نقد و بررسی انیمیشن «فردیناند»

شاید گاوبازی از نظر بعضی‌ها جالب و هیجان‌آور باشد،‌ امّا واقعیّت این است که این رسم و سنّت قدیمی مردم اسپانیا، کاری است غیرمنصفانه و دور از انسانیّت؛ چراکه به شکل ناراحت‌کننده‌ای حیوانات‌ بی‌زبان را‌ اذیّت و آزار‌ می‌کنند و بعضی وقت‌ها آن‌ها را از بین‌ می‌برند و این موضوع از نظر انسانی و اخلاقی به هیچ وجه قابل قبول نیست؛‌ امّا اسپانیایی‌ها به دلیل هیجان این بازی و زنده نگه داشتن سنّت‌های قدیمی هم‌چنان این بازی ناعادلانه را انجام‌ می‌دهند. کسانی که گاوبازی را به صورت جدّی انجام‌ می‌دهند «ماتادور» نامیده‌ می‌شوند.
 

 خلاصه‌ی داستان

داستان این انیمیشن ماجرای یک گاومیش اسپانیایی است که برخلاف گاو‌های دیگر، علاقه‌ای به مبارزه ندارد و عاشق گل‌ها و آرامش است. پدر او که قوی‌ترین گاومیش مسابقات گاوبازی بود، یک روز برای رقابت به میدان رفت و هیچ وقت برنگشت و او که هنوز‌ بچّه بود، پس از فرار از پرورشگاه گاوهای مسابقه، به طور اتّفاقی به دختربچّه‌ای رسید که بسیار مهربان بود و سال‌ها از او مراقبت کرد تا او به گاو تنومند و بزرگی تبدیل شد.

یک روز به صورت اتّفاقی به شهر رفته، بر اثر نیش زنبور رفتار وحشیانه‌ای از خود نشان می‌دهد و شهر را به هم‌ می‌ریزد و توسّط مأموران همان پرورشگاه گاوهای مسابقه به دام‌ می‌افتد و او را مجبور به مبارزه در میدان گاوبازی‌ می‌کنند، کاری که اصلاً دوست ندارد.
 

«داستان فردیناند»، کتاب هشتاد ساله

هشتاد سال پیش کتاب مصوّری به نام «داستان فردیناند» توسّط مونرولیف نوشته شد که بسیار مورد توجّه قرار گرفت و شرکت والت دیزنی فیلم کوتاهی براساس آن ساخت که جایزه‌ی سینمایی اسکار را برایش به ارمغان آورد و سر و صدای زیادی به پا کرد.

حالا شرکت فاکس پس از سال‌ها توسّط تیم بلو اسکای و با کارگردانی سازنده‌ی انیمیشن معروف ریو، یعنی کارلوس سندانا‌ و تیم سازنده‌ی‌ عصر یخبندان و ربات‌ها، دست به کار شده و براساس همان کتاب داستان فردیناند یک انیمیشن شاد و ماجراجویانه ساخته است. انیمیشن فردیناند یک انیمیشن زیبا و خوش‌ساخت است که نامزد جایزه‌ی اسکار شد و منتقدان هم بسیار به آن توجّه کردند. این اثر از نظر تکنیک‌های انیمشن‌سازی، فضا و رنگ، قصّه و شخصیّت‌پردازی کار شایسته‌ای است که نشان‌ می‌دهد گروه سازنده به ساخت انیمیشن‌های محبوب و جذاب بسیار وارد هستند، این را از انیمیشن‌های قبلی آن‌ها‌ می‌توان فهمید خصوصاً ریو و عصر یخبندان که آثار قابل توجّه و محبوبی از کار درآمدند.

