردهی را نمی داند. هاله قهوه ای رنگ نوک سینه باید کامل در دهان نوزاد قرار گیرد. لب بالای نوزاد به داخل و لب پایین نوزاد به بیرون برگشته باشد و صدای مکیدن شیر توسط نوزاد نباید شنیده شود. مادر باید ۴ انگشت دست خود را زیر سینه قرار دهد و انگشت شست را در بالا به طوری که روی سینه را بگیرد و جلوی بینی نوزاد را آزاد بگذارد. انگشت شست نقش اهرم را زیر آرواره نوزاد دارد و نوزاد را تحریک می کند شیر بخورد. هنگام شیردادن به نوزاد مادر باید تمام حواسش به نوزاد باشد. صورت مادر باید به سمت صورت نوزاد باشد. این نکته بسیار مهم است.
 

شیر دادن از یک سینه

بیشتر نوزادان فقط از یک سینه شیر می خورند و وقتی مادر سینه مقابل را امتحان می کند از شیر خوردن سر باز می زنند که دلیل آن می تواند تفاوت در نوک سینه‌ها یا اشکالاتی در تکنیک شیر دادن باشد. بهتر است مادر سعی کند از هر دو سینه به نوزاد شیر دهد و هر بار از یک سینه شیردهی انجام شود. مادر نقش مهمی در عادت شیر خوردن نوزاد دارد. این عادت که نوزاد از کدام سینه شیر بخورد کاملا به عملکرد مادر بستگی دارد. ممکن است مادری راست دست باشد و عادت داشته باشد از سینه راست شیر دهد یا بالعکس. مادر باید سعی کند از همان روز اول از هر دو سینه شیر بدهد. قسمت اول شیر آبکی است و برای رفع عطش نوزاد مناسب است. انتهای شیر هم غلیظ تر است و یک مقدار کالری و چربی بیشتری دارد.
 

تاثیر استرس بر شیر مادر

استرس به تنهایی باعث کاهش تولید شیر نمی شود ولی ممکن است محیط نامناسبی را برای شیردهی ایجاد کند. مسائل روحی مادر وآمادگی کامل مادر برای شیر دادن به نوزاد بسیار مهم است. اولین تماس پوستی مادر و نوزاد اهمیت زیادی دارد. نداشتن اضطراب و استرس برای مادری که شیر می دهد خیلی مهم است. مادر باید آرامش روحی داشته باشد تا بتواند به شیردهی نوزاد خود ادامه دهد. اکثریت مادران توانایی شیر دادن به نوزاد را دارند. در این میان مسائل روحی و به خصوص حمایت پدر خانواده اهمیت زیادی دارد. اگر فردی بعد از زایمان به افسردگی مبتلا شود باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کند. بر اساس شدت بیماری، درمانهای خاص صورت می گیرد.
 
ترک خوردگی نوک پستان هنگام شروع دوران شیردهی شایع است. معمولا ترک نوک پستان بعد از زایمان، در هفته اول یا دوم شیردهی به وجود می آید. اگر مادری با این مشکل مواجه شد نحوه شیردهی او غلط است. مادر می تواند هر بار با چربی شیر دور سینه را آغشته کند. این بهترین محلول و چربی است که می توان برای چرب کردن پوست سینه استفاده کرد. نحوه شیردهی مادر باید اصلاح شود تا شقاق سینه به وجود نیاید. بعضی از مادران نوک سینه شان به سمت داخل است. به این مادران توصیه میشود از سرشیشه استفاده کنند. آنها می توانند قبل از مکیدن و خوردن شیر نوزاد نوک سینه خود را به سمت بیرون فشار دهند یا حتی با ماساژ سینه نوک را پیدا کنند. سر شیشه برای سینه هایی که سرشان به سمت داخل است و سینه هایی که شقاق دارند، مناسب است.
 
از نظر آناتومیک در هر سینه ۱۵ تا ۲۰ لوب (غدد شیردهی) وجود دارد که باعث می شود سایز سینه‌ها با هم متفاوت باشند. کوچک و بزرگ بودن سینه مادر در میزان شیر او تاثیری ندارد. ممکن است مادری سایز سینه اش کوچک باشد ولی نوزادش به خوبی وزن گیری کند و شیر بخورد. در طول دوران شیردهی ممکن است یک سینه ترشح داشته باشد یا مادر شاغل باشد و در خانه نباشد در این صورت می تواند شیر خود را بدوشد و بعدا با قاشق به نوزاد بدهد. شیر مادر را تا ۶ ساعت می توان در دمای اتاق نگهداری کرد. همچنین شیر را در یخچال تا ۲ روز و در جایخی تا ۳ هفته و در فریزر تا ۳ ماه می توان نگه داشت. برای مادرانی که شاغل هستند این روش بسیار مناسب است. مادران شاغل می توانند خودشان شیرشان را بدوشند یا این که با استفاده از دستگاه شیر را بدوشند.
 
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص 74-70، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396