استان چهار محال و بختیاری را بیشتر بشناسیم

استان چهارومحال بختیاری یکی از مرتفع‌ترین استان ایران بوده و شهرکرد، مرکز این استان با ارتفاع ۲۰۶۶ متر از سطح دریا، مرتفع‌ترین مرکز استان است. 

استان چهار محال و بختیاری با وسعت ۱۶،۴۲۱ کیلومترمربع و جمعیت ۹۴۷،۷۶۳ نفر  یکی از استان‌های مرتفع کشور در قلب رشته‌کوه زاگرس است.

شهرکرد، مرکز این استان با مساحتی درحدود ۲۰۰۸ کیلومترمربع و جمعیت ۲۸۳۲۱۰ نفر (طبق آمار ارائه شده در سرشماری سال ۱۳۹۵)، در ۹۷ کیلومتری جنوب غربی اصفهان واقع شده است. این شهر از لحاظ جغرافیایی در بخش شمالی رشته‌ کوه زاگرس قرار گرفته است.

عده‌ای تصور می‌کنند که این شهر بامایران است؛ اما شهرکرد پانزدهمین شهر مرتفع ایران است و فریدون‌ شهر با ارتفاع ۲۳۵۰ متر، مرتفع‌ترین شهر ایران است.



این شهر دارای آب و هوای نیمه مرطوب، تابستان‌ معتدل و زمستان بسیار سرد است. بروجن نیز با ارتفاع ۲۱۹۷ متر از سطح دریا نیز یکی دیگر از شهرهای مرتفع این استان و ایران است. اردال، فارسان، لردگان، کوهرنگ، سامان و بن از دیگر شهرستان‌های این استان هستند. 
 

تاریخ 

استان چهار محال و بختیاری یکی از استان‌های بسیار کهن کشور بوده و تاریخ آغاز سکونت در آن بر اساس قدمت آثار باستانی یافته شده در شهر هفشجان در نزدیکی مرکز استان مانند سفالینه‌ها و ابزار سنگی، به ۹۰۰۰ سال پیش می‌رسد و احتمالا کشاورزی نیز از ۵ تا ۷ هزار سال پیش در این استان آغاز شده است.

پیدا شدن سکه‌های باستانی مربوط به دوران اشکانی و ساسانی و وجود تپه‌های باستانی متعلق به دوران قبل از میلاد مسیح نیز گواهی بر قدمت چندهزار ساله شهرکرد است. همچنین باستان‌شناسان آثاری در تپه باستانی گورکای در نزدیکی شهرکرد یافته‌اند که نشان می‌دهد این تپه حداقل ۷۰۰۰ سال قدمت دارد. 
 

جغرافیا

این استان جزو استان‌های کوهستانی کشور محسوب می‌شود و در منطقه مرکزی رشته‌کوه زاگرس واقع شده است. چهارمحال و بختیاری از شمال و شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان، از جنوب به کهگیلویه و بویراحمد و از شمال غربی به استان لرستان ختم می‌شود. این استان دارای ۹ شهرستان و ۴۰ شهر است.{1}
 

غذاهای استان چهار محال و بختیاری

در سفر به چهار محال و بختیاری شما می توانید با انواع غذاهای محلی و سنتی این استان آشنا شوید و از خوردن آن ها لذت ببرید.

در  شهر شهرکرد مرکز استان انواع غذاها مثل  حلیم برنجی، گوش گندم، تاس کباب، گوش نخود لوبیا  پخت و پز می شود.

همچنین یکی از غذاهای محلی معروف استان یک نوع آش به اسم شنگ و موچه است که قدمتی ۳۰۰ ساله دارد.

در سفر به چهار محال و بختیاری همچنین می توانید در رستوران قدیمی و مجهز تخت جمشید با کیفیت ترین غذاها را میل کنید.

کبابی گلبرگ گلپایگانی و کبابی خوزستان شهر شهرکرد هم از بهترین رستوران های این شهر است.
 

با چه وسیله ای برویم؟

برای سفر به چهار محال و بختیاری می توانید با اتوبوس یا قطار بروید.

