آشنائي با كتابخانه آيت اللّه العظمي گلپايگاني (ره)






با هدف احياي نشر آثار اهلبيت (عليهم‏السلام) و كمك رساني به پژوهشگران، فضلاي حوزه‏هاي علميه، دانشمندان و محققين اسلامي، بر حسب اراده‏ي حضرت آية اللّه العظمي گلپايگاني قدس‏سره كتابخانه‏ي عمومي با مساحتي حدود دو هزار و يك صد متر مربع زير بنا، در طبقه‏ي تحتاني مدرسه‏ي بزرگ معظم له بنا گرديد.
كتابخانه از نظر بافت شهري در فاصله بسيار كم با حرم مطهر حضرت معصومه (عليها‏السلام) ، مدرسه‏ي فيضيه، دارالشفاء و ديگر مراكز ديني و فرهنگي شهر مقدس قم قرار دارد.
كتابخانه داراي بخش‏هاي عمومي، مرجع، نشريات، اماني، دروس حوزوي، زبان‏هاي خارجي، ميكروفيلم و مخطوطات است.

ايجاد كتابخانه

هسته‏ي اصلي كتابخانه را كتاب‏هاي شخصي حضرت آية‏اللّه العظمي گلپايگاني ـ قدس اللّه نفسه الزكيه ـ كه از نظر كمّي و كيفي از اهمّيت خاصّي برخوردار است و كتب كتابخانه مدرسه‏ي امام مهدي ـ ارواحنا له الفداء ـ (واقع در خيابان صفائيه ـ قم) تشكيل مي‏دهد و كتب اهدايي شخصيّت‏هاي نيكوكار، همچنين كتاب‏هايي كه مرتبا از بيت معظم له اهدا يا خريداري مي‏شود.
به پيروي از منويات والد بزرگوار هم اكنون اين سنت سنيه را حجة الاسلام والمسلمين آقاي حاج آقا جواد گلپايگاني ـ دامت افاضاته ـ ادامه مي‏دهند.

افتتاح كتابخانه

در خجسته ميلاد مولي الموحدين حضرت اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب عليه‏السلام سيزده رجب 1413 ه . ق مطابق با هفده دي ماه 1371 ه . ش كتابخانه رسما افتتاح گرديد و مورد بهره‏برداري و استفاده عموم قرار گرفت.

نفائس چاپي

كتابخانه داراي كتاب‏هاي چاپي ناياب، مصور رنگي، نقشه‏هاي جغرافيايي، چاپ سنگي و چاپ قديمي ارزشمندي است.
در حال حاضر قديمي‏ترين كتاب چاپي كتابخانه كتاب «النجاة» و «القانون في الطب» ابن سينا مي‏باشد كه در سال 1593 ميلادي يعني 405 سال قبل در رُم (ايتاليا) چاپ شده است.
بزرگترين كتاب «مواقع النجوم يا شجره علماي حديث و اجازه» با ابعاد پنجاه در شصت و هشت سانتيمتر و كوچكترين كتاب «كلام الله مجيد» است با چاپ و خط يك سانتيمتر در دو سانتيمتر.