فردیناند نقاط قوت زیادی دارد‌ امّا برجسته‌ترین ویژگی آن شاید همان شخصیّت‌پردازی اثر باشد و سازندگان فردیناند این ویژگی مثبت را مدیون نویسنده اصلی کتاب هستند؛ البتّه‌ بی‌شک تغییراتی در ساخت انیمیشن نسبت به کتاب وجود دارد حتّی به نسبت اثر کوتاهی که همان سال‌ها شرکت دیزنی ساخت نیز تفاوت‌هایی دارد، خصوصاً در شخصیّت‌پردازی که طبیعتاً در یک انیمیشن بلند سینمایی فرصت بیش‌تری برای ساخت و پرداخت شخصیّت‌ها وجود دارد. شخصیّت فردیناند در این انیمیشن ۱۰۸دقیقه‌ای بسیار شفّاف، پویا و تأثیرگذار است و بیننده یا همان مخاطب‌ می‌تواند به اصطلاح با آن هم ذات‌پنداری کند و خود را جای شخصیت قرار داده و مثل او فکر کنند. شخصیّت بز آرامش که یکی دیگر از شخصیّت‌های جالب اثر است، جنبه‌های طنز جذّابی دارد و او که برای آرام کردن فردیناند وارد صحنه‌ می‌شود با پرحرفی و رفتار پرشور و شلوغ خود همه چیز را به فردیناند القا‌ می‌کند جز آرامش. درواقع همین موضوع خودش جنبه‌ی طنز بالایی دارد و مخاطب را به لبخند وا‌می‌دارد‌.
 

حرف حساب انیمیشن

 معمولاً هر انیمیشنی که ساخته‌ می‌شود یک پیام و درونمایه‌ی خاصی را به شکل غیرمستقیم به مخاطب‌ می‌فهماند و این چیز عجیبی نیست. درباره‌ی فردیناند هم‌ می‌شود پیام‌های مختلفی را از آن برداشت کرد؛ مثلاً‌ می‌توانیم در نظر بگیریم یکی از پیام‌های اثر این است که در راه اعتقادمان ایستادگی کنیم یا اگر همه‌ی اطرافیان مسیری را در پیش گرفتند و ما به این نتیجه رسیدیم که راه‌شان اشتباه است توقف کنیم و حتی در صورت تنهایی و تعجّب یا ناراحتی دیگران، از اعتقادات مان دست نکشیم، البتّه اگر واقعاً مطمئن باشیم که راه خودمان صحیح است وگرنه گاه ممکن است ما اشتباه کرده باشیم و به قول معروف باید هم‌رنگ جماعت شویم و راه درست را پیش بگیریم.

درباره‌ی پیام یا همان حرف حساب انیمیشن فردیناند این نکته را‌ می‌توان گفت که مانند برخی انیمیشن‌های دیگر که فقط به خنداندن و جلب رضایت مردم اکتفا نمی‌کنند، سعی دارد به مفهوم و محتوا به صورت غیرمستقیم توجّه ویژه‌ای داشته باشد و همین هم باعث شده در هر بخش یا به قول سینمایی‌ها سکانس، حرفی برای گفتن داشته باشد این نکته ارزشمند است. همان طور که در مقدّمه گفتم، موضوع گاوبازی و سوءاستفاده و کشتن یا آسیب رساندن به حیوانات برای لذّت و هیجان مردم به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست و ماجرای فردیناند تا حدودی به این موضوع پرداخته و قصد دارد از دیدگاه مختلف به قضیه بپردازد؛ یعنی هم از دیدگاه مخالفان گاوبازی به ماجرا نگاه کرده و قهرمان قصّه را که یک گاو اسپانیایی است در مخالفت با جنگ و جنگ‌جویی نشان داده، هم به نوعی پرداختن به موضوع خودش یک جور تبلیغ است، مثلاً اگر کسی درباره‌ی سیرک فیلم بسازد، حتّی اگر توی فیلم به غیرانسانی و غیراخلاقی بودن آن اشاره کند باز هم اگر چهار نفر در روستای دورافتاده‌ای ندانند سیرک چه جور جایی است، مشتاق‌ می‌شوند آن را از نزدیک ببینند.

درباره‌ی حرف حساب این انیمیشن خیلی حرف‌ها‌ می‌شود گفت؛‌ امّا چه باید کرد که مجال و فرصت اندک است.

منبع: مجله باران