اثرات فیزیولوژیکی و روانشناختی واقعیت مجازی

اکنون دستگاهی را تصور کنید که بتواند شما را به این «مکان شاد» هدایت کند. این وسیله می‌تواند محیطی مجازی را برای شما ایجاد کرده و همچنین با سهولت صداها و تصاویر دلپذیر را کپی نماید. دیگر لازم نیست برای کمی استراحت مسافتهای طولانی را طی کنید.

هدست اکیولس ریفت (Oculus Rift‎) این قابلیت جادویی را دارد که واکنشهای احساسی ناخودآگاه را ایجاد نماید و این قابلیت ناشی از فناوری میدان دید غوطه ور کننده و باورپذیر آن است. میدان دید مفهوم ساده‌ای است. این مفهوم بدین معنا است که لبه‌های صفحه نمایش توسط کاربران قابل رؤیت نیست و صرف نظر از این که سطوح حقیقی به نظر می‌رسند یا خیر، جهان به گونه‌ای واقعی در اطراف آنها حرکت می‌کند. هدست ریفت می‌تواند شما را از مکانی کوچک در این دنیا به یک ساحل زیبا یا تقریباً هر نقطه حتی به «مکان شاد» شما منتقل سازد.
تاریخچه واقعیت مجازی پر فراز و نشیب بوده استتاریخچه واقعیت مجازی پر فراز و نشیب بوده است. این فناوری گذشته از پیامدهای عالی و بزرگی که با خود همراه داشته، اما اثرات عجیب فیزیولوژیکی و روانشناختی  را  نیز به وجود آورده که موجب عقب رانده شدن آن شده است.
 

حدود 21 سال پیش پژوهشگران تأثیر انجام بازی واقعی در مقابل تماشای یک بازی خشونت آمیز در واقعیت مجازی بر میزان تحریک، احساس خصومت و افکار پرخاشگرانه در جوانان را با یکدیگر مقایسه نمودند. این محققان فرض را بر این قرار داده بودند که تحریک فیزولوژیکی و افکار پرخاشگرانه در کسانی که مستقیماً در این تجربه شرکت کرده‌اند بیشتر از کسانی خواهد بود که تنها آن را مشاهده نموده‌اند. پژوهشگران متوجه افزایش ضربان قلب بعد از شرکت در بازی شدند و همچنین در مقایسه با کسانی که بازی را مشاهده کرده بودند، افزایش سرگیجه و همچنین حالت تهوع را گزارش نمودند.

همچنین افزایش  افکار پرخاشگرانه در افرادی که خود بازی را انجام داده بودند، دیده شد. واقعیت مجازی غوطه ور ساز یا باورپذیر نیز این عوارض جانبی را بر روی بدن کاربر ایجاد می‌کند. یکی از پیامدهای این غوطه وری، علاوه بر اثرات فیزیولوژیکی افزایش ضربان قلب، سرگیجه و حالت تهوع، تأثیر عمیق‌تر آن بر افکار فرد است.
 

هدست اکیولس ریفت می‌تواند تأثیرات مستقیمی نیز بر روان فرد داشته باشد. افرادی که به واقعیت مجازی به دیده‌ی شک و تردید می‌نگرند، نسبت به تأثیرات منفی روانشناختی واقعیت مجازی از جمله نظریه تضاد حسی ابراز نگرانی می‌کنند.

با ذکر یک مثال این موضوع را توضیح می‌دهیم. شما در حال استفاده از یک هدست اکیولس ریفت هستید و در آن نشان داده می‌شود که سوار بر اتومبیل در حال حرکتید. در این وضعیت ساختمان‌هایی را می‌بینید که از کنارتان می‌گذرند به طوری که سیستم بینایی سیگنالی مبنی بر در حال حرکت بودن‌تان را به مغز ارسال می‌کند. اما به این دلیل که دستانتان فرمان را نمی‌چرخانند و یا پای‌تان به پدال گاز فشار نمی‌آورد، بنابراین سیستم دهلیزی سیگنالی مبنی بر عدم تحرک شما را به مغز ارسال می‌کند. این تضاد و تناقض در سیگنالها موجب بروز حالت تهوع ناشی از حرکت می‌شود، به این دلیل که مغز شما دو پیغام ناهمسان را دریافت می‌کند بنابراین نظریه تضاد حسی شکل می‌گیرد. شاید تجربه واقعیت مجازی کاملاً غوطه ور ساز و باورپذیر این مشکل تضاد حسی را در آینده برطرف سازد.
 

این اعتقاد وجود دارد که کاربردهای آتی ریفت در حوزه سلامت عمدتاً بر روی درمان اختلال شناختی متمرکز خواهد بود. مطالعاتی در زمینه نحوه تأثیر واقعیت مجازی در منحرف ساختن حواس فردی که دچار درد جسمانی است به مسئله‌ای غیر از درد انجام شد. از آنجا که درد تنها یک سیگنال الکتریکی به مغز است، محققان با یک بازی غوطه ور ساز و منحرف کننده حواس و فکر فرد از درد، باعث کاهش درد در وی شدند. بازیکنانی که درد را تجربه می‌کردند، چنان در بازی ساخته شده توسط واقعیت مجازی متمرکز شده بودند که حواسشان از درد منحرف شده و دردشان کاهش یافت.
اکیولس ریفت در درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) کاربردهایی داشته استاکیولس ریفت در درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) کاربردهایی داشته است. یکی از تحقیقات به استفاده از واقعیت مجازی در درمان اختلال استرس پس از سانحه یا تروما برای سربازان پیشین جنگ ویتنام پرداخت. روش‌های درمانی گذشته از جمله تخیل درمانی (استفاده از تخیل برای قرار گرفتن و وانمود ساختن خود به حضور در میدان جنگ)، تأثیرات چندانی در درمان این اختلال از خود نشان نداده‌اند. «هلیکوپتر درمانی» که در آن سربازان را سوار بر هلیکوپتر کرده تا بر استرس ناشی از صدای هلیکوپتر غلبه کنند با وجود آنکه مؤثر است، اما با توجه به تعداد زیاد سربازانی که به این اختلال مبتلا هستند و نیز هزینه انجام آن، پیاده سازی این روش عملاً امکان پذیر نیست.

در عوض درمان به وسیله واقعیت مجازی کاهش سطح اختلال استرس پس از تروما را برای شرکت کنندگان در این تحقیق نشان داده و به تغییر روشهای منفی غلبه مانند سوء مصرف مواد و افسردگی کمک می‌نماید. این مطالعه اثر بخشی درمان به وسیله واقعیت مجازی را نشان می‌دهد، به این دلیل که محققان توانستند تجربه جنگ ویتنام را برای سربازان در یک محیط کنترل شده ایجاد کنند.

اعتقاد بر این است که ریفت به سایر روشهای درمانی روانشناختی اعم از افرادی که تجربه یک واقعه آسیب زا مانند تصادف رانندگی دارند یا کسانی که تغییرات بزرگی در زندگی‌شان رخ داده است، گسترش خواهد یافت.

مجموعه تلویزیونی ماورای بتمن (Batman Beyond) مشکل دیگری را در ‏VR‏ نشان می‌دهد که بایستی بر آن غلبه کنند و آن غوطه ‏وری و باورپذیری کامل و مطلق است. شبیه ساز ‏VR‏ در این نمایش با فراهم ساختن محرکهای حسی برای هر یک از حواس فرد باعث می‌شود شخصیت‌هایی که از آن استفاده می‌کنند کاملاً در وضعیتی غوطه ور ساز و باور پذیر فرو روند. این امر منجر به اعتیاد به واقعیت مجازی و رد واقعیت حقیقی می‌شود. در تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته، بایستی به افراد دستورالعمل‌هایی در خصوص نحوه استفاده از ریفت و مدت زمان هر جلسه VR به منظور جلوگیری از بروز پیامدهای خطرناک استفاده بیش از حد داده شود.

طولی نخواهد کشید که به اثرات جانبی ریفت بر روی سلامت رسیدگی خواهد شد و آنها را برطرف خواهند کرد و واقعیت مجازی به یک تجربه گسترده تبدیل خواهد شد. در این میان، مثبت اندیشی فضای محدود شما را به یک مکان شاد تبدیل خواهد ساخت.


منبع: medium