نبرد گروه‌های مقاومت فلسطینی با اسرائیلی ها در سال ۱۹۶۹ در دره رود اردن که به نبرد کرامه مشهور شد و به دنبال آن کشتار فلسطینیان در سپتامبر ۱۹۷۰ در اردن که به سپتامبر سیاه معروف شد،(1) گروههای مقاومت فلسطینی را ناگزیر ساخت پس از اخراج از اردن به جنوب لبنان روی آورند. حادثه ای که شرایط سیاسی لبنان را تغییر داد و موجب شد حداقل به مدت دو دهه لبنان موقعیت گردشگری و اقتصادی خود را از دست بدهد. (2)
 
در سال ۱۹۶۹ دولت لبنان توافقنامه ای موسوم به توافقنامه قاهره با فلسطینی‌ها امضاء کرد که به موجب آن فلسطینی ها از حق مسلح شدن و آموزش نظامی و ایجاد پایگاه های نظامی در مناطق مرزی بین لبنان و فلسطین به منظور مبارزه با رژیم صهیونیستی برخوردار شدند. محل حضور فلسطینی ها و پایگاه های آنها نیز در همین توافقنامه مشخص شده بود. شیعیان جنوب لبنان خود اولین کسانی بودند که به حمایت از چریکهای فلسطین و مبارزه مردم فلسطین مبادرت کردند و جوانان شیعه ضمن پیوستن به صفوف سازمانهای فلسطین، در تحمل تجاوزات و گلوله باران های ارتش رژیم صهیونیستی علیه روستاها و شهرهای جنوب که پس از عملیات چریکهای فلسطینی علیه اسرائیل شروع می شد، شرکت کردند. و اینچنین بود که جنوب لبنان به تمام معنی تحت الشعاع حضور فلسطینی ها قرار گرفت. (3)
 
متن توافقنامه قاهره : در روز دوشنبه دوم نوامبر ۱۹۶۹، هیأت لبنانی به ریاست امیل بستانی، فرمانده ارتش، و هیأت سازمان آزادی بخش فلسطین به ریاست یاسر عرفات، رئیس سازمان، تشکیل جلسه دادند. از طرف مصر آقای محمود وزیر خارجه، و سپهبد فوزی، وزیر جنگ، در جلسه حضور داشتند با توجه به روابط برادرانه و سرنوشت مشترک، روابط لبنان و نهضت آزادی بخش فلسطین باید همواره بر مبنای اعتماد شکل گیرد و با شفافیت و همکاری متقابل همراه باشد و این امر منافع هر دو طرف را در سایۂ حفظ حاکمیت لبنان به همراه خواهد داشت. بر این اساس، طرفین بر اصول و راهکارهای ذیل توافق کردند:
 

 الف۔ حضور فلسطینیان در لبنان

مقرر شدحضور فلسطینیان در لبنان براساس موارد ذیل مجددا ساماندهی شود :
 
1. حق اقامت و کار و رفت و آمد برای فلسطینیانی که اکنون در لبنان اقامت دارند.
 
٢. تشکیل کمیته های محلی با حضور فلسطینیان در اردوگاهها برای حفظ منافع فلسطینیان مقیم این اردوگاهها و با همکاری مقامات محلی در چارچوب حاکمیت دولت لبنان.
 
٣. تعیین پایگاه هایی در داخل اردوگاهها برای مبارزه مسلحانه فلسطینیان. این پایگاه ها به منظور ایجاد روابط مطلوب با مقامات لبنانی با کمیته های محلی همکاری می کنند و ساماندهی سلاح و تعیین نوع و مراکز آن را در داخل اردوگاهها بر مبنای قوانین امنیتی لبنان وو منافع انقلاب فلسطین به عهده دارند .
 
۴. به فلسطینیان مقیم لبنان اجازه داده می شود از طریق مشارکت در نبرد مسلحانه و با رعایت اصول و مبانی حاکمیت و سلامت لبنان با نهضت فلسطین همکاری کنند.
 

ب- مبارزات فدائیان فلسطین

برای تسهیل در مبارزات فداییان بر موارد ذیل توافق شد:
 
1. تسهیل در امر تردد مبارزان فدایی و تعیین نقاطی برای عبور و بازرسی در مرزها.
 
٢. احداث جاده ارتباطی برای منطقه عرقوب
 
٣. فرماندهان نبرد مسلحانه ضمن ساماندهی اقدامات و رفتارهای تمامی افراد تحت امر خود، دخالت نکردن آنان در امور لبنان را تضمین می کنند.
 
۴. میان مبارزان فلسطینی و ارتش لبنان نظم و انضباط متقابل حکمفرما خواهد بود.
 
5. توقف حملات و اقدامات تبلیغاتی طرفین بر ضد یکدیگر.
 
6. سرشماری تعداد مبارزان فلسطینی حاضر در لبنان توسط فرماندهان آنان.
 
 ۷. تعیین نمایندگانی از مبارزان فلسطینی نزد ارکان ارتش لبنان به منظور حل و فصل مسائل و حوادث غیر مترقبه .
 
8. بررسی و تعیین نقاط مناسب برای استقرار مبارزان در مرزها با موافقت ارکان ارتش لبنانی.
 
9. ساماندهی ورود و خروج و گشت زنی نیروهای فلسطینی .
 
10. برچیده شدن پایگاه جیرون .
 
11. همکاری ارتش لبنان برای تسهیل در فعالیت مراکز درمانی و پشتیبانی و تدارکاتی مبارزان فلسطینی .
 
۱۲. آزادسازی بازداشت شدگان و سلاحهای توقیف شده.
 
13. بدیهی است مقامات و نیروهای نظامی و غیر نظامی لبنان در تمامی مناطق این کشور و در هر وضعیتی با بهره مندی از تمامی اختیارات مسئولیتهای خود را به انجام می رسانند .
 
۱۴. طرفین بر این نکته تأکید دارند که مبارزه مسلحانه فلسطینیان و منافع لبنان و منافع انقلاب فلسطین و تمامی اعراب را در بر دارد
 
۱۵. مفاد این پیمان به کلی سری و فقط فرماندهان و مقامات حق آگاهی از آن را خواهند داشت. (4)
 
بدین ترتیب از تاریخ ۱۹۶۹ / ۱۱ / ۲ عملیات مقاومت فلسطینیان از جنوب لبنان بر ضد اسرائیل آغاز شد. عملا از این زمان تا تاریخ ۱۹۸۲ / 6 / ۳ به عنوان تاریخ تحرکات فلسطینی در جغرافیای لبنان توصیف شده است. مقاومت فلسطین در طی این مقطع تاریخی مهم ترین عملیات نظامی خود را به هدف جا انداختن موجودیت خود و وادار نمودن جهان در به رسمیت شناختن حقوق ملت فلسطین به انجام رساند. (5)
 
پی‌نوشت‌ها:
1. برای آگاهی بیشتر در این باره به کتاب " جبل عامل؛ شصت سال تجاوز و اشغالگری اسراییل در لبنان" جلد چهارم مجموعه آثار معارف جهان اسلام
2. عبدالله الحاج حسن، ۲۰۰۸، ص ۱۶۱
3. عبدالله الحاج حسن، ۲۰۰۸، ص ۱۵۴
4. هیأت رئیسه جنبش امل لبنان، جاء ۱۳۸۹، صص( ۴۵۹-۴۵۷)
5. عبدالله الحاج حسن، ۲۰۰۸، ص۱۵۴
 
منبع: تاریخچه‌ی سیاسی لبنان، مجید صفاتاج، صص 113-109، ناشر: آفاق رمشن بیداری، تهران، چاپ اول، 1396