بخش عمومي كتابخانه

جهت تسريع در امور، نرم‏افزاري بر اساس سيستم «طبقه بندي جديد اسلامي» طراحي و بكار گرفته شده است و مراجعين و دانش پژوهان را در بخش نمايه‏هاي چاپي و خطي (كه شامل 43 پارامتر تحقيقي ـ ايتم كاربردي ـ بوده از طريق 35 مورد آن به صورت لفظي مجزا و تركيبي) با 1980 سر عنوان موضوعي غير مكرر و سرعتي مطلوب ياري مي‏رساند.
همچنين در امر جستجو، روشي ابداع نموده كه مي‏تواند موضوع‏هاي هم‏خانواده، مترادف و هم معني را جستجو كند؛ به عبارت ديگر، هر موضوع با استفاده از علائم منطقي به طور اتوماتيك لغاتي را كه در يك زير مجموعه با سرعنوان‏هاي موضوعي يكسان قرار دارند، (به صورت مشتق، مترادف و معني در «نام كتاب»، «موضوع» يا «تلخيص كتاب») رديابي كند.
در سيستم بازيابي مي‏توان با دو روش به اطلاعات دسترسي يافت:
1 ـ لفظي
2 ـ موردي.
1 ـ در روش لفظي تعداد الفاظ به كار رفته در نام كتاب و تعداد كتاب به صورت مجزا در صفحه‏ي مانيتور نمايش داده مي‏شود. با انتخاب داده‏ي مورد نظر، به فيش جامع، دسترسي و چاپ آن ميسر مي‏گردد.
2 ـ در روش موردي مي‏توان از طريق مؤلف، موضوع، كاتب، عنوان كتاب و تاريخ كتابت به كتاب مورد نظر دسترسي پيدا كرد. اطلاعات به صورت الفبايي مرتب شده، همزمان مي‏توان فيش جامع را مشاهده كرد و نسبت به چاپ فيش اقدام نمود.
قابل ذكر است كه چون تاريخ تولد و وفات مؤلفين يكي از ضروريات كار فهرست‏نگاري است، در برنامه بخشي به نام «وفيات المؤلفين» طراحي شده كه تا كنون حدود 1723 مؤلف با ذكر نام، نام پدر، شهرت، تاريخ تولد، وفات و يك نمونه از آثار او آورده شده كه به نوبه‏ي خود بسيار مفيد و ارزنده است.

بخش خدمات مرجع

قسمتي از كتابخانه را بخش خدمات مرجع تشكيل مي‏دهد. هدف از اين بخش كمك به مراجعين كتب درسي و جنبي حوزوي، ادبيات، شروح اصول و فقه است كه با تسهيلات و حذف محدوديت مورد استفاده دانش پژوهان و طلاب قرار مي‏گيرد.
ناگفته نماند قسمت ديگري از كتابخانه به صورت قفسه باز است.
توسعه اين روش (قفسه باز) تأثير به سزائي در رشد شخصيّت مراجعين و بالابردن سطح مطالعه دارد، چه ايجاد محدوديت زياد موجب بلااستفاده بودن كتاب مي‏گردد و بررسي و كنترل سالانه كتابخانه و تجربه نشان مي‏دهد كه موفقيت اين قسمت بسيار و مفقودي كتاب اندك است.

نشريات ادواري

نشريات و مجلات و جزوات كمتر از 48 صفحه (به استثناي نظريه‏هاي علمي)، دفتري جداگانه دارد كه در آخر هر سال جزوات تنظيم و تجليد مي‏گردد، سپس در دفتر كل ثبت و فهرست مي‏شود.
در حال حاضر كتابخانه داراي 440 عنوان مجله و نشريه غيرمكرر است.

بخش اماني كتابخانه

بخش اماني كتابخانه تابع دفتر كل است و صدور كارت عضويت آن طبق مقررات ويژه‏اي است كه پس از طي مراحل، عضو مي‏تواند كتاب را در خارج از كتابخانه مورد استفاده قرار دهد.

بخش مخطوطات

اين بخش گنجينه‏اي است نفيس كه برخي از آن‏ها كمياب، بلكه ناياب و منحصر به فرد مي‏باشد.
صفحات كلام اللّه مجيد با خط كوفي بدون نقطه و اعراب روي پوست از قرن دوم و سوم هجري، تفاسير و كتب فقهي، طبي، علمي، رياضي قرن پنجم به بعد، دست خط شهيد (اول و دوم)، خط و امضاي مرحوم شيخ بهايي، علامه مجلسي (اول و دوم)، ديگر بزرگان اسلام و علماي اعلام، اجازات به خطوط فقها و مجتهدين.
نسخ اصل و دست نويس مؤلفين آن‏ها كه نشان دهنده‏ي علاقه و نمايشگر مراحل مختلف تمدن امّت اسلام و علاقه‏مندي ملّت ايران به كتاب و كتابت است. آن‏ها به زبان‏هاي غربي، فارسي، تركي، اردو، اوستائي، پهلوي، كردي و گويش‏هاي محلي و به خطوط و رموز حكما، منجمان، فلاسفه و رياضي دانان به رشته تحرير درآمده است و به شكلي زيبا رده‏بندي شده، در دماي مناسب و استاندارد براي استفاده محققان و نسل آينده محافظت و نگهداري مي‏گردد.
فهرست نسخ خطي اين فرصت رابه پژوهشگران مي‏دهد كه گمشده خود را از وراي قرون و اعصار در زواياي كتابخانه بيابند و با تحقيقي افزون‏تر چراغي فراسوي بشريت روشن نمايند.
قابل ذكر است كتابخانه با توجّه به اهمّيّتي كه براي حفاظت از مخطوطات قائل است، حفظ كتاب را در نشر آن مي‏داند.
جهت اطلاع بيشتر مبلّغان و محققان محترم از وضعيت اين كتابخانه آخرين آمار ارائه شده از سوي اين كتابخانه تا پايان سال 1378 محضر عزيزان تقديم مي‏گردد:

