علل و علائم اصلی درد استخوان دنبالچه

علائم درد دنبالچه (کوکسیدینیا)

علائم درد دنبالچه عموماً با اعمال فشار یا تماس مستقیم با این ناحیه مثال راه رفتن یا ایستادن شدیدتر شده و با برداشتن فشار از روی این ناحیه، تسکین می‌یابند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:

* درد موضعی شدید یا احساس درد عمیق به هنگام لمس ناحیه تحتانی کمر.
* در صورت آسیب‌دیدگی، ممکن است یک کبودی در ناحیه دنبالچه مشاهده شود.
* این درد با نشستن طولانی مدت روی سطح سخت و وارد شدن فشار مستقیم به ناحیه تحتانی کمر (دنبالچه) بدتر می‌شود.
* اجابت مزاج و فشار به هنگام دفع مدفوع ممکن است با درد همراه باشد.
* برای برخی از خانم‌ها، مقاربت جنسی را دردناک می‌کند.

دلایل ظهور درد استخوان دنبالچه

به طور کلی بی‌شمار دلیل وجود دارند که می‌توانند به درد دنبالچه منجر شوند. در اغلب موارد علت اصلی بروز این درد ناشناخته می‌ماند؛ اما برخی از دلایل شناخته شده‌ی این عارضه عبارت‌اند از:

نشستن طولانی مدت روی سطح سخت، یک علت مهم آسیب‌دیدگی دنبالچه است. بد نشستن نیز درست به اندازه نشستن طولانی مدت خطرناک است.

یک ضربه مستقیم به استخوان ناحیه تحتانی کمر، فرضاً در ورزش، می‌تواند به این ناحیه آسیب برساند.

زایمان یکی از شایع‌ترین دلایل رد استخوان دنبالچه است. گاهی اوقات عضلات و رباط‌های اطراف دنبالچه طی زایمان بیش از حد کشیده می‌شوند و این مسئله به ناحیه دنبالچه آسیب جدی وارد می‌کند.

زور زدن مداوم یا وجود اصطکاک زیاد این در ناحیه (مثلاً دوچرخه سواری یا قایقرانی) می‌تواند به استخوان دنبالچه صدمه وارد کند.

اضافه وزن یا لاغری بیش از حد در هنگام نشستن فشار زیادی به استخوان دنبالچه وارد می‌کند.

از دیگر علل کمتر شایع این درد می‌توان به خار استخوان، فشردگی عصب (به طور مثال در زایمان)، عفونت‌های موضعی، کیست‌های پیلونیدال و تومورها اشاره کرد.

از دلایل بسیار نادر این عارضه، سرطان استخوان یا انواع دیگر سرطان است که راه خود را به دل استخوان باز کرده اند.

تسکین درد استخوان دنبالچه با یوگا

یکی از راهکارهای فوق‌العاده اثربخش برای کشش ماهیچه‌ها، رباط‌ها و تاندون‌های متصل به دنبالچه، حرکات یوگا هستند. برای کاهش درد در این ناحیه، باید بر حرکات ترکیبی که هم عضلات را قوی کرده و هم آن‌ها را می‌کشند، تمرکز کرد. چنین تعادلی، تراز مناسب را برقرار کرده و به عضلات اطراف این امکان را می‌دهد که از ناحیه تحتانی کمر پشتیبانی بهتری داشته باشد. این حرکات را کاملاً آرام انجام دهید؛ به طوری کوچکترین دردی احساس نشود.

۱. حرکت پرنده خورشیدی (چاکراو اسانا)

این حرکت، عضلات کمر را تقویت کرده و ستون فقرات و استخوان دنبالچه را تراز می‌کند.

در ابتدا وزن خود را روی چهار دست و پای خود قرار دهید، به طوری که مچ دست زیر شانه‌ها و زانوها زیر باسن قرار گیرند. برای زانوهای حساس، یک پتو زیر آن‌ها پهن کنید.

یک نفس عمیق کشیده و پای راست را پشت سر خود به موازات ستون فقراتتان بکشید. در صورت تمایل و احساس راحتی، همین کار را با بازوی چپ انجام دهید.

