15 آذر 1388 / 18 ذی الحجة 1430 / 6 دسامبر 2009

كليه ذخاير ارزي ايران دربانكهاي انگليسي با اقدام دولت اين كشور توقيف شد. اين اقدام درادامه سياستهاي استعمارگرانه امريكا در مورد ايران انجام گرفت. دولت انگليس به منظور تحت فشار قراردادن نظام جمهوري اسلامي و آزاد سازي گروگانهاي جاسوس امريكايي درايران، مبادرت به توقيف ذخاير ارزي ايران كرد.
«منوچهر جهانبگلو» از اساتيد موسيقي اصيل ايراني درگذشت. دكتر جهانبگلو بعد از اتمام تحصيلات متوسطه موسيقي را نزد استادان بزرگي چون استاد ابوالحسن صبا آموخت. وي سپس درجهت تكميل تحصيلاتش راهي اتريش شد و موفق به اخذ درجه دكتري در رشته موسيقي شد. دكتر جهانبگلو دربازگشت به ايران به تدريس موسيقي پرداخت و دراين زمينه آثاري نيز ازخود به يادگار گذاشت كه كتاب «آموزش سنتور» از آن جمله است.
دكتر عيسي صديق معروف به اعلم، يكي از نامداران فرهنگي سده اخير تاريخ فرهنگ ايران، در سال 1273ش در تهران به دنيا آمد و پس از گذراندن علوم مقدماتي و اتمام دوره دارالفنون، در 17 سالگي به فرانسه رفت و موفق به دريافت دانشنامه ليسانس در رشته رياضي گرديد. دكتر صديق سپس چند سالي در ايران در وزارت فرهنگ مشغول به خدمت شد و در سال 1309 جهت ادامه تحصيل عازم آمريكا گرديد. وي پس از اخذ دكتراي فلسفه به ايران مراجعت نمود و از طرف دولت ايران، مامور تهيه طرح تاسيس دانشگاه تهران شد. صديق اعلم پس از اين كار، مامور راه‏اندازي اين دانشگاه گرديد. وي پس از تاسيس دانشگاه، تا سال 1319، رياست و استادي دانشسراي عالي، دانشكده ادبيات و دانشكده علوم را برعهده گرفت. وي تا سال 1340، شش بار به وزارت فرهنگ انتخاب شد و تا سال 1353، در مقام استادي دانشگاه، انجام وظيفه كرد. علاوه بر تهيه طرح و قانون تاسيس دانشگاه تهران و ايجاد هسته مركزي آن، دكتر صديق منشأ خدمات برجسته فرهنگي ديگري گرديد كه تاسيس نخستين مدارس جديد گيلان، پيشنهاد اعزام محصل به اروپا و تهيه قانون آن، تجديد سازمان و برنامه‏هاي مدارس كشور، وارد كردن روش‏هاي جديد آموزشي در دانشسراي عالي و تربيت هزاران دبير، تاسيس دانشگاه تبريز و تاسيس نزديك به دو هزار مدرسه در طول فعاليت فرهنگي خود، از آن جمله‏اند. وي سرانجام در 15 آذر 1357ش در 84 سالگي در تهران درگذشت و در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.
در بحبوحه انقلاب و در حالي كه بسياري از ادارات در اعتصاب به سر مي‏بردند، كاركنان بانك مركزي، در پانزدهم آذرماه 57، صورت كساني كه طي دو ماه شهريور و مهر 1357 ارز از مملكت خارج كرده بودند، انتشار داد. در اين ليست نام 178 نفر از مقامات دولتي و مقاطعه كاران و بازرگانان سرشناس گنجانيده شده بود. جمع مبلغ حواله شده بالغ بر 13 ميليارد دلار ارز (350 ميليارد ريال) اعلام گرديد. اين افراد چون وضعيت انقلاب و امكان سقوط نظام شاهنشاهي را ديدند اقدام به خارج كردن اموال خود از كشور كردند. به دنبال انتشار اين فهرست، ليست‏هاي ديگري همچون دارايي بنياد پهلوي و دارايي‏هاي شاه نيز انتشار يافت. انتشار اين ليست‏ها در بين مردم و مبارزان تأثير زيادي داشت و در تخريب پايه‏هاي لرزان سلطنت بسيار مؤثر گرديد.
