اگر چه استروژن هورمون اصلی زنانه می‌باشد، اما این به این معنا نیست که دلیلی برای کمبود آن در فیزیولوژی بدن زن وجود ندارد. همواره باید تعادل هورمونی بین دو هورمون استروژن و پروژسترون در بدن برقرار باشد. هر دوی این هورمون‌ها برای سلامتی انسان ضروری می‌باشند. برخی مواقع این تعادل هورمونی به هم می‌خورد و باعث کاهش سطوح استروژن در بدن می‌گردد. یکی از این زمان‌ها دوران یائسگی می‌باشد. علاوه بر این دوران، تعادل هورمونی بدن یک زن به دلایل متعدد دیگری نیز ممکن است به هم بخورد.
 

علل استروژن پایین در زنان جوان

به غیر از یائسگی، داروهای خاص و سبک زندگی نامناسب نیز می‌تواند به صورت منفی بر سطوح استروژن در بدن زنانی که هنوز در سن باروری قرار دارند، تأثیر بگذارد. در ادامه برخی از دلایل شایع کاهش غیر طبیعی سطوح استروژن در زنان را ذکر می‌کنیم.
 

هیسترکتومی

هیسترکتومی یک نوع جراحی است که به منظور برداشتن رحم، به طور کامل و یا جزئی، انجام می‌گیرد. در هیسترکتومی جزئی، تخمدان‌ها نگه داشته شده و رحم برداشته می‌شود. در هیسترکتومی کامل، تخمدان و لوله‌های فالوپ نیز به همراه رحم برداشته می‌شوند. این موضوع منجر به بروز وضعیتی مشابه یائسگی می‌شود که در این شرایط اندام‌هایی که استروژن تولید می‌کنند توسط عمل جراحی دستکاری می‌شوند. هیسترکتومی ممکن است به دلیل بیماری‌های خاص مانند سرطان و یا رشد بدخیم اندام‌ها صورت گیرد. سطوح استروژن می‌تواند توسط هورمون درمانی جایگزین و استفاده از شیوه‌های درمانی مناسب به منظور تحریک بدن به تولید استروژن بیشتر به حالت تقریباً نرمال برگردد.
 

قرار گرفتن در معرض تابش

مواجهه با تابش مانند مواجهه با شیمی درمانی می‌تواند عملکرد نرمال غدد درون ریز را مختل کرده و این موضوع ممکن است منجر به عدم تعادل هورمونی گردد. کاهش استروژن اغلب حاصل مواجهه طولانی مدت با تابش می‌باشد. حتی بعد از این که چنین مواجهه‌ای متوقف شد، بدن ممکن است تا مدتی این عدم تعادل هورمونی را داشته باشد. با این‌حال، زمان بازیابی از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است.
 

تناسب اندام و سبک زندگی

انجام تمرینات شدید، تنش روحی و جسمی، سیگار کشیدن، کمبود چربی بدن و اختلالات در خوردن برخی از شایع‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود زنان جوان از کمبود استروژن رنج ببرند. به منظور بهبود عملکرد غده‌ها جهت تولید مقادیر کافی استروژن، بدن نیازمند تعادل مناسب بین تغذیه و استراحت می‌باشد. برخی مواقع دختران و زنان جوان با انجام تمرینات سخت ورزشی سعی در دستیابی به تناسب اندام مناسب می‌کنند که این امر منجر به ایجاد چرخه‌های نامنظم قاعدگی شده و شاخص اولیه تولید استروژن ناکافی توسط بدن می‌باشد.
 

آسیب به غدد درون ریز

در بسیاری مواقع، بیماری‌هایی که غده‌های هیپوفیز و تیروئید را تحت تأثیر قرار می‌دهند، تأثیراتی منفی بر تولید و سطوح استروژن در بدن دارند. غده هیپوفیز ناسالم قادر به ارسال پیام‌های شیمیایی مناسب به تخمدان‌ها به منظور تولید استروژن نیست و اختلالات تیروئیدی دستگاه متابولیکی بدن را با مهار رشد، ترمیم و عملکرد غدد دیگر درون بدن تحت تأثیر قرار می‌دهد.
 

علل دیگر

اختلالات ژنتیکی مانند سندروم ترونر، سندروم تخمدان پلی کیستیک و سرطان تخمدان برخی از علل دیگری است که باعث سطوح پایین استروژن در بدن می‌گردند. همچنین، زنانی که تحت هورمون درمانی قرار دارند و مکمل‌های تستوسترون و پروژسترون مصرف می‌کنند، اغلب نیازمند مکمل‌های استروژن اضافی به منظور حفظ سطوح نرمال این هورمون در بدن می‌باشند.
 
واقعیت این است که استروژن پایین باعث افزایش وزن می‌گردد. همچنان که یک زن به دوران یائسگی نزدیک می‌شود، سطوح استروژن بدن او نیز افت می‌کند. از آن‌جا که استروژن در بافت‌های چربی ذخیره می‌شود، بدن همه‌ی تلاش خود را به منظور حفظ همه چربی به منظور حفط سطوح استروژن انجام می‌دهد. همچنین، هنگامی‌که سطوح استروژن به طور پیوسته کاهش می‌یابد، هورمون‌های مردانه، اتسروزن در مقابل آندروژن‌ها با مقاومت کمی روبرو شده و سطوح آن‌ها در بدن افزایش می‌یابد. این موارد باعث می‌شود تا چربی‌ها از ران‌ها به سمت شکم حرکت کنند. جای تعجب ندارد که بعد از یائسگی، ابعاد خاصی از سلامت زنان مانند برآمدگی شکم و خطر افزایش بیماری‌های قلبی بروز می‌کند.
 
