این روزها اغلب کودکان تمایلی به خوردن سبزیجات ندارند و حتی بسیاری از آنها حاضر نیستند برای یک بار هم که شده طعم سبزیجاتی مانند کلم، کاهو، اسفناج یا کرفس را تجربه کنند. اگرچه بسیاری از پزشکان بر این باورند که در نظر گرفتن جایزه یا پاداش برای تشویق کودکان به خوردن برخی از انواع غذاها ممکن است موجب کاهش علاقه آنها به خوردن غذاهایی که پیش از این به آنها علاقه زیادی داشتند شود، اما بررسی های انجام شده حاکی از آن است که یکی از بهترین راه ها برای ایجاد تغییر در تغذیه و رژیم غذایی کودکان امروزی استفاده از همین روش تعیین جایزه و پاداش است.
 
برچسب شخصیت های کارتونی یکی از مورد علاقه ترین جایزه ها برای کودکان در سنین پایین تر از ۶ سال یا سال‌های اول مقطع ابتدایی هستند. در بررسی و مطالعه ای که روی تعدادی از خانواده‌ها انجام شده است با استفاده از این روش پس از گذشت ۳ ماه، والدین شاهد تغییرات قابل توجهی در تغییر رژیم غذایی فرزندانشان و افزایش میزان علاقه مندی آنها به خوردن سبزیجات بوده اند. اگر شما هم کودکی دارید که علاقه زیادی به خوردن سبزیجاتی مانند کاهو یا کلم ندارد، می توانید از همین روش استفاده کنید.
 
زنگ تفریح، زمان خوردن میان وعده است تا دانش آموزان در کلاس بعدی تمرکز کافی داشته باشند. گرسنگی که در پی افت قند ایجاد می شود، قدرت یادگیری را کاهش میدهد ولی خوردن یک وعده غذایی مختصر می تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند اما گاهی در بوفه مدرسه گزینه های چندان مناسبی در اختیار دانش آموزان قرار نمی گیرد.
 
چیپس از آن خوراکی هایی است که به دانش آموزان توصیه می شود خوردن آن را به حداقل برسانند زیرا هم اسید چرب ترانس بالایی دارد و هم نمک زیادی وارد بدن می کند. پیشنهاد می کنیم بچه ها به جای آن ظرفی از سیب زمینی سرخ شده خانگی با خود به مدرسه ببرند زیرا در این صورت هم روغن مصرفی روغن مخصوص سرخ کردن است و هم با افزودن گیاهان معطری مثل آویشن و پودر سیر می توان نمک مصرفی را به حداقل رساند.
 
احتمال وجود اسیدهای چرب ترانس، شکر اضافی و آکریلامید در بیسکویت زیاد است بنابراین می توانید به جای آن یک برش کیک خانگی بسیار خوشمزه به عنوان خوراکی زنگ تفریح به فرزندتان بدهید که هم مواد اولیه مرغوب تری دارد و هم تازه تر است. آبمیوه‌های آماده حتی اگر هیچ افزودنیای حتی شکر هم نداشته باشند، ویتامین کمی دارند بنابراین چه بهتر که آنها را با میوه‌های تازه و فصل جایگزین کنید.
 
نوشابه گاز و شکر زیادی دارد بنابراین هر لیوان آن انرژی فراوانی را وارد بدن می کند بدون آنکه ارزش غذایی داشته باشد. به جای آن نوشیدن یک لیوان دوغ می تواند به بهبود وضعیت تغذیه دانش آموز کمک کند.
 
پفک نمک فراوان و ارزش تغذیه ای ناچیزی دارد و می توان ذرت بوداده را که منبع فیبر و املاح است، جایگزین آن کرد. آبنبات ها چسبنده هستند و به دندان ها می چسبند به همین دلیل می توانند باعث پوسیده شدن دندان‌ها شوند اما شکلات های تلخ به دلیل فلاونوییدهای فراوانی که دارند به بهبود وضعیت تغذیه ای کمک می کنند.
 
