بررسی رشد کودک و عوامل موثر بر آن

رشد کودک، معقوله ای بسیار مهم و حساس در بررسی روندِ سلامت و تکامل آنها است. پدیده ی رشد، شامل موارد مختلفی از جمله رشد قد و وزن ( ظاهری ) و رشد اندام های داخلی و همچنین رشد عقلی نیز میشود.

طبق جداول، اطلاعات و نمودار های استاندارد ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی، کودکان از بدو تولد تا پایان دوران بلوغ ( غالبا 18 سالگی ) باید سیر تکامل را بپیمایند.

برخی مواقع ممکن است، کودک در حال رشد باشد، اما الگوی رشد ناهنجار و غیر متعارفی را در پیش بگیرد. به عنوان مثال، بیش از حد طبیعی وزن اضافه کند. و یا روند افزایش قدِ کندی داشته باشد. در این زمان باید سریعا با پزشکِ کودک و یا متخصصین مراکز بهداشتی، جهت بررسی این موضوع مشورت شود.1
 

5 نکته ی مهم در رشد کودک برای داشتن قامتی بلند تر

تمامی والدین آرزو دارند، فرزندانشان در کنارِ سلامتِ لازم و کافی، توانایی و ویژگی های خاصی ( مانند قد بلند، اندام زیبا و... ) داشته باشند.

اگر چه ژنتیک به میزان زیادی بر این موارد ظاهری تاثیرگذار است؛ اما با در نظر گرفتن این 5 نکته ی طلایی میتوانید فرزندانی بلند قامت تر داشته باشید.
 

تغذیه ی سالم

بی شک بر هیچکس پوشیده نیست که تغذیه ی درست و عادات غذایی مناسب، تاثیر مستقیمی بر روند رشد کودک و سلامت جسمی و روانی او دارد. بدنِ کودکان، برای بهینه سازی رشد، نیازمند پروتئین، ویتامین و مواد معدنی است. در این بین، مناسب ترین مواد غذایی در گروه های ذکر شده عبارت اند از : لوبیا، سویا و تخم مرغ ( پروتئین )، اسفناج، هویج ، انبه ( ویتامین ها ) و مکمل های آهن و آبِ کافی ( مواد معدنی )
 

ورزش منظم

جدا از اینکه ورزش، از بروز چاقی و بیماری های وابسته به آن جلوگیری میکند؛ سهم بزرگی در رشد عضلانی و تقویت نیروی جسمی کودکان دارد. ورزش های بسیاری وجود دارد که به والدین توصیه میوشد به همراه فرزندانشان انجام دهند تا علاوه بر همراهی و نشاط، از بروز آسیب نیز جلوگیری کنند. ورزش های بسیاری مانند یوگا، شنا، ایروبیک و سایر فعالیت های بدنی بسیار مناسب و ایده آل هستند.
 

خواب کافی

بدن کودکان در حالت خواب هورمون های مختلفی تولید میکند که رشد کودک وابسته به آن است. کودکان نوپا، بین 11 تا 12 ساعت و کودکان در سنین ابتدایی مدرسه به 9 الی 11 ساعت خواب در شبانه روز نیازدارند.
 

حالت بدنی مناسب

فرزندانتان را تشویق کنید تا به هنگام نشستن، ایستادن و راه رفتناز الگو های درست پیروی کنند. رشد کودک به ویژه رشد قد وی، ارتباط مستقیمی با چگونگی نشست و برخواست او دارد. اندام راست و صاف، در افزایشِ طولِ استخوان ها و جلوگیری از دفرمه شدن مهره های کمر موثر است.
 

نوشیدن مداوم شیر

کلسیم نقش مهمی در رشد ساختار استخوانی فرزندان شما دارد. شیر منبع غنی کلسیم است. بنابراین ، این عادت را برای فرزندان خود ایجاد کنید که هر روز به میزان کافی شیر و ماست مصرف کنند.2
 

علائم و مشکلات رشد کودک

مشکلات رشد کودک می تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله ژنتیک ، اختلالات هورمونی ، بیماری های سیستمیک و جذب ضعیف مواد غذایی ایجاد شود. علل مشکلات رشد معمولاً در دسته های زیر قرار می گیرند:

قد کوتاه ارثی

بلوغ تاخیری

بلوغ زودرس

بیماری های مزمن یا سیستمیک که بیشتر اندام های داخلی بدن را برای مدت زمان طولانی درگیر میکنند.

سوء تغذیه یا تغدیه ی نادرست ( یعنی پرهیز از مصرف مواد غذاییِ مورد نیاز جهت افزایش طول استخوان ها و رشد کودک )

استرس شدید

بیماری های غدد درون ریز، مثل دیابت، تیروئید

اختلالات ژنتیکی مثل سندرم کوشینگ، سندرم تنر، سندرم داون، سندرم نونان و ... که در روند طبیعی رشد کودک اختلال ایجاد میکنند.