استریول، استرادیول و استرون فرم‌های طبیعی استروژن در زنان می‌باشد. استرادیول قوی‌ترین فرم استروژن بوده و مهم‌ترین استروژن در دوران قاعدگی تا یائسگی می‌باشد، در صورتی‌که استرون مهم‌ترین فرم استروژن در دوران بارداری می‌باشد. بعد از یائسگی، استرون مهم‌ترین فرم استروژن می‌باشد استرادیول عمدتاً مسئول توسعه سینه و اندام‌های باروری، توزیع چربی در ران‌ها، پاها و سینه‌ها می‌باشد. به منظور بهبود عملکرد غده‌ها جهت تولید مقادیر کافی استروژن، بدن نیازمند تعادل مناسب بین تغذیه و استراحت است. استروژن و پروژسترون هورمون‌های جنسی هستند که توسط تخمدان‌ها در طول مراحل چرخه باروری زنان ترشح می‌شود. در واقع، تغییرات اصلی بدن که در طول سال‌های باروری در زنان رخ می‌دهد، می‌تواند به این هورمون‌های جنسی زنانه نسبت داده شود. این هورمون‌ها به آماده سازی بدن برای بارداری کمک می‌کنند. استروژن مسئول ضخیم سازی دیواره رحم است که این دیواره هنگامی‌که تخمک با اسپرم لقاح نمی‌یابد، پاره خواهد شد. استروژن پایین در میان زنانی که نزدیک مرحله یائسگی هستند، امری نسبتاً شایع است.
 

عوامل مؤثر در کاهش سطح استروژن

یائسگی اشاره به توقف چرخه قاعدگی دارد. زنان بعد از یک دوره قاعدگی وارد دوران یائسگی می‌شوند. این دوران معمولاً در سن 50 سالگی رخ می‌دهد. یکی از دلایل اصلی کاهش سطح استروژن، یائسگی می‌باشد. هنگامی‌که زن به دوران یائسگی نزدیک می‌شود، تخمدان‌ها فرایند تولید تخمک را متوقف می‌کنند. تولید هورمون‌های جنسی در این مرحله کاهش می‌یابد. برخی مواقع ممکن است زن زودتر از موعد وارد مرحله یائسگی شود. هنگامی‌که یائسگی قبل از 40 سالگی رخ می‌دهد، یائسگی زودهنگام نامیده می‌شود. زنان احتمالاً سطوح پایینی از استروژن را در طول این مرحله تولید می‌کنند.
 
سطوح پایین استروژن می‌تواند در زنانی که مبتلا به بیماری‌های خاصی هستند نیز مشاهده ‌شود که در این مواقع عوارض جانبی بر عملکرد تخمدان مشاهده می‌شود. سطوح استروزن می‌تواند در مورد زنانی که به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، تحت تأثیر قرار گیرد. این اختلال توسط توسعه کیست‌های متعدد بر روی تخمدان تشخیص داده می‌شود. این موضوع فرایند تخمک‌گذاری را تحت تأثیر قرار داده و ممکن است منجر به ناباروری زن گردد.
 
سطوح استروژن همچنین می‌تواند در زنانی که در معرض هیسترکتومی قرار دارند، مشاهده شود. هیسترکتومی اشاره به برداشتن رحم از طریق عمل جراحی دارد.  
 
سطوح استروژن می‌تواند در زنانی که یک رژیم غذایی شدید را دنبال می‌کنند، نیز کاهش یابد. همچنین، وزن پایین بدن می‌تواند یک فاکتور مؤثر در این زمینه باشد. قرص‌های ضدبارداری در نهایت منجر به کمبود استروژن می‌گردند. سندروم ترنر که باعث اختلال در غده هیپوفیز می‌گردد و یا اختلالات تیروئید نیز می‌تواند باعث کاهش سطوح این هورمون گردد.
 

علائم کمبود استروژن

کاهش سطح استروژن به دلیل یائسگی می‌تواند علائم متعدی داشته باشد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌گردد:
گر گرفتگی، خشکی پوست، درد مفاصل، خستگی، مشکلات مربوط به حافظه، مشکل در تمرکز، عرق کردن شبانه، میل جنسی پایین، اختلال در خواب، سردرد، افزایش وزن، نفخ شکم، کمر درد، خشکی واژن، عفونت واژن، ضربان قلب سریع، آرتریت مفاصل.
 
هورمون درمانی جایگزین اغلب برای کاهش علائم مربوط به سطوح پایین استروژن توصیه می‌شود. استروژن درمانی برای زنانی که در معرض هیستروکتومی قرار دارند، پیشنهاد می‌گردد. در مورد زنانی که رحم دارند، استفاده از مکمل‌های استروژن و پروژسترون توصیه می‌شود. از آن‌جا که هورمون درمانی عورض جانبی ناخواسته‌ای دارد، زنان باید قبل از انجام این کار در باره خطراتی که پیش خواهد آمد با پزشک مشورت کنند.
 
اعتقاد بر این است که دنبال کردن یک رژیم غذایی کم چرب مفید است. همچنین، قرار دادن منابع استروژن در رژیم غذایی نیز مفید است. هویج، خرما، جعفری، گیلاس، گندم، جو، تخم مرغ؛ جوانه گندم، دانه برنج، پاپایا، سیب، سویا، سیب زمینی شیرین، بذور کتان و غیره برخی از منابع مهم استروژن می‌باشند. گیاه خواران می‌توانند درباره گیاهانی که باعث تحریک غده‌ها جهت ترشح استروژن می‌شوند، با پزشک مشورت کنند.
 
منبع: Ishani Chatterjee Shukla - HerHaleness