آلوچه و انواع ترشک ها معمولا از میوه‌های نامرغوب تهیه می شوند ولی مصرف میوه‌های خشک نه تنها فیبر مورد نیاز بدن را تامین می کند بلکه املاح ضروری برای رشد (نظیر آهن و کلسیم) را نیز به بدن می رساند. البته می توان از آنها همراه مغزها و دانه های خام (نظیر بادام، پسته و فندق) برای هر چه مغذی تر شدن برنامه غذایی روزانه استفاده کرد.
 
فرآورده های گوشتی مملو از نیترات هستند که در بدن به نیتروزآمین که ترکیبی سرطان زاست تبدیل می شود بنابراین تهیه ساندویچ مرغ خانگی که البته با چند ورقه پنیر پیتزا طعم دار شده است، می تواند میان وعده مغذی تری باشد.
 
تغذیه، یکی از مسائلی است که کمک شایانی در یادگیری بهتر به دانش آموزان می کند. البته تغذیه در منزل و همین طور میان وعده هایی که در مدرسه صرف می شوند هر دو در یک سو عمل می کنند و نمی توان از تغذیه میان وعده هایی که در زنگ های تفریح استفاده می شود، چشم پوشی کرد زیرا این تغذیه نیز بسیار اهمیت دارد.
 
البته باید به تغذیه دختران بیشتر توجه داشت زیرا دختران با ورود به سن بلوغ و شروع دوران قاعدگی نیاز بیشتری به مواد مغذی، پروتئینی دارند. تغذیه بست به نوع فعالیت کودکان و دانش آموزان متفاوت است. بنابراین هرچه میزان فعالیت بدنی دانش آموز بیشتر باشد طبعا به انرژی بیشتری نیاز دارد که این انرژی توسط کربوهیدرات ها که عمدتا در نان و غلات وجود دارند تامین خواهد شد البته چربی ها نیز منابع تامین کننده انرژی هستند. بهتر است برای تامین انرژی مورد نیاز کودکان سنین مدرسه گروه نان و غلاتی مثل برنج، ماکارونی را در برنامه غذایی آنان بگنجانیم.
 
تحقیقات نشان می دهد که دانش آموزان اروپایی در ساعات تفریح تمایل به خوردن شکلات، ساندویچ های سرد و گرم دارند. در سال‌های اولیه مدرسه، دانش آموزان تغذیه‌هایی را که خانواده‌ها به آنها می دهند را با خود می برند اما در سال‌های بعد و با رشد دانش آموزان و ورود به مقاطع بالاتر تحصیلی آنها دیگر تمایلی به حمل خوراکی به مدرسه ندارند.
 
* از ۱۲ تا ۱۸ ماهگی: ۲ تا ۳ وعده لبنیات؛ در هر وعده معادل نصف لیوان شیر، ۱۴ تا ۲۸ گرم پنیر، یک سوم تا نصف پیمانه ماست (منظور از پیمانه لیوانی معادل ۲۴۰ سی سی است).
 
* ۴ تا ۶ وعده غلات؛ هر وعده معادل یک چهارم یا نصف پیمانه ماکارونی یا برنج و یک چهارم تا نصف برش نان ۲۵ گرمی یا شیرینی.
 
* ۲ وعده میوه، یک چهارم تا نصف یک میوه تازه یا یک چهارم فنجان کمپوت میوه در هر وعده  3 وعده سبزی پخته؛ هر وعده شامل یک چهارم پیمانه تا سه قاشق غذاخوری.
 
* ۸۰ تا ۱۱۰ سی سی آبمیوه دو وعده مواد پروتئینی؛ هر وعده معادل دو قاشق غذاخوری گوشت چرخ کرده، دو تکه کوچک گوشت گوسفند، مرغ یا ماهی، یک تخم مرغ کامل، یک چهارم پیمانه سویا یا لوبیای پخته یا سایر حبوبات و یک قاشق غذاخوری کره بادام زمینی.
 
* از ۱۸ تا ۲۴ ماهگی: میزان توصیه شده مانند ماه‌های قبل است و مانند قبل توصیه می شود غذای جدید را حداقل هر ۳ روز یکبار، آن هم یک وعده به کودک بدهید تا مطمئن شوید به آن حساسیت ندارد.
 
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص129-124، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396