همچنین با هواپیما هم می توانید به این استان سفر کنید. از شهرهایی که در بالا گفتیم برای این استان پرواز مستقیم دارد.
 

مکان های اقامت در چهار محال و بختیاری

وقتی قصد سفر به جایی را دارید اولین و مهم ترین مساله این است که اگر بخواهید شب را در آن جا بمانید کجا می توانید استراحت کنید.

شما در این شهر از نظر محل اقامت و هتل مشکلی نخواهید داشت چون به قدر کافی هتل و استراحتگاه وجود دارد که هم قیمت مناسب است و هم کیفیت آن خوب است.

از جمله هتل های چهار محال و بختیاری هتل پارسیان، آزادی، هتل دیبا، هتل دامون، هتل جهانگردی، هتل لاله و هتل دامون است. در سفر به چهار محال و بختیاری شما می توانید یکی از این هتل ها را انتخاب کرده و از سفر خود لذت ببرید.{2}
 

جاذبه های گردشگری و طبیعی چهارمحال و بختیاری

این استان دارای جاذبه های گردشگری متنوعی میباشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره کرده ایم.
 

تالاب های استان

 
تـالاب چـغاخـور
تـالاب چـغاخـور با مساحتی بیش از 2300 هکتار در دامنه ارتفاعات برآفتاب و کلار همچون نگینی می درخشد و هر ساله پذیرای انواع پرندگان مهاجر و بومی شامل انواع مرغابی، حواصیل، لک لک سفید، خروس کولی و آبزیانی چون ماهی کپور و نوعی از ماهیان گورخری است.

هوای مطبوع و چشم انداز های زیبایی که در این مکان قرار دارد ان را در ردیف یکی از مهم ترین کانون های سیاحتی استان قرار داده است.

این تالاب در مسیر شهرکرد – ایذه (استان خوزستان) واقع شده و با شهرکرد 60 کیلومتر فاصله دارد.
 
تالاب گندمان



تالاب گندمان به عنوان یکی از آبگیرهای حوزه آبریز آق بلاغ با فاصله‌ای نه‌چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است، به طوری که بخشی از خورجی تالاب چغاخور به این تالاب سرآزیر می‌شود.

پوشش دایمی آب این تالاب در حدود 700 هکتار است. اطراف آن نیز همچون تالاب چغاخور پوشیده از مرغزاری زیباست که معمولاً به عنوان مرتع غنی برای چرا احشام استفاده می‌شود. چشمه‌های اطراف تالاب علاوه بر آنکه مکان مناسبی برای گذران اوغات فراغت به شمار می‌آیند، آب تالاب را نیز تامین می‌کنند.

از انواع پرندگان دایمی و مهاجری که در تالاب شناسایی شده‌اند میتوان به انواع مرغابی‌ها، کوکر و آنقوت اشاره کرد.

از امکانات ویژه تفریحی و ورزشی اطراف تالاب، پرورش و نگهداری اسب و همچنین سوارکاری در مرغزار پیرامون تالاب استسنت پرورش اسب از زمانهای بسیار دور در این منطقه، بخصوص در بین قبایل بختیاری معمول بوده و نژاد ویژه‌ای به وجود آورده است که آمیزه‌ای از نژاد بومی و عربی می‌باشد.
 
تالاب سولقان
این تالاب زیبا و با شکوه در 70 کیلومتری شهرکرد در مسیر شهرکرد به ایذه قرار گرفته و دارای اکوسیستمهای زیبایی است حضور عشایر ومهاجرت و زیست پرندگان مهاجر و رویش گلهای رنگارنگ در برخی فصول سال زیبایی این مکان را چند برابر کرده.
 

چشمه های استان

 
چشمه دیمه
چشمه دیمه در منطقه کوهرنگ در مجاورت روستایی به همین نام که اهالی آنرا به کیکاووس از قهرمانان شاهنامه نسبت می دهند قرار دارد این چشمه سر چشمه ی اصلی زاینده رودقبل ازایجاد تونل های کوهرنگ و در 12 کیلو متری چلگرد در مجاورت روستای دیمه واقع شده و تا مرکز استان 85 کیلو متر فاصله دارد آب این چشمه از گوارا ترین آبهای جهان است و خواص درمانی نیز دارداز جمله جلوگیری از پوسیدگی دندان و درمان سنگ کلیه.