1

آخرین شماره کتاب های ثبت شده در دفتر کل.

71318 جلد

2

آخرین شماره کتب و ضمایم وارد شده در شبکه کامپیوتر کتابخانه.

76483 جلد

3

آخرین شماره کتاب ویرایش و پرینت شده در کامپیوتر به صورت مؤلف، موضوع و عنوان کتاب.

38570 جلد

4

آخرین شماره کتاب چاپی با نمایه کامل داری 46 پارامتر که 35 مورد آن به صورت لفظی و ترکیبی قابل جستجو می باشد.

8280 جلد

5

تعداد کتاب های نفیس چاپی بخش عمومی.

426 جلد

6

آخرین شمار عضویت در بخش عمومی.

6657 عضو

7

آخرین شماره کارت موقت بخش عمومی.

21320 کارت

8

آخرین شماره کتاب های فهرست شده بخش عمومی و امانی.

63346 جلد

9

تعداد کتب چاپی فهرست نشده بخش عمومی و امانی.

344 جلد

10

آخرین شماره عضویت بخش امانی.

19888 عضو

11

آخرین شماره کتاب های فهرست شده بخش درسی.

حدود1800جلد

12

آخرین شماره کتب و رسائل پرینت شده بخش خطی (موجز وکامل).

12363 جلد

13

آخرین شماره کتب و رسائل پرینت شده بخش خطی (موجز و کامل).

10361 جلد

14

مجموعه ی نسخ دارای میکروفیلم.

212 نسخه

15

تعداد نسخ خطی آماده ثبت در دفتر کل.

1954 نسخه

16

تعداد نسخ خطی مورد استفاده محققین.

464 نسخه

17

تعداد مجلات و نشریات غیر مکرر.

425 عنوان

18

آخرین شماره روزنامه و جریده ی فهرست شده قبل و بعد از انقلاب اسلامی.

1397 جلد

19

آخرین شماره کتب موجود فهرست شده به زبان فارسی.

35393 جلد

20

آخرین شماره کتب موجود فهرست شده به زبان عربی.

27372 جلد

21

آخرین شماره کتب موجود فهرست شده به زبان انگلیسی.

4711 جلد

22

آخرین شماره کتب موجود فهرست شده به زبان فرانسه.

1332 جلد

23

آخرین شماره کتب موجود فهرست شده به زبان اردو.

244 جلد

24

آخرین شماره کتب موجود فهرست شده به زبان آلمانی.

132 جلد

25

آخرین شماره کتاب موجود فهرست شده به زبان روسی.

84 جلد

26

آخرین شماره کتاب موجود فهرست شده به زبان ایتالیائی.

12 جلد

27

آخرین شماره کتب موجود فهرست شده به زبان ترکی استانبولی.

82 جلد

28

کتب به سایر زبان ها از قبیل، اوستایی، چینی، آریائی، عبری، گجراتی، ژاپنی، پهلوی، سانسکریت، سریانی، شغدی و... .

60 جلد

29

استخراج اسامی مؤلفین با ذکر تولد و وفات و یک عنوان کتاب.

2019 نفر

30

مدت استفاده از کتابخانه در شبانه روز.

2\1 10 ساعت

* ارسال مقاله توسط عضو محترم سایت با نام کاربری : sm1372