الکترونگاتیوی (Electronegativity)(1)

تهيه كنندگان: عبدالامير كربلايي و حسين جمالي
منبع : راسخون

الکترونگاتیویته ، میزان توانایی نسبی یک اتم در یک مولکول برای جذب جفت الکترون پیوندی به سوی خود است.

مقیاس نسبی پاولینگ

مقیاس نسبی الکترونگاتیوی پاولینگ ، متداول ترین مقیاس و مبتنی بر مقادیر تجربی انرژی‌های پیوندی است. مقدار انرژی اضافی که از جاذبه متقابل بارهای جزئی б+ و б- اضافه بر انرژی پیوند .کووالانسی آزاد می‌شود، به قدر مطلق б و به تفاوت الکترونگاتیوی دو عنصر پیوند شده بستگی دارد. در محاسبات الکترونگاتیوی تنها تفاوت الکترونگاتیویته عناصر تعیین می‌شود. برای بنا کردن یک مقیاس ، به اتم F (الکترونگاتیوترین عنصر) بطور دلخواه عدد 4 نسبت داده شده است.

مقیاس الکترونگاتیوی پائولینگ ، متداول‌ترین مقیاس و مبتنی بر مقادیر تجربی انرژیهای پیوند است. مثلا انرژی پیوند Br-Br ،انرژی لازم برای تفکیک مولکول Br2 بهاتمهای Br است.برای تفکیک یک مول از مولکولهای Br2به اندازه 46+ کیلو کالری انرژی لازم است. انرژی پیوند H-H برابر 104+ کیلو کالری بر مول است.

الکترونگاتیویته در به روشهای متفاوتی تعریف شده است که برخی از آنها به اختصار توضیح داده می شود.

الکترونگاتیویته پاولینگ

پاولینگ

انرژی اضافی پیوند A-B نسبت به متوسط انرژی پیوندهای A-A و B-B می تواندبه حضور سهم یونی در پیوند کوالانسی نسبت داده شود.اگر انرژی پیوند A-B بطور قابل ملاحطه ای از متوسط پیوندهای غیر قطبی A-A و B-B متفاوت باشد می‌توان فرض کرد که سهم یونی در تابع موج و بنابراین اختلاف بزرگ در الکترونگاتیوی وجود دارد. در زير جدول الكترونگاتيوي پاولينگ عناصر نشان داده شده است.

عدد

نماد

نام

کاربرد

WEL

CRC

LNG

1

H

هیدروژن

2.20

same

2

He

هلیوم

no data

same

3

Li

لیتیوم

0.98

same

4

Be

برلیم

1.57

same

5

B

بور

2.04

same

6

C

کربن

2.55

same

7

N

نیتروژن

3.04

same

8

O

اکسیژن

3.44

same

9

F

فلوئور

3.98

3.98

3.98

3.90

10

Ne

نئون

no data

same

11

Na

سدیم

0.93

same

12

Mg

منیزیوم

1.31

same

13

Al

آلومینیوم

1.61

same

14

Si

سیلیسیوم

1.90

same

15

P

فسفر

2.19

same

16

S

گوگرد

2.58

same

17

Cl

کلر

3.16

same

18

Ar

آرگون

no data

same

19

K

پتاسیم

0.82

same

20

Ca

کلسیوم

1.00

same

21

Sc

اسکاندیوم

1.36

same

22

Ti

تیتانیوم

1.54

same

23

V

وانادیوم

1.63

same

24

Cr

رکوم

1.66

same

25

Mn

منگنز

1.55

same

26

Fe

آهن

1.83

same

27

Co

کبالت

1.88

same

28

Ni

نیکل

1.91

same

29

Cu

مس

1.90

same

30

Zn

روی

1.65

same

31

Ga

گالیوم

1.81

same

32

Ge

ژرمانیوم

2.01

same

33

As

آرسنیک

2.18

same

34

Se

سلنیوم

2.55

same

35

Br

بروم

2.96

same

36

Kr

کریپتون

3.00

3.00

no data

no data

37

Rb

روبیدیوم

0.82

same

38

Sr

استرانسیوم

0.95

same

39

Y

ایتریوم

1.22

same

40

Zr

زیرکونیوم

1.33

same

41

Nb

نیوبیوم

1.6

same

42

Mo

مولیبدن

2.16

same

43

Tc

تکنسیوم

1.9

1.9

2.10

2.10

44

Ru

روتنیوم

2.2

same

45

Rh

رودیوم

2.28

same

46

Pd

پالادیوم

2.20

same

47

Ag

نقره

1.93

same

48

Cd

کادمیوم

1.69

same

49

In

ایندیوم

1.78

same

50

Sn

قلع

1.96

same

51

Sb

آنتیموان

2.05

same

52

Te

تلوریوم

2.1

same

53

I

ید

2.66

same

54

Xe

گزنون

2.6

2.6

2.60

no data

55

Cs

سزیوم

0.79

same

56

Ba

باریوم

0.89

same

57

La

لانتان

1.10

same

58

Ce

سریوم

1.12

same

59

Pr

پرائزودیمیدیوم

1.13

same

60

Nd

نئودیدمیوم

1.14

same

61

Pm

پرومتیوم

no data

same

62

Sm

ساماریوم

1.17

same

63

Eu

اروپیوم

no data

same

64

Gd

گادولینیوم

1.20

same

65

Tb

تربیوم

no data

same

66

Dy

دیسپروزیوم

1.22

same

67

Ho

هولمیوم

1.23

same

68

Er

اربیوم

1.24

same

69

Tm

تالیوم

1.25

same

70

Yb

ایتربیوم

no data

same

71

Lu

لوتسیوم

1.27

1.27

1.0

1.0

72

Hf

هافنیوم

1.3

same

73

Ta

تانتال

1.5

same

74

W

تنگستن

2.36

2.36

1.7

1.7

75

Re

رنیوم

1.9

same

76

Os

اسمیوم

2.2

same

77

Ir

ایریدیوم

2.20

2.20

2.2

2.2

78

Pt

پلاتین

2.28

2.28

2.2

2.2

79

Au

طلا

2.54

2.54

2.4

2.4

80

Hg

جیوه

2.00

2.00

1.9

1.9

81

Tl

تالیوم

1.62

1.62

1.8

1.8

82

Pb

سرب

2.33

2.33

1.8

1.8

83

Bi

بیسموت

2.02

2.02

1.9

1.9

84

Po

پولونیوم

2.0

same

85

At

استاتین

2.2

same

86

Rn

رادون

no data

same

87

Fr

فرانسیوم

0.7

same

88

Ra

رادیوم

0.9

same

89

Ac

اکتینیوم

1.1

same

90

Th

توریوم

1.3

same

91

Pa

پرومتیوم

1.5

same

92

U

اورانیوم

1.38

1.38

1.7

1.7

93

Np

نپتونیوم

1.36

1.36

1.3

1.3

94

Pu

پلوتونیوم

1.28

1.28

1.3

1.3

95

Am

امرسیوم

1.3

1.3

no data

1.3

96

Cm

کوریوم

1.3

1.3

no data

1.3

97

Bk

برکلیوم

1.3

1.3

no data

1.3

98

Cf

کالیفرنیوم

1.3

1.3

no data

1.3

99

Es

انیشتینیوم

1.3

1.3

no data

1.3

100

Fm

فرمیوم

1.3

1.3

no data

1.3

101

Md

مندلویوم

1.3

1.3

no data

1.3

102

No

نوبلیوم

1.3

1.3

no data

1.3

الکترونگاتیویته آلرد_روکر

در این تعریف الکترونگاتیویته توسط میدان الکتریکی بر سطح اتم مشخص می‌شود. بنابرین الکترون در یک اتم بار موثر هسته‌ای را احساس می کند. بر طبق این تعریف عناصری با الکترونگاتیویته بالا آنهایی هستند با بار هسته‌ای موثر بزرگ و شعاع کوالانسی کوچک این عناصر در نزدیکی فلوئور قرار دارند.