این مکان به دلیل دارا بودن فضاهای سرسبز و خرم و راه دسترسی آسفالته و سرویس بهداشتی و سکوی نشیمن اطراف خود از دیر باز به عنوان یکی از تجمع گاه های ایلات و عشایر بختیاری و گردشگران شناخته شده است.
 
چشمه کوهرنگ



سر چشمه کوهرنگ با جریان آب بسیار زیاد از دامنه های زردکوه سرچشمه می گیرد و پس از گذر از پیچ و خم های فراوان به دریاچه سد کوهرنگ می ریزد و از تونل اول کوهرنگ وارد زاینده رود می شود. مناظر بسیار زیبای طبیعی اطراف چشمه و حضور عشایر در منطقه، زیبایی آنرا دوچندان کرده است.
 
چشمه برم
جوشش چشمه های مصفای برم در مرکز شهر لردگان گردشگاهی با همین نام را به وجود آورده است.

این چشمه علاوه بر تامین آب کشاورزی یکی از سر شاخه های کارون به حساب می آید و چشم انداز زیبایی را برای شهر لردگان به وجود آورده است.

اطراف این چشمه به صورت پارکی جهت تفریحی وتفرج وگذراندن اوقات فراغت اهالی شهر و گردشگران فضای سبز فراهم آمده است.
 
چشمه مولا و سرداب
چشمه مولا و چشمه سرداب با فاصله نسبتا نزدیک به هم، به ترتیب در مجاورت روستای آلیکوه و رستم آباد از توابع شهرستان اردل، از چشم اندازها و مناظر بسیار زیبایی برخوردارند و هر روز به ویژه روزهای تعطیل پذیرای صدها گردشگر و مسافر از نقاط مختلف می باشند. فاصله این نقاط تا شهرکرد حدود 120 کیلومتر می باشد.
 
چشمه سیاسرد 
چشمه سیاسرد در 5 کیلومتری شهر بروجن قرار گرفته است. هوای خنک و مطبوع و درختان زیبا و کهنسال اطراف این چشمه مکانی بسیار زیبا برای تفرج و استراحت ساکنین شهر بروجن و سایر گردشگران به وجود آورده است؛ به طوری که همه روزه و به ویژه در روزهای تعطیل، این مکان شاهد گشت و گذار تعداد زیادی از مسافران و گردشگران می باشد. فضاسازی های مناسب و سهل الوصول بودن، میل به بازدید از این گردشگاه را دوچندان کرده است.
 

مناطق حفاظت شده

 
تنگ صیاد
این منطقه 21600 هکتار مساحت دارد و پارک ملی تنگ صیاد را با وسعتی معادل 5400 هکتار در دل خود جای داده است دستیابی به منطقه از طریق محور شهرکرد-اصفهان میسر است تنگ صیاد بعلت داشتن تپه ماهورهای وسیع زیستگاه مناسبی جهت گونه قوچ و میش است کوهستانهای جنوب منطقه دارای صخره های صعب العبور است و زیستگاه پلنگ کل و بز می باشد از دیگر جانوران منطقه می توان گرگ-روباه-شغال-کفتار-کبک دریکبک چیل-تهو و عقاب را نام برد.
 
سبز کوه



این مـنطـقه ی زیبابا وسعتی در حدود 62000 هکتار در ســه شهرستان بروجن، لردگان و عمدتا اردل واقع است و دارای اکوسیستم های ویژه و و چشم اندازهای طبیعی و مرتعی و جنگلی و کوهستانی می باشد آبشارهای پر آب چون تنگ زندان زیبایی منطقه را دو چندان کرده است این منطقه دارای سه نوع آب و هوا است که به تبع آن جانورانی چون پلنگ ،خرس قهوه ای،سنجاب بلوطهای غرب ایران،کل،بز و کبک دری در این منطقه زندگی می کنند.
 