نفس حبس شده را بیرون دهید، کمر را خم کرده و زانو را به سمت پیشانی بکشید. سعی کنید زانو را به آرنج دست برسانید. بار دیگر نفس را به داخل بکشید و به حالت اولیه بازگردید.

این حرکت را حدوداً ۵ مرتبه برای هر طرف انجام دهید.

۲. زاویه جانبی (پارسواکون اسانا)

این حالت پاها را قوی کرده و ناحیه دنبالچه و ستون فقرات را تقویت می‌کند.

روبه روی تشک ورزشی خود بایستید.

پای راست را مطابق تصویر کمی عقب‌تر از بدن قرار دهید؛ به گونه‌ای که لبه کناری پای راست به موازات لبه تشک باشد. پاشنه پای چپ را با قوس کف پای راست تراز کنید.

زانوی چپ را ۹۰ درجه خم کنید؛ به طوری که مستقیما به موازات مچ پا باشد. نفس بکشید و بازوها را به موازات زمین بالا بکشید. در هنگام بازدم، آرنج سمت چپ را خم کرده و ساعد را روی ران چپ قرار دهید.

بازوی راست را در امتداد پای راست بالا بکشید، به حدی که بتوانید بدون درد ناحیه گردن، به آن نگاه کنید. همچنین می‌توانید به زمین خیره شوید.

پنج تا هفت نفس بار بکشید و این حرکت را برای سمت دیگر بدن تکرار کنید.

۳. حرکت مثلث (تریکون اسانا)

این حرکت نیز درست همانند حرکت قبل، ضمن تقویت، ستون فقرات و دنبالچه را تراز کرده و مفصل ران را باز می‌کند.

یک پا را کمی عقب‌تر از بدن و موازی با لبه تشک و پاشنه پای دیگر را در امتداد قوس کف پای اول قرار دهید.

هر دو پا را صاف نگه دارید؛ نفس بکشید و بازوهای خود را به موازات زمین بلند کنید.

نفس حبس شده را بیرون دهید و بدن خود را ضمن صاف نگه داشتن هر دو پا، روی پای جلویی خم کنید. دستان خود را مطابق تصویر به سمت پای جلو تا حدی بکشید که کاملاً احساس راحتی داشته باشید.

بازوهای خود را طوری تراز کنید که قلب و نیمتنه بالایی کاملاً باز باشند؛ گویی از پشت به یک صفحه‌ی شیشه‌ای مماس شده است.

۵ تا ۷ نفس عمیق بکشید و همین حرکت را برای سمت دیگر انجام دهید.

۴. حرکت تعظیم (دانور اسانا)

این حرکت، عضلات کمر، استخوان دنبالچه و تاندون‌ها را تقویت کرده و بسط می‌دهد. این تمرین برای افراد مبتدی یک انتخاب عالی است.

بر روی شکم دراز بکشید؛ به طوری که بازوها به موازات بدن قرار گرفته و پیشانی روی تشک باشد.

زانوها را به بیرون خم کرده و با دست قسمت بیرونی مچ پا را بکشید. اگر گرفتن مچ برایتان دشوار است، فقط دستان خود را به سمت آن بکشید.

نفس کشیده و نیمتنه بالایی را از تشک جدا کنید. کف پا را به سمت آسمان بگیرید و تا حد امکان پاها و نیمتنه بالایی را از زمین جدا نمایید. اگر نمی‌توانید مچ پا را با دستان خود بگیرید، سعی کنید شکل کمانی بدن را بدون اتصال حفظ کنید.

قبل از پایین آوردن بدن، سه تا پنج نفس بکشید.

این حرکت را سه بار دیگر تکرار کنید.

۵. حرکت کودک (گارباس اسانا)

حرکت کودک در واقع یک حالت ملایم برای استراحت است که به آرامی تمام ستون فقرات را کشش می‌دهد و تمرکز آن بر قسمت تحتانی کمر در ناحیه دنبالچه است. این تمرین در واقع ترمیم کننده سیستم عصبی بدن است و در کنار آرامش روانی، استخوان دنبالچه را تقویت می‌کند.

چهار دست و پا بنشینید و زانوهای خود را زیر مفاصل ران جمع کنید.