کمبود هورمون رشد، این دسته از کودکان، در فعالیت غده ی هیپوفیز نارسایی دارند

محدودیت رشد داخل رحم ( رشد کودک درون رحم مادر کامل نشده و کوچکتر از حالت طبیعی به دنیا آمده است )

ناهنجاری های کروموزومی

ناهنجاری اسکلتی، بیش از 50 بیماری استخوانی وجود دارد که بر قد و رشد کودک تأثیر می گذارد، بسیاری از آنها ژنتیکی هستند و شایع ترینِ آن آکوندروپلازی است.

و در نهایت اخلالات رشد ایدیوپاتیک، این دسته از اختلالات هنوز ناشناخته اند و دلیلی برای آنها پیدا نشده است.3
 

چگونه به اختلال رشد کودک شک کنیم ؟

اصلی ترین علامتی که نشان دهنده ی اختلال رشد کودک است، توجه به میزان قد کشیدنِ وی در فاصله ی سال اول تا دوم تولد است. طبق بررسی های سازمان بهداشت جهانی، این بازه ی زمانی، یکی از سریع ترین شیب های رشد کودک را دارد. در صورتی که فرزند شما در این مدت کمتر از 5 سانتی متر رشد کرد، لازم است تا سریعا تحت نظر پزشک مورد بررسی و آزمایش قرار گیرد.

همچنین علائم دیگر اختلال رشد کودک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

پیشرفت آهسته مهارت های بدنی، مانند غلتیدن ، نشستن ، ایستادن و راه رفتن

تأخیر در مهارت های اجتماعی و ذهنی

تأخیر در توسعه ویژگی های جنسی ثانویه در بزرگسالی4
 

آنچه والدین در مورد دفترچه سلامت کودک باید بدانند

سالهای اولیه زندگی کودک برای سلامتی و رشد آنها بسیار مهم است. در این دوران باید تمامی امکانات لازم از جمله واکسیناسیون به موقع، چکاپ پزشکی دقیق، بررسی روند رشد کودک و بسیاری از المان های دیگر بررسی شود. پس از تولد نوزاد، با مراجعه به مراکز بهداشتی، دفترچه ای تحت عنوان دفترچه سلامت، به والدین داده میشود که در آن تاریخ مراجعات و اعمال پزشکی صورت گرفته درج میشود.

به یاد داشته باشید برخی کودکان در طی روند رشد، نقاط عطف دارند؛ این بدان معنی است که در بازه ی زمانی خاصی، و بنا به دلایل متعدد سرعت رشد بسیار بالاتری در مقایسه با روال عادی خواهند داشت. این موضوع در بسیاری از کودکان و حتی نوجوانان رخ میدهد و جای نگرانی نیست؛ تاثیر نقطه ی عطف در رشد کودک و نوجوان، عموما در سنین بلوغ به بیشترین حد خود میرسد و شما در مدت زمانی کوتاه، شاهد تغییرات بسیاری در فرزندتان خواهید بود.5
 

بررسی روند رشد کودک در بازه های زمانی مختلف

 

تولد تا سه ماهگی

در این بازه، رشد کودک بسیار شگفت انگیز بوده و خارق االعاده عمل میکنند. به عنوان مثال لگد زدن، لبخند زدن، ایجاد صدا های کوچک، بلند کردن سر، کشش دست و پا، گرفتن انگشت والدین و اطرافیان و از همه مهمتر گریه کردن.

گریه، یکی از نشانه های سلامت کودک است؛ اگر نوزادی ساکت و آرام دارید که گریه نمیکند، خوشحال نشوید ؛ حتما با پزشک او مشورت نمایید.
 

چهار تا شش ماهگی

فرزندتان در این سن اجتماعی تر شده و با دست و پایش ارتباط بهتر و بیشتری برقرار میکند. میتواند اسباب بازی هایش را نگهدارد و یا حتی موهای آنها را بکشد.

بیشتر میخندد و محیط اطراف خود را به دقت کاوش میکند.
 

هفت تا دوازده ماهگی

به ارامی و شاید با کمک وسایل قدم برمیدارد.

بدون کمک شما مینشیند و تعادلش را حفظ میکند.

میتواند با موسیقی دلخواه و یا صدای شما هماهنگ شود و اصواتِ گوناگون تولید کند.

کلماتی که در طول روز تکرار میکنید را درک میکند.

در حد چند کلمه ی کوچک با شما صحبت میکند.

میتواند اسباب بازی هایش را مخفی کند و بازی های مهیج تری انجام دهد.
 

یک تا دو سالگی

در این سن دیگر رشد کودک روند معمولی و رو به صعود خود را با سرعت کمتری طی میکند و به عبارتی دیگر با زندگی در جهانِ پیرامونش هماهنگ میشود.

مشتاق یادگیری و برقراری ارتباط از طریق کلمات است و به همه چیز با دقت توجه میکند.

برای بازی هایش داستان پردازی میکند و میتوانید رویا و دنیای پاک کودکانه اش را مشاهده کنید.

میتواند از قاشق و چنگال استفاده کند و کم و بیش غذا بخورد.6

پینوشتها
1.www.stanfordchildrens.org
2.www.fortigro.dancow.co.id
3.www.childrenshospital.org
4.www.link.springer.com
5.www.sompar.nhs.uk
6.www.ccrcca.org