آبشار های استان

 
آبشار دره عشق
آبشار دره عشق در منطقه مشایخ شهرستان اردل مجاور روستای دره عشق و در 130 کیلو متری شهرکرد قرار دارد این آبشار با سرعت زیاد از دل کوه بیرون می جهد و یکصد متر ارتفاع دارد و در کنار این آبشار رود کارون به آرامی جاری است و در ترکیب با انارستان و شالیزارهای روستای دره عشق و دورک اناری فضای شگفت انگیزی را بوجود آورده است.
 
آبشار آتشگاه



این آبشار در یکصد و نود کیلومتری شهرکرد و چهل کیلومتری شهر لردگان بعد از روستای میلاس و سردشت  در دره ای روح افزا و دلگشا به طول دو کیلومتر در بالادست روستای کوچک  آتشگاه قرار گرفته است.

روستای آتشگاه که خاطرات سرداران ایلامی  را به یاد می آورد دره ای تنگ و زیبا با خصوصیات بکر و طبیعی است.

در میان دره نهر خروشانی جاری است و سنگهای آهکی و گچی و درختان کهن سال گردو چنار و بلوط و زبان گنجشک پیرامون آنرا فرا گرفته.

مسیر این آبشار از سرچشمه تا اتصال به رود خانه خرسان و را فضای سرسبز و بی نظیری از انواع درختان و گیاهان جنگلی فرا گرفته است.

شیب زیاد و پستی و بلندی های دره بطول 3 کیلو متر ، آبشار های متعدد کوچک و بزرگی را ایجاد کرده است که در فاصله 200 متری 2 آبشار بزرگ خود نمایی می کنند پیوند عناصر زیبای طبیعی چون دره، سبزه زار و اقلیم مناسب، فضای بسیار فرح بخشی را جهت تفرج و گشت و گذار در این مکان فراهم می آورد. سراسر بهار و تابستان این آبشار قابل مشاهده است.
 
آبشار تونل کوهرنگ
این تونل در سال 1322 جهت انتقال قسمتی از آب چشمه کوهرنگ و چشمه های مجاور به زاینده رود در چلگرد ساخته شد.

تلاش برای انتقال آب به ازمنه بسیار دور بر می گردد . در دوران صفویان تلاش برای ایجاد شکاف در کوه کارکنان وانتقال آب، راه به جایی نبرد.

آثار این تلاش و شکاف هنوز بر پیکره ی کوه کارکنان پیداست.
 

پارکهای جنگلی استان

 
پارک جنگلی پروز



در 50 کیلومتری لردگان، گردشگاه زیبای پروز با طبیعت بهشتی خود در امتداد دره ای سرسبز قرار گرفته است. فضای دنج و خلوت، سایه سار درختان بلند و قد کشیده این پارک، چشمه های زلال متعدد، به علاوه شالیزارهای پراکنده و درختان جنگلی اطراف، تصویری زیبا از طبیعت خداوندی را جلو چشم هر بیننده ای به نمایش می گذارد. به طوری که کمتر گردشگر و بازدید کننده ای است که با یک بار دیدن، میل بازدید مجدد در دلش موج نزند.
 

غار های استان

 
غار یخی چما
در فاصله 25 کیلومتری چلگرد در نزدیکی روستای شیخ علیخان، یکی از نادرترین و اعجاب انگیزترین غارهای منطقه به نام غار یخی چما با قندیل های فراوان یخی واقع شده است. از زیر یخ های این غار، چشمه ای با آب سرد در جریان است که نهایتا به سد کوهرنگ می ریزد.

قرار گرفتن در دره های عمیق و انباشت حجم برف های چندین ساله در این مکان سبب شده قندیل های یخ و توده های عظیم برف به صورت دائمی و در تمام فصول سال باقی بمانند.
 
غار سراب



غار سراب در 56 کیلومتری جنوب غربی شهرکرد و حدود 7 کیلومتری شهر باباحیدر در مسیر دره ای زیبا، در مجاورت روستای امیدآباد قرار گرفته است.

