اعمال روز نهم ماه مبارک رمضان

دعای روز نهم ماه رمضان

«اَللّهُمَّ اجْعَلْ لی فیهِ نَصیباً مِنْ رَحْمَتِکَ الْواسِعَةِ، وَ اهْدِنی فیهِ لِبَراهینِکَ السّاطِعَةِ، وَ خُذْ بِناصِیتی اِلی مَرْضاتِکَ الْجامِعَةِ، بِمَحَبَّتِکَ یا اَمَلَ الْمُشْتاقینَ»

خدایا قرار ده برایم در این روز بهره‌ای از رحمت وسیعت و راهنمایی‌ام کن در این ماه به سوی دلیل‌های درخشانت و مرا به سوی موجبات خوشنودی همه‌جانبه‌ات سوق ده به حق محبتت ای آرزوی مشتاقان.
 

شرح فرازهای دعا

«اَللّهُمَّ اجْعَلْ لی فیهِ نَصیباً مِنْ رَحْمَتِکَ الْواسِعَةِ»

خدایا، من را از رحمت واسعه خودت نصیب گردان. برای استجابت این دعا باید چه کنیم؟ باید به زیردستمان کمک کنیم. اگر وضع مالی کسی خوب است، برای دختران دم بخت مستحق جهاز تهیه کند. در این صورت دعا درباره او مستجاب می‌شود و اگر زلزله شود، زیر آوار نمی‌ماند؛ چون رحمت خدا شامل حال او شده است.
 
رحمت خداوند بسیار وسیع و گسترده است، وسعتی که ما نمی‌توانیم با قلم و زبان خود آن را وصف نماییم اما اگر به آیات قرآن توجه کنیم، ”الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ...”‌ (1) یعنی ”شکر خداوندی که آسمان و زمین را خلق کرد...”‌ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ”‌(2) یعنی ”و برای خداوند است هرچه که در زمین و آسمان است”‌ و ”وسع کرسیه السموات و الارض و لایوده حفظهما و ...”‌(3) یعنی ”قلمرو علم خداوند از آسمان و زمین فراتر و نگهبانی آسمان و زمین بر او آسان و بی زحمت است”‌ آنگاه است که در می‌یابیم که با وسیع بودن حکومت و فرمانروایی ذات اقدس الهی، رحمت او نیز بسیار وسیع و گسترده است، رحمتی که شامل کسانی می‌شود که از فرمان خداوند و رسولش سرپیچی ننمایند به طوری که خداوند در قرآن می‌فرماید: ”فَإِن کَذَّبُوکَ فَقُل رَّبُّکُمْ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ وَلاَ یُرَدُّ بَأْسُهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِینَ”‌(4) یعنی ”پس اگر تو را (ای پیغمبر) تکذیب کنند بگو خدای شما با آنکه دارای رحمت بی منت‌هاست (اما) عذابش را از فرقه بدکاران باز نخواهد داشت”‌ پس از خداوند می‌خواهیم که ما را در این روز شامل رحمت واسعه‌اش قرار داده و بین ما و قوم مجرم جدایی اندازد...
 

«وَ اهْدِنی فیهِ لِبَراهینِکَ السّاطِعَةِ»

خدایا من را هدایت کن به ادله روشن خودت. منظور از براهینک الساطعه چیست؟ در دعای این روز می‌خوانیم واهدنی فیه ”در این روز مرا هدایت نما”‌ حال می‌خواهیم بدانیم این هدایت چیست؟ در جواب می‌توانیم بگوییم: ”والله یهدی من یشاء الی صراط مستقیم”‌(5) یعنی ”خداوند هر که را بخواهد به راه مستقیم هدایت می‌کند”‌ پس این هدایت، هدایت به صراط مستقیم است، حال می‌خواهیم بدانیم صراط مستقیم چیست؟ که در جواب باید بگوییم: ”وَإِنَّ اللَّهَ رَبِّی وَرَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیمٌ ”‌(6)
 
یعنی ”به درستی که خداوند رب من و شماست پس او را بپرستید که این است صراط مستقیم”‌ حال چگونه به این صراط مستقیم دست یابیم و طریقه عبادت و بندگی نمودن پروردگار عالمیان را از که بیاموزیم؟ که در اینجاست که ”لبراهینک الساطعه”‌ ”به وسیله ادله و براهین روشن”‌ به کار می‌آید که این ادله و براهین