حال زانوها را از هم باز کنید و بدون تکان دادن کف پا، آن‌ها را به لبه تشک نزدیک کنید.

لگن را به سمت پاشنه‌ها کشیده و در نیمتنه بالایی را به سمت تشک نزدیک کنید. در صورت امکان پیشانی خود را روی تشک قرار دهید.

بازوان خود را مطابق تصویر به جلو بکشید؛ در صورت تمایل این کشش را تا انگشت‌ها ادامه دهید.

هرگونه تغییر جزئی برای راحتی بیشتر قابل انجام است؛ مثل بازتر یا بسته‌تر کردن زانوها.

این حالت را تا ۵ نفس یا به مدت زمان دلخواه حفظ کنید.

آیا امکان شکستن استخوان دنبالچه وجود دارد؟

بله امکان آن وجود دارد؛ البته کبودی از شکستگی شایع‌تر است. افراد مسن، به ویژه کسانی که اختلالات وخیم استخوانی مانند پوکی استخوان دارند، بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان دنبالچه قرار خواهند داشت. همچنین خانم‌ها به سبب داشتن لگن پهن‌تر، به نسبت بیشتر مستعد آسیب‌دیدگی دنبالچه هستند.

رهایی از درد استخوان دنبالچه

در حالت کلی درد ناشی از آسیب‌دیدگی استخوان دنبالچه طی چند هفته یا چند ماه کاهش یافته و نهایتاً برطرف می‌شود؛ اما در طول همین دوره بسیار آزاردهنده بوده و با توجه به میزان فعالیت فرد، می‌تواند خیلی شدید باشد.

راهکارهای خانگی

* زمانی که می‌نشینید، سر، گردن و لگن باید در امتداد هم و کاملاً تراز باشند. می‌توانید برای کاهش میزان فشار روی استخوان دنبالچه، از یک بالش دونات شکل یا یک کوسن V شکل استفاده کنید.
* زمان نشستن یا برخاستن به جلو خم شوید؛ این کار میزان فشار وارده به نواحی تحتانی کمر را کاهش می‌دهد.
* برای مدت ۱۰-۱۵ دقیقه نواحی دنبالچه و استخوان گلوتئال را سرد یا گرم کنید. این کار را چهار بار در روز انجام دهید تا درد و التهاب تسکین یابد.
* از نشستن طولانی مدت خودداری کنید؛ هر ۲۰ دقیقه یک بار بلند شوید و چرخی بزنید.
* عضلات متصل به ستون فقرات را ماساژ دهید.
* فیزیوتراپی با آموزش فنون آرام سازی کف لگن (تمرینات کگل معکوس) دنبالچه را در تراز بهتری قرار داده و می‌تواند درد زمان ادرار یا دفع مدفوع را کاهش دهد.
* از فعالیت‌هایی مثال دوچرخه سواری که با فشار بر ستون فقرات همراه هستند، خودداری کنید.
* با افزودن فیبر بیشتر به رژیم غذایی، مدفوع را نرم کنید. این کار ضمن تخلیه راحت‌تر روده، خطر ابتلا به یبوست را نیز کاهش می‌دهد.

راهکارهای پزشکی

* برای درمان یبوست، داروهای مسهل مصرف کنید.
* داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن مصرف کنید.
* بسته به میزان درد فرد، ممکن است پزشک تزریق کورتیکواستروئید را توصیه کند.
* در مواقع نادر، دنبالچه طی یک عمل جراحی برداشته می‌شود.

کلام آخر

استخوان دنبالچه در ناحیه تحتانی کمر واقع شده و غالباً تا وقتی آسیب ندیده، مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد؛ در حالی که بهترین راه درمان درد این ناحیه در وهله‌ی اول، پیشگیری از ظهور آن است. آسیب‌دیدگی یا شکستگی این استخوان، التهاب و درد عذاب آوری را به دنبال دارد که در بیشتر موارد طی چند هفته با مراعات و معالجه پزشک بهبود می‌یابد.  به محض مشاهده علائم ذکر شده به سرعت یک قرار ملاقات با پزشک فیزیوتراپ ترتیب دهید تا با ارزیابی سریع‌ وضعیت، مناسب‌ترین راه درمان را به شما معرفی کند.