بیشتر پزشکان اطفال و انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر، عقیده دارند که برعکس سال اول که توصیه می شود تغذیه با شیر مادر مقدم بر غذای کمکی باشد، در سال دوم زندگی با توجه به اهمیت بیشتر غذاهای جامد، تا حد امکان باید شیر مادر بعد از غذا به کودک داده شود.
 
دفعات تغذیه کودک هم (به غیر از شیر مادر) هنوز باید مانند سال اول پنج تا شش بار در روز باشد. این توصیه ها، موفقیت شما را در تغذیه شیرخوارتان تضمین می کند: بین یک تا دو سالگی، زمان تغییر تغذیه کودک از غذاهای کمکی به غذاهای سفره خانواده است. نباید در این کار تعلل کنید.
 
توصیه می شود تا ۱۸ ماهگی با توجه به تحمل کودک و به تدریج، غذاهای سال اول زندگی به سفره خانواده تبدیل شود. بهتر است با حوصله و صبر کودک را با مواد غذایی جدید در سفره و خانواده آشنا کنید.
 
اگر شروع غذا یکباره باشد و از آنچه در سفره خانواده وجود دارد به کودک داده شود، پذیرش و هضم آن برای او مشکل می شود، بنابراین ابتدا باید تغییراتی در غذا داد مثلا در سفره خانواده اگر برنج (پلو) به صورت کته یا کاملا نرم شده نیست، می توان آن را با پشت قاشق و کمی آب خورش، نرم و له کرد یا اگر خوراک سیب زمینی و گوشت و... وجود دارد، کمی نان را در آب خوراک نرم کرد و همراه با گوشت و سیب زمینی که با پشت قاشق له و نرم شده است، به کودک داد.
 
سفیده تخم مرغ را می توان همان طور که خوردن زرده را شروع کرده است، کم کم و کاملا پخته و سفت به مقدار کم به او داد و به تدریج به یک سفیده کامل رساند. به این ترتیب کودک می تواند یک روز در میان یک تخم مرغ کامل به صورت نیمرو، املت یا آب پز بخورد؛ اما هر روز هم می تواند از سفیده تخم مرغ استفاده کند.
 
همان طور که نادیده گرفتن آنچه کودک می خورد یا نمی خورد، عاقلانه نیست، یکدندگی و تبدیل غذا خوردن به جنگ و جدل هم درست نیست. از گروه چربی و شیرینی ها نیز باید استفاده کرد. استفاده از این گروه به صورت غنی کردن غذای کودک با کره تا حدی که جای مواد غذایی دیگر را نگیرد الزامی است.
 
حبوبات، غنی از مواد پروتئینی و املاح هستند که معمولا از اواخر سال اول زندگی به رژیم غذایی کودک اضافه می شوند. در سال دوم نیز به تدریج بر تنوع آن افزوده می شود و به صورت کاملا پخته شده (بعد از خیس کردن و جدا کردن پوست آن) همراه با سیب زمینی و روغن زیتون می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
 
نیاز به کلسیم و پروتئین عمدتا از طریق شیر مادر و ماست پاستوریزهای که کودک در روز می خورد، تأمین می شود. فراموش نکنید که هنوز هم معده کودک کوچک است و نباید آن را با آب یا آب میوه یا میوه پر کرد. آب میوه در حجم کم به عنوان یک نوشیدنی خنک از میوه‌های تازه یا از شربت های خانگی بعد از بازی و تقلای کودک در یک روز گرم، بسیار مطبوع و لذت بخش است اما افراط نکنید.
 
مصرف میوه‌های مختلف، ۲ تا ۳ بار در روز به مقدار توصیه شده، هم بخشی از نیازهای کودک به ویتامین های A و C را تأمین می کند و هم به علت داشتن فیبر، کار دستگاه گوارش را تسهیل خواهد کرد. غذاهای خیلی شیرین یا نوشیدنی در حجم زیاد در فاصله دو وعده غذای باعث کاهش اشتها می شود و ممکن است کودک را از خوردن غذای اصلی بازدارد.
 
در برنامه غذایی کودک ۱ تا ۲ ساله تنقلاتی مثل پفک، چیپس، شکلات و نوشابه جایی ندارد و در صورتی که فعالیت کودک زیاد باشد، استفاده از میان وعده های انرژی زا مانند خرما، کشمش، مربا، کمپوت، ژله، بیسکویت، بستنی پاستوریزه، بادام و پسته بونداده (ولی ریز و پودرشده مخلوط با ماست) به شرطی که جای وعده اصلی غذا را نگیرد، مفید است.
 
کودکان یک تا دو ساله هنوز هم در معرض خطر خفگی هستند و موادی مانند تکه های سوسیس، دانه انگور، سبزی های خام، فندق، بادام، ذرت بوداده، آب نبات و... نباید در دسترسشان باشد. همچنین وقتی دراز کشیده اند یا در حال دویدن هستند نباید به آنها غذا داد.
 
کودک را هنگام غذا خوردن تنها نگذارید. همیشه یک نفر باید (حتی تا سه سالگی) بر غذا خوردن کودک نظارت داشته باشد.فرزندتان را بنشانید و به او غذا بدهید. مراقب جویدن غذا و بلعیدنش باشید. اگر کودک در اتومبیل یا در کالسکه در حال حرکت است، به او غذا ندهید.
 
میوه‌های آلرژی زا مانند کیوی، خربزه و موادی که هضم آنها مشکل است مثل پوست حبوبات هنوز هم در برنامه غذایی کودک جایی ندارند. در طول سال دوم زندگی، مصرف قطره ویتامین های A و D یا مولتی ویتامین و قطره آهن به همان مقدار قبلی باید ادامه داشته باشد و این تصور که آهن باعث سیاهی دندان ها می شود، نباید مانع مصرف آن شود.
 
همزمان با افزایش دندان های کودک، غلظت و سفتی غذا را بیشتر کنید و غذاهایی به او بدهید که قابل جویدن باشد.هنگام دندان درآوردن اگر برای بی حسی لثه از دارو استفاده می کنید، سعی کنید نزدیک زمان غذا خوردن نباشد چون باعث بی حسی ماهیچه های گلو می شود و بلعیدن غذا را مشکل می کند.
 
تغییرات روز به روز یا ماه به ماه در اشتهای کودک طبیعی است. بعضی از بچه ها بد غذا و سخت گیر و برخی خوش اشتها هستند. تا زمانی که الگوی رشد کودکتان مناسب است، نگران نباشید.
 
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص 142-138، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396