شهيد احمد كشوري در تيرماه 1332ش در شمال به دنيا آمد. وي در سال 1351 وارد هوانيروز شد و دوره‏هاي آموزش خلباني با هلي‏كوپتر را با موفقيت به پايان رساند. او از سال‏هاي قبل از انقلاب فعاليت‏هاي ضدرژيم خود را آغاز كرده بود و در دوران نخست‏وزيري بختيار با همراهي دوستان خود، قصد انجام كودتا و ساقط كردن حكومت پهلوي را داشت كه با پيروزي انقلاب اسلامي، اين نقشه عملي نشد. شهيد كشوري پس از پيروزي انقلاب فعاليت‏هاي مختلفي در پاكسازي كردستان از لوث عناصر ضدانقلاب انجام داد. وي پس از آغاز جنگ، فرماندهي هوانيروز منطقه ايلام را به عهده گرفت و با دل و جان به انجام وظيفه پرداخت. اين شهيد بزرگوار سرانجام در 15 آذر سال 1359 در حالي كه از يك مأموريت بسيار مشكل، اما پيروز بازمي‏گشت، در منطقه ميمك در ايلام، مورد حمله مزدوران بعثي قرار گرفت. در اين ميان، در حالي كه هلي‏كوپترش در اثر اصابت راكت هواپيما، به شدت مي‏سوخت، آن را تا موضع خودي هدايت كرد و آنگاه در خاك وطن سقوط كرد و به آرزوي ديرينه‏اش دست يافت و شربت شهادت را مردانه سركشيد. پيكر پاك او را به تهران انتقال داده و در بهشت زهرا به خاك سپردند.
پس از آن كه دولت‏هاي غربي، جمهوري اسلامي ايران را به مين‏گذاري در خليج فارس متهم كردند، نيروهاي نظامي پيمان آتلانتيك شمالي، ناتو، وارد خليج فارس شدند تا به اصطلاح به پاكسازي خليج اقدام نمايند. اما مين روب‏هاي غربي پس از يك ماه تجسس در آب‏هاي خليج فارس، تنها چهار مين را كشف كردند و عدم موفقيت آنان باعث شد كه خليج فارس را ترك كنند. مجموعه حركت‏هاي شتاب زده غرب در طول جنگ تحميلي و به ويژه ماه‏هاي آخر جنگ، براي خروج از بن‏بست‏هايي كه خود به وجود آورده بودند به حدي آشكار شده بود كه از ديد مطبوعات معتبر خودشان نيز پنهان نماند و به افشاگري عليه هم پرداختند؛ به طوري كه غرب را در مقابله با ايران شكست خورده معرفي كردند.
علي حاتمي در سال 1333 در تهران به دنيا آمد و پس از فارغ التحصيلي از دانشكده هنرهاي دراماتيك به همكاري با تلويزيون پرداخت و به نوشتن فيلم‏نامه مشغول شد. فيلم‏هاي علي حاتمي، همگي نشان دهنده علاقه او به فرهنگ ايراني است. ستارخان، سوته‏دلان، كمال‏الملك و مادر به همراه مجموعه‏هاي تلويزيوني هزاردستان و سلطان صاحبقران از آن جمله است. حاتمي در حال ساختن مجموعه تلويزيوني جهان پهلوان تختي بود كه عمرش كفاف اتمام آن را نداد و در حالي كه از بيماري سختي رنج مي‏برد، سرانجام در آذر ماه 1375 درگذشت و در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.
«عثمان بن عَفّان» از جمله خلفاي راشدين بدست مخالفان مصري خود كشته شد. عثمان بعد ازعمربه خلافت رسيد و حقّ مُسلَّم حضرت علي (علیه السّلام) را غصب كرد. عثمان دردوران خلافتش مناصب دولتي را به دوستان و نزديكان بي كفايت خود سپرد و درحق مردم مسلمان بي عدالتي رواداشت. آن زمان كه عثمان دستور قتل محمدابن ابي بكر حاكم مصررا صادر كرد گروهي ازمسلمانان مصربراو شوريدند و ازاو خواستند كه ازخلافت كناره گيرد اما عثمان نپذيرفت و سرانجام بدست همانها جانش گرفته شد.