این غار شگفت انگیز دو دهانه دارد و به دلیل وجود موانع طبیعی بیش از 600 متر از آن قابل دسترسی نیست.

از یکی از دهانه های غار، آبی خروشان و خنک بیرون می آید. ارتفاع سقف غار در بعضی از نقاط به 15 متر می رسد. در دالان طویل غار قندیل های آهکی زیبا به وفور وجود دارد.
 
پیر غار
در جنوب روستای ده چشمه به فاصله ی 6 کیلو متری فارسان و 38 کیلومتری جنوب غربی شهرکرد گردشگاهی به غایت مصفا و مفرح آرمیده است.

بر روی قسمتی از این تپه سنگی مشرف به این گردشگاه سه کتیبه به خط نستعلیق به دستور خسرو خان سردار ظفر بختیاری حک شده است متن این کتیبه ها مجملی از شرح لشگر کشی بختیاری ها به اصفهان و تهران و نقش سرداران بختیاری در سرکوبی استبداد صغیر و سقوط محمد علی شاه در واقعه مشروطیت است.

مجموعه عوامل گردشگاه از جمله کتیبه های ارزشمند تاریخی ،چشمه ی پر آب،سایه سار درختان،آبشار زیبا وبلند،کوههای اطراف و غار موجود در محل-که از نظر مذهبی مورد توجه اهالی می باشد – سبب جذب روزانه صدها گردشگر وعلاقه مند به این مکان می گردد.
 
غار منج
این غاردرمسیر روستای منج به قلعه مدرسه واقع میباشدومورداستفاده انسانهای اولیه غار نشین بوده که دراین غار ابزارآلات تیغه های ساده ودندانه دارنوک پیکان سنگی ودرفش بدست آمده است.
 
غار خراجی



در حد فاصل روستای شمس آباد به خراجی که تنگ خراجی نامیده میشود تعدادی غار و پناهگاه سنگی وجود دارد که آثار متعلق به ادوار پالئولتیک در آنها شناسایی شده است.
 

جاذبه های طبیعی استان

 
حاشیه رودخانه کارون
بیشتر مساحت استان چهار محال و بختیاری را سر چشمه های کارون تشکیل می دهند که از اتصال سر شاخه های فرعی و اصلی مانند آبهای کوهرنگ-بازفت-کیار-ونک  و رود خانه های  مار بره -خرسان-آقبلاق-سولگان وسمیرم  به وجود آمده و از مرکز تا جنوب و غرب منطقه را در بر میگیرد.
 
حاشیه رودخانه زاینده رود
تمامی مسیر حاشیه زاینده رود از سامان تا قراقوش (نزدیک سد زاینده رود) دارای مناظر زیبا و چشم نواز است.

این مسیر بدلیل وجود مجموعه های تفریحی در محل پل زمان خان شرایط اقلیمی مناسب و دسترسی نزدیک به مرکز استان و شهرهای استان اصفهان همیشه مورد توجه گردشگران بوده است در انتهای این مسیر سد و دریاچه زاینده رود و جود دارد که به نوبه خود زیباست در این مسیر زاینده رود هنوز از مناطق صنعتی عبور نکرده و رنگ آبی و تمییز آب همراه با هوای مطبوع و باغات سرسبز اطراف آن بسیار دلپذیر است.
 
پیست اسکی چلگرد



این پیست یکی از شناخته شده ترین پیست های اسکی واقع در زاگرس است. این پیست در شهر چلگرد در مجاورت تونل اول کوهرنگ در قسمت شرقی کوه کارکنان قرار گرفته است و طول آن حدود 800 متر با شیب 20% می باشد.

این پیست دارای سه محوطه ی تفکیک شده جهت خانواده،آقایان و خانمها بوده و به دلیل طولانی بودن فصل سرما وآرامش اکثر روز ها در تمام فصل زمستان قابل استفاده است.
 
دشت لاله های واژگون
این دشت زیر پوششی رنگارنگ از لاله های سرخ رنگ و واژگون، در 12 کیلو متری چلگرد ودر نزدیکی روستای بنواستکی کوهرنگ آرمیده است.

هوای لطیف ،سبک وپاک دشت و پوشش گیاهی بسیار غنی و ارزشمند آن چشم دل هر بیننده ای را می نوازد.
 
شکار
این منطقه 21600 هکتار مساحت دارد و پارک ملی تنگ صیاد را با وسعتی معادل 5400 هکتار در دل خود جای داده است دستیابی به منطقه از طریق محور شهرکرد-اصفهان میسر است تنگ صیاد بعلت داشتن تپه ماهورهای وسیع زیستگاه مناسبی جهت گونه قوچ و میش است کوهستانهای جنوب منطقه دارای صخره های صعب العبور است و زیستگاه پلنگ کل و بز می باشد از دیگر جانوران منطقه می توان گرگ-روباه-شغال-کفتار-کبک دریکبک چیل-تهو و عقاب را نام برد.
 
کوه نوردی
زرد کوه بختیاری با ارتفاع 4500 متر از سطح دریا.
 
ماهی گیری
حوزه آبریز زاینده رود با مساحتی حدود 3200 کیلونتر مربع از قسمت شرق سلسله جبال زاگرس شروع و پس از طی مسافتی در حدود 360 کیلومتر در جلگه اصفهان به باتلاق گاوخونی می ریزد.

بیش از 90 کیلو متر از رودخانه زاینده رود دو قسمت تشکیل دهنده و تغذیه کننده آن در محدوده استان چهار محال و بختیاری قرار دارد.

سر چشمه زاینده رود در دامنه شمال شرقی زرد کوه در جنوب روستای دیمه ودر فاصله 11 کیلومتری تونل های کوهرنگ است که در فاصله یک متری به موازات آب کوهرنگ جریان می یابد وقبل از اتصال به آن به شاخه دیگیری به نام خربه متصل می شود البته آب خربه از کوه کفت برد در شرق زرد کوه سرچشمه می گیرد و با پیشروی در جهت شمال به جنوب نزدیک روستای قلعه سبزی با رودخانه دیمه یکی شده واردآب کوهرنگ می شود نوع بستراصلی این رودخانه قلوه سنگی است.
 
فضاهای عشایری
کـوچ در نـزد عـشـایـر بختیاری زمان و آداب خود را دارد بطور متوسط 15 تا 20 روز طول میکشد تا عشایر بختیاری از قشلاق به ییلاق و بالعکس برسند در بین راه در ایلراهها ،عشایر تور کوچ برگزار می کنند. در فصل بهار و تابستان زمان ییلاق آیینها و مراسم تور کوچ بطور کامل برگزار می گردد عشایر در بین راه هر جا به آب و علفزاری برخورد کنند ساعاتی را در آنجا سپری می کنند و مجددا آهنگ سفر میکنند کوچ با همه دلتنگی ها و غروب های غمبارش به امید رسیدن به چراگاهی مناسب ادامه می یابد.
 
پل زمان خان مکانی زیبا برای گردشگران



پل تاریخی زمانخان در مجاورت شهر سامان در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است.

این پل یکی از بناهای با ارزش و قدیمی ،استانچهار محال و بختیاری است که دارای دو دهانه و 30متر طول است و بر روی سه پایه سنگی طبیعی بنا شده و در 29 کیلومتری شمال شهر کرد قرار دارد.

در ادوار گذشته ایلات و عشایر بختیاری از روی پل ، آمد و شد می کردند. این پل به دست یکی از روسای عشایر به نام زمان خان احداث شده است.

این منطقه دارای آب و هوای معتدل و بسیار لطیف و پاکیزه است و در روزهای تعطیل پذیرای سیل گردشگران می باشد.

امکانات هتل و کمپ و ویلا به صورت اجاره ای و همچنین سرویس بهداشتی و رستوران و چایخانه در این محل دیده می شود.{3}

پی نوشت:
1.www.kojaro.com
2.www.eligasht.com
3.www.irannaz.com