هوش مالی چیست و راهکارهای تقویت آن

هوش مالی، عبارتی پرکاربرد در مکالماتی است که حول مبحث مدیریت و کسب و کار صورت می‌گیرد. اما اینکه هوش مالی دقیقا به چه ماهیتی در مدیریت یک کسب و کار یا سازمان اشاره دارد و از چه ویژگی‌هایی نشأت می‌گیرد، مسئله‌ای است که شاید هر فردی از آن آگاه نباشد. به علاوه آنکه، عده زیادی از مدیران و کارشناسان در این حوزه مایلند بدانند، آیا هوش مالی امری است که بتوان آن را کسب کرده و با تمارینی تقویت نمود یا یک خصوصیت ذاتی و غیر قابل ارتقاء در افراد محسوب می‌شود؟

در این مقاله سعی داریم تا ابتدا تعریف درست و دقیقی از آنچه که به «هوش مالی» شهرت یافته است، ارائه دهیم؛ اکتسابی یا ذاتی بودن آن را مورد بررسی قرار دهیم و همچنین نگاهی به کلیه موارد تاثیرگذار بر این موضوعِ پرفایده در مدیریت بیندازیم.

هوش مالی چیست؟

پیش از پرداختن به مفهوم «هوش مالی» بیایید نگاهی به نظریه هوش چندگانه که اولین بار توسط هوارد گاردنر، روانشناس و استاد دانشگاه هاروارد ارائه شد، بیندازیم. گاردنر هوش افراد را به چند دسته مختلف طبقه بندی کرده و معتقد است که افراد از هوش‌های مختلفی برخوردار هستند.

شما ممکن است تا کنون، درباره برخی از انواع این هوش‌ها نقل قول‌هایی شنیده یا درباره تعدادی از آن‌ها مقالاتی را مطالعه کرده باشید. مواردی مانند هوش ریاضی، هوش موسیقایی و یکی از مشهورترین آن‌ها که این روزها حتی در مدارس و مراکز آموزشی، بیش از ضریب هوشی مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرد یعنی هوش هیجانی را می‌توان از انواع هوش‌های موجود برای یک انسان در نظر گرفت.

ماهیت و مفهوم هر یک از این هوش‌ها از اسامی آن‌ها قابل تشخیص است. برای مثال، هوش ریاضی، به بخشی از هوش فرد که برای حل مسائل ریاضی از آن بهره می‌گیرد، گفته می‌شود.

بنا به این توضیحات، اکنون می‌توانیم به درستی متوجه مفهوم نهفته در واژه «هوش مالی» شده و دریابیم که منظور از این کلمه، بخشی از هوش فرد است که برای پرداختن به مسائل مالی و حل کردن آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس همانطور که فردی با هوش ریاضی قوی، قادر به حل مسائل پیچیده ریاضی و منطق است، بدیهی است که فردی دارای هوش مالی قوی نیز، قادر به حل بهتر و بهینه‎ترِ مشکلات مالی یک کسب و کار یا سازمان باشد. در واقع رفتاری که یک فرد دارای هوش مالی قوی، در برابر بروز مشکلات مالی یک سازمان یا کسب و کار از خود نشان می‌دهد، هوشمندانه‌تر و راه‌گشاتر از سایرین است. چنین فردی همچنین توانایی اتخاذ تصمیمات مالی کاربردی‌تر و کارآمدتری را برای شرایط جاری در یک سازمان یا کسب و کار دارا است.
 

چرا هوش مالی از اهمیت بالایی برخوردار است؟

از آنجایی که وجود هوش مالی قوی در یک مدیر، رابطه مستقیمی با اتخاذ تصمیمات بهینه و اصولی در زمینه مالی مجموعه دارد، پس می‌توان کلید رسیدن یک کسب و کار به موفقیت را در دستان «هوش مالی» دانست.

شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، تحلیل اصولی هزینه‌ها، الویت بندی هزینه‌ها، جلوگیری از پیدایش بدهی، حل کردن مسائل با کمترین مبلغ ممکن، استخدام نیرو‌های حرفه‌ای با مناسب‌ترین حقوق، افزودن راه‌های کسب درآمد، طرح یک استراتژی پولساز و مواردی از این دست، همگی از اقداماتی هستند که با داشتن هوش مالی قوی انجام می‌پذیرند و رسیدن به موفقیت و درآمد عالی برای مجموعه را حاصل می‌شوند.

آنچه که سبب پیدایش هوش مالی قوی در افراد می‌شود

حال ببینیم که وجود چه تفاوت‌هایی موجب می‌شود تا شخصی نسبت به سایرین از هوش مالی قوی‌تری برخوردار باشد. محققان برای دریافتن آنچه که موجب پیدایش هوش مالی در افراد و تفاوت میزان آن در هر فرد می‌شود، دست به پژوهش‌ها و مطالعات زیادی در این زمینه زده‌اند. طبق آخرین نتایج منتشر شده از پژوهش‌های مالی-رفتاری، هوش مالی مدیران ارشد سازمان‌ها که بر تصمیات مالی اتخاذ شده توسط آنان تاثیر به‌سزا و قابل توجهی دارد، به طور مستقیم از ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها تاثیر می‌گیرد.

آزمون‌های روانشناختی زیادی وجود دارندکه ویژگی‌های شخصیتی را بر 5 مورد زیر طبقه بندی می‌کنند:
1. درونگرا
2. برونگرا
3. سازگار
4. پذیرا
5. وجدانی
و اما پژوهش‌های انجام شده در حوزه مالی-رفتاری نشان می‌دهند که افراد برونگرا، دارای روحیه سازگار با پیدایش موقعیت‌های ناگهانی، پذیرا جهت کسب تجربیات جدید و همچنین دارای عملکرد وجدانی، از هوش مالی بالاتری برخوردارند. به همین ترتیب افراد درونگرایی که دارای روحیه رنجورگرایی هستند به نسبت افراد گروه اول، از هوش مالی ضعیف‌تری برخوردارند.
 

هوش مالی، خصیصه‌ای ذاتی یا اکتسابی؟

بدیهی است که هیچ شخصی به خصوص اگر در رأس گروه یا مجموعه‌ای قرار داشته باشد، بی تمایل نیست تا دیگران او را فردی با ذکاوت بدانند. به علاوه خرسند می‌شود اگر تصمیماتش برای خودش و بقیه پرفایده و کاربردی واقع شود. اما وقتی صحبت از هوش مالی به میان باشد، همه افراد به خصوص مدیران سازمان‌ها و کسب و کارها، نگران می‌شوند که مبادا این خصیصه به اندازه کافی در آن‌ها وجود نداشته باشد و مجموعه آن‌ها تحت تاثیر فقدان این ویژگی کارآمد، با مشکل روبه‌رو شود. خبر خوش اینکه، مهم نیست از چه میزان هوش مالی برخوردار باشیم، این یک موضوع قابل کسب و ارتقا در وجود هر یک از افراد است.
 

روش‌هایی برای پیدایش و تقویت هوش مالی در افراد

افراد زیادی در دنیا پیرامون موضوع «تقویت هوش مالی» مطالعه کرده و نتیجه تجربیات و دانش خود را از طریق کتاب‌ها، مقالات و ویدیو‌ها با جهان در میان گذاشتند.

برای مثال جیمی مکینتایر (نویسنده کتاب چیزهایی که کاش در مدرسه یادگرفته بودم) و رابرت کیوساکی (نویسنده کتاب پدر پولدار، پدر بی‌پول) ، در زمینه تقویت هوش مالی راهکارهایی ارائه داده‌اند که چکیده‌ای از آن‌ها به شرح زیر است:



1. نقشه‌ای برای عملکرد‌های خود داشته باشید:
افراد دارای هوش مالی بالا، همیشه طبق نقشه حرکت می‌کنند. به این معنی که تمام کارهای روزمره آن‌ها از قبل برنامه‌ریزی شده است. به این ترتیب احتمال بروز وقایعی که از قبل پیش‌بینی نشده است کاهش می‌یابد و در صورت به وقوع پیوستن پیش‌آمدی ناگهانی، به دلیل آنکه روند کاری مشخص است، به بهترین شکل ممکن می‌توان با آن واقعه رو‌به‌رو شد و افکار را منسجم حفظ کرد.

2. همیشه 10% درآمد خود را ذخیره نمایید:
افراد دارای هوش مالی قوی، همیشه مقداری از درآمد خود را پس‌انداز می‌کنند. این مبلغ در درازمدت به مقدار قابل توجهی تبدیل می‌شود که می‌توان آن را برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری‌ ناگهانی و پرسود یا ترکیبش با بودجه بخشی که به طور ناگهانی به آن نیاز پیدا کرده است مورد استفاده قرار داد.

3.بدهی‌ها را تا حد ممکن کاهش دهید:
بدهی‌ها در درازمدت آسیب‌زننده‌ترین موضوع برای یک کسب و کار محسوب می‌شوند. اگر بنا به دلایلی مجبور به حضور در موقعیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی هستید که برای شما بدهکاری به همراه دارند، سعی کنید مسیری را انتخاب نمایید که مبلغ این بدهی را به حداقل کاهش دهد.

4.اهداف مالی کوتاه مدت و بلند مدت داشته باشید:
این کار علاوه بر آنکه به نوعی ایجاد انگیزه در سیستم کاری شما تبدیل می‌شود، تامین‌کننده همیشگی کیف پول مجموعه شما نیز به حساب می‌آید. بنابراین همیشه بودجه لازم برای رسیدن به هدف مالی بعدی را دارا هستید.

5.یک استراتژی برای خرج کردن داشته باشید:
سعی کنید مخارج شما از یک استراتژی تبعیت کند. به این ترتیب آمار هزینه‌هایی که برای مجموعه انجام می‌شود را در اختیار دارید و از انجام هزینه‌های اضافی خودداری می‌کنید و به طور ناگهانی با کمبود یا اتمام بودجه جاری مواجه نمی‌شوید. برای داشتن استراتژی نیز می‌توانید مخارج خود را الویت بندی کنید و روشن کنید که در مدت زمانی کوتاه به ترتیب کدام هزینه‌ها باید انجام شوند.

6.با یک مشاور مالی حرفه‌ای در ارتباط باشید:
چند مغز، تفکر ایده‌آل‌تری را نسبت به یک مغز منتشر می‌کنند. بنابراین بهتر است همیشه با یک مشاور مالی در ارتباط باشید، شخصی که در جریان امورات کاری شما باشد و بتواند در موقعیت‌های حساسی که نیاز به مشورت دارید بهترین راهنمایی را در اختیارتان بگذارد.
 
7.با مدیران مالی موفق در ارتباط باشید:
در دایره اطرافیان خود، افرادی را که می‌دانید در زمینه مدیریت مالی مجموعه‌شان موفق عمل کرده‌اند، وارد نمایید. به این ترتیب می‌توانید با افکار آن‌ها آشنا شده و از تجربیاتشان بهره ببرید.

8.از یادگیری غافل نشوید:
مطالعه منابع مربوط به حوزه مدیریت مالی را در اوقات فراغت خود به یک الویت تبدیل کنید و میزان آگاهی و دانشتان را در جهت تقویت هوش مالی خود به مرور افزایش داده و به روز نگه دارید.


منبع: ویکی پدیا