« شيخ زينُ الدّين محقق كَركي» معروف به محقق ثاني وفات يافت. محقق كَركي ازفقيهان نامدار شيعه درجبل عامل بود و درپايان تحصيلات به ايران سفركرد و درقزوين و اصفهان حوزه‎هاي درسي تشكيل داد. محقق ثاني دراين حوزه‎‏ها شاگرداني شايسته درفقه تربيت كرد و بدين ترتيب ايران ازمهمترين مراكزشيعه شد. كتابهاي «جامِعُ المَقاصِد، و اِثباتُ الرًّجعَه» ازآثارمحقق ثاني بشمارمي‎روند.
« آيت الله العظمي شيخ مرتضي انصاري » ملقّب به «خاتَمُ الفُقَها» دانشمند بزرگوارفقه و اصول، و ازبرجسته ترين علماي جهان شيعه دردزفول متولد شد. اين روحاني والامقام نظريات جديدي درفقه و اصول مطرح كرد كه ازآن جمله اهميّت شايسته قائل شدن براي عقل و خرد درشناخت حكم و قانون اسلامي است. ديگرويژگي مهم اين عالم بزرگ سبك نگارش و روش ساده نويسي اوست بطوريكه مطالب علمي- فقهي پيچيده را نيزبسيارساده و روان بيان مي‎كرد. آثارآيت الله انصاري درفقه و اصول مهمترين كتب حوزه‎هاي علميه شيعه محسوب مي‎شوند كه ازميان آنها«رَسائِل و مَكاسِب» را مي‎توان نام برد.
آيت الله ملا عبدُ الصّمد همداني ازعارفان بزرگ قرن13هجري قمري دركربلا بدست وهابيان كشته شد. شيخ عبدالصمد را عالمي بزرگ و پرهيزكارذكركرده‎اند. او آثارارزشمندي تأليف كرده است؛ مهمترين آنها«بَحرُ المَعارف» نام دارد كه درباره نبوّت خاصّه و اثبات امامت و ولايت علي(ع) است.
 پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد(صلّی الله علیه و آله و سلّم) هنگام بازگشت از آخرين سفر حج خود، به امر خداوند،حضرت علي(علیه السّلام) را به عنوان جانشين و وصي خود به مسلمانان معرفي نمود. اهميت انتخاب امام علي(علیه السّلام) به جانشيني پيامبر اسلام به حدي است كه خداوند، انجام اين كار عظيم را، انجام كامل رسالتِ پيامبر(ص) عنوان نموده است. اين مراسم درمكاني به نام غدير خم، واقع در مسير مكه به مدينه برگزار شد. مسلمانان حاضر در غديرخم كه شمار آنان به ده‏ها هزار نفر مي‏رسيد، پس از اين انتخاب، باشور و اشتياق بسيار، با امام علي(علیه السّلام) بيعت كردند. خداوند، انتخاب امام علي(علیه السّلام) را اكمال دين و اتمام نعمت‏ها عنوان كرده و دين اسلام را براي امت برگزيد. با تمام سفارشي كه پيامبر اسلام به جانشيني امام علي(علیه السّلام) نمود، ولي پس از رحلت ايشان، برخي از مهاجرين و انصار ولايت ايشان را نپذيرفته و ابوبكر بن ابي قحافه را به خلافت برگزيدند.
پس از حمله‏ي مغولان به ايران، مقام علمي و ارزش فكري خواجه نصيرالدين طوسي موجب شد تا هلاكوخان مغول، او را در شمار بزرگان خود دانسته، نسبت به حفظ و حراست از جانِ وي كوشا باشد. از آن پس، خواجه، داراي مقام و نفوذ فراواني شده و خدمات بسياري به فرهنگ اسلام و كشورهاي مسلمان روا داشت. جلوگيري از به آتش كشيدن مراكز فرهنگي، كتابخانه‏ها و مؤسسات علمي، نجات جان دانشمندان و علماي بزرگ زمان كه مورد غضب مغولان بودند، جلوگيري از تهاجم مغولان به كشورهاي اسلامي و نيز احداث و تجهيز رصدخانه‏ي عظيم مراغه وكتابخانه‏ي بزرگ آن، از جمله خدمات ارزنده‏ي خواجه نصير در دوران وزارت در دستگاه مغولان مي‏باشند. همچنين محفل درسي خواجه، رونقي فراوان داشته و شاگردان فاضلي در آن تربيت يافتند. علامه حلي، كمال الدين ميثم بحراني، قطب الدين رازي و سيد ركن الدين استرآبادي و... از جمله شاگردان خواجه مي‏باشند. از اين عالم بزرگ شيعي بيش از 80 كتاب و رساله به جاي مانده كه اخلاق ناصري، اساسُ الاقتباس، اوصاف الاشراف و عِلمُ المثلث از آن جمله‏اند. اين دانشمند گرانقدر در 75 سالگي ديده از جهان فروبست و در كاظمين عراق مدفون گشت.
ونزوئلا از كشورهاي امروزي امريكاي جنوبي است كه آلفونسو دوجِدا دريانورد و مكتشف اسپانيايي آن را كشف كرد. وي نام منطقه تازه كشف شده را ونزوئلا يعني ونيز كوچك نهاد زيرا مردم برخي دهكده هاي آن همچون ونيزيها خانه هاي خود را روي آب ساخته بودند. نخستين تلاش درجهت آزادسازي اين سرزمين را فرانسيكو ميراندا درسال1806ميلادي انجام داد كه با شكست روبرو شد. عاقبت سيمون بوليوار پس ازسالها مبارزه قواي اسپانيا را درهم شكست و ونزوئلا را ضميمه كلمبياي بزرگ كرد و بعد از آن درسال1830ميلادي اين كشور به استقلال كامل دست يافت.
اتوفون دوگريك فيزيك‏دان برجسته و مخترع آلماني در پانزدهم مه 1602م در منطقه ماگْدْبورگ آلمان متولد گرديد. وي فرزند يك قفل‏ساز بود و خود نيز به امور صنعتي علاقه داشت. گريك صنعت‏گري زحمت‏كش بود و علاوه بر فعاليت عملي به تحقيقات علمي و فني نيز علاقه داشت. وي بيشتر تحقيقات مهم خود را در حدفاصل سال‏هاي 1646 تا 1681م كه از متصديان مهم امور زادگاه خويش بود، انجام داد. گريك در 22 ژوئن 1650م موفق به اختراع ماشين تخليه هوا شد. از اين وسيله در صنايع سنگين و امور الكتريسيته استفاده فراواني به عمل مي‏آيد و در زمان اختراع، تحول بي‏سابقه‏اي در علم و صنعت آن روزگار ايجاد كرد. از ديگر اختراعات وي نيم كره‏هاي معروف به نيم‏كُره‏هاي ماگدبورگ است كه براي نشان دادن فشار هوا به كار مي‏رود. وي در سال 1660م ماشيني اختراع نمود كه به توليد برق از طريق اصطكاك اختصاص داشت. اتودوكريگ سرانجام پس از 84 سال زندگي در 6 دسامبر 1686م درگذشت.
اليزابت پترونا دختر پتر كبير امپراتور روسيه در 17 نوامبر سال 1709م متولد گرديد و در 6 دسامبر 1741م در 32 سالگي به تخت سلطنت نشست. اولين اقدام وي تبعيد مدعيان سلطنت بود. وي شخصيتي دوگانه داشت، از يك طرف فردي اهل مطالعه و مشوق علم و دانش و هنر بود و بر همين اساس دانشگاه مسكو و فرهنگستان هنرهاي زيباي سن‏پِتِرْزْبورْگْ را بنا نهاد و از سوي ديگر حاكمي ظالم و مستبد به شمار مي‏رفت و در عين حالْ خود و درباريانش غرق در فساد بودند. از سوي ديگر برخي مورخين معتقدند ملكه اليزابت از فرهنگي غني و سرشاري برخوردار نبود. با دنياي شعر و ادب آشنايى زياد نداشت و فرهنگ‏سازان بزرگ اروپا را نمي‏شناخت. وي اصولاً براي حكومت نيز تربيت نشده بود و حتي آمادگي پذيرش آن را نداشت، اما حرارت هواخواهانش به او براي حل مشكلات توان بسياري مي‏داد. دورانِ حكومت اليزابت بيش از 20 سال به طول انجاميد و در اين مدت اوضاع روسيه نسبت به گذشته، بهبود يافت. ارتش و نيروهاي نظامي تقويت شدند و روابط روسيه با ديگر كشورها گسترش يافت. وي در اداره امور حكومتي، علاوه بر بهره‏گيري از استعداد و تواناييِ خود، از مشورت چند تن از دولت‏مردان نيز استفاده مي‏نمود. اليزابت پترونا سرانجام در 5 ژانويه 1762م در 53 سالگي درگذشت.
:جمهوري فنلاند با 338/145 كيلومتر مربع مساحت در شمال اروپا و در همسايگي نروژ، سوئد و روسيه واقع شده است. جمعيت فنلاند در حدود 5 ميليون نفر است كه اكثريت قريب به اتفاق مردم داراي مذهب پروتستان مي‏باشند. شهر هِلْسينْكي پايتخت اين كشور مي‏باشد. واحد پول فنلاندْ ماركْ بود كه پس از رواج پول واحد اروپايى، يورو جاي‏گزين آن گرديد. زبان رسمي مردم فنلاند، فنلاندي و سوئدي و مليّت فنلاندي دارند. پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت اين كشور تا سال 2025 بيش از 5 ميليون نفر شود. فنلاند به دليل داشتن درياچه‏هاي كوچك و بزرگ فراوان به كشور هزار درياچه مشهور است. فنلاند از قرن دوازدهم در تصرف سوئد بود و از اوايل قرن نوزدهم به روسيه ملحق گرديد. نهضت استقلال‏طلبي كه از سال‏هاي آخر قرن نوزدهم شدت گرفته بود به جنگ داخلي ميان طرفداران روسيه و ملي‏گرايان انجاميد. سرانجام هم‏زمان با تشكيل اتحاد جماهير شوروي، ملي‏گرايان در فنلاند به پيروزي رسيدند و در سال 1917م اعلام استقلال نمودند. حكومت اين كشور، جمهوري چند حزبي با يك مجلس قانون‏گزاري است. 6 دسامبر روز استقلال اين كشور و روز ملي آن مي‏باشد.
كشور جزيره‏اي ايرلند از قرن دوازدهم ميلادي به اشغال انگلستان درآمد و طي قرون متمادي به استعمار آن پرداخت. در اين ميانْ جنبش‏هاي استقلال طلبانه ايرلند، بارها توسط قواي انگليسي سركوب شد تا اين كه نهضت استقلال طلبِ شين‏فِين از اوايل قرن بيستم، تلاش پيگيري را جهت كسب استقلال ايرلند آغاز نمود. سرانجام در نتيجه مذاكرات رهبر شين‏فِين و نخست وزير انگلستان، در 6 دسامبر سال 1921م كشور آزاد ايرلند تشكيل گرديد كه ضمن آن، ايرلند، عنوان دومينيونِ امپراتوري بريتانيا را داشت. بر اين اساس، دمينيون يا قلمرو حكومتي ايرلند، در عين خودمختاري، همچنان تحت سرپرستي انگلستان قرار گرفت. در اين ميان 6 ايالت پروتستان‏نشين شمال ايرلند همچنان متعلق به انگلستان باقي ماند. قانون اساسي سال 1937، كشور آزاد ايرلند را به جمهوري مستقل تبديل كرد و در سال 1949 از زير هر گونه نفوذ انگلستان خارج گرديد. اين كشور در غرب قاره اروپا، در اقيانوس اطلس، در غرب درياي ايرلند و در همسايگي آبي انگلستان واقع شده است. نام اين كشور از عنوان نژاد مردم آن گرفته شده كه "اير" يا "ايره" بود و با پسوند "لند" به معناي مكان كلمه "ايرلند" را شكل داده است. مساحت ايرلند 70/285 كيلومتر مربع است و جمعيت آن نزديك به 4 ميليون نفر مي‏باشد. پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت ايرلند تا سال 2025م كمتر از 4/5 ميليون نفر خواهد بود. اكثريت مردم ايرلند پيرو مذهب مسيحيت و عمدتاً كاتوليك هستند. هم‏چنين اتباع اين كشور مليّت ايرلندي دارند و زبان رسمي آن‏ها ايرلندي و انگليسي است. پايتخت ايرلند دوبلين است و واحد پول آن پوند ايرلند بود كه با رواج يافتن پول واحد اروپايي، يورو جاي‏گزين پوند گرديد. از شهرهاي مهم ايرلند مي‏توان از كُرك و ليمريك نام بُرد. حكومت اين كشور جمهوري چند حزبي با دو مجلس قانون‏گزاري است. (ر.ك: 17 مارس)
با يورش سهم‏گين ارتش آلمان نازي به شوروي در 22 ژوئن 1941م، نيروهاي آلمان تا نزديك مسكو پايتخت شوروي به پيش رفتند، اما با فرا رسيدن زمستان سخت شوروي، عمليات تهاجمي نيروهاي آلمان نيز متوقف شد. در دسامبر همان سال حملات متقابل ارتش سرخ شوروي در جبهه جنوب آغاز شد كه در نتيجه آن برخي از نيروهاي آلمان عقب‏نشيني كردند. در همين زمان بود كه امريكا با ارسال تجهيزات نظامي به شوروي، كمك فراواني به سربازان روس در مقابله با آلمان نمود و پيروزي‏هاي شوروي را سرعت بخشيد. عقب‏نشيني آلمان از شوروي، نخستين شكست آلمان در جنگ جهاني دوم بود كه راه را براي شكست‏هاي بعدي نيز هموار ساخت.
مسجد بابري هند در سال 1528م به فرمان ظهير الدين محمد بابر، مؤسس سلسله تيموريان در شبه قاره هند بر روي تپه‏اي در شهر فيض آباد ساخته شد و از آن پس به مسجد بابري شهرت يافت. پس از گذشت سه قرن، در سال 1855م يك مقام انگليسي به نام اچ. آر. نويل هنگام ثبت اسناد ناحيه‏اي كه مسجد بابري در آن واقع بود، عمداً و به غلط در دفتر ثبت نوشت كه مسجد بابري بر ويرانه‏هاي يك بت‏كده هندوها به نام معبد رام ساخته شده است. همين مسئله منشاء فتنه‏ها و اختلافات بسيار بين مسلمانان و هندوها در شبه قاره هند گرديد. پس از جدايي پاكستان از هند، در سراسر هند، تبليغات گسترده‏اي بر ضد مسلمانان آغاز شد و عده‏اي از هندوهاي افراطي با نصب بُت رام در مقام محراب مسجد، در واقع به ساحَتِ مقدس مسجد تجاوز كردند. از اين رو دادستان منطقه در سال 1950م دستور تعطيلي مسجد را صادر نمود و مسجد بابري به مدت 35 سال به تعطيلي كشيده شد تا اينكه در سال 1985م در اختيار هندوها قرار گرفت. در سال 1987م، به منظور وحدت مسلمانان براي باز پس گرفتن مسجد، كميته‏اي كميته‏اي مركب از سران شيعه و سني تشكيل شد و اين كميته در اولين سال‏گرد اشغال مسجد اعتصاب سراسري و راهپيمايي معترضانه مسلمانان را به اين عمل غير اصولي سازمان داد. پس از چندي با برانگيخته شدن احساسات هندوان نسبت به اين مسئله، درگيري‏هاي خونين جديدي ميان هندوان و مسلمانان روي داد و هندوها اعلام كردند كه به هيچ قيمت از ادامه عمليات ساخت معبد رام دست برنخواهند داشت. در تابستان 1992م، دولت ايالتي با تصرف كليه زمين‏هاي وقفي اطراف مسجد، به ساختن ديواري پيرامون آن اقدام كرد و دولت هند نيز براي بررسي بحران مسجد بابري، اجلاس همبستگي ملي را تشكيل داد. اما در ششم دسامبر 1992م هندوهاي افراطي بدون حضور محسوس نيروهاي انتظامي، مسجد را ويران كردند. اين حادثه موجب درگيري‏هاي خونين بين مسلمانان و هندوها شد كه در طي آن، شمار بسياري از مسلمانان جان خود را از دست دادند. هر چند اين امر خشم و انزجار مسلمانان را برانگيخت، از آن زمان تا كنون، ادعاهاي هندوها درباره مكان مسجد بابري براي ساخت بت‏كده و مخالفت مسلمانان با اين موضوع، يكي از عوامل درگيري مسلمانان و هندوها و يكي از مشكلات سياست‏مداران هند بوده است. پس از واقعه تخريب مسجد بابري، محور قومي گرايي هندويي از هم فرو پاشيد و مسئله احداث معبد رام در محل مسجد تخريب شده به عنوان موضوعي بحث‏انگيز و حل ناشدني همچنان ادامه دارد. اما بر هويت مذهبي مسلمانان هند، از شمال تا جنوب تأثير مستقيمي نهاد و انگيزه‏اي براي بيداري آن‏ها شد تا اختلافات فرهنگي، زباني و منطقه‏اي خود را كنار بگذارند. لازم به ذكر است كه يك سال پس از تخريب مسجد بابري، دادگاه عالي هند با درخواست هندوها مبني بر ايجاد معبد در كنار زمين مسجد، مخالفت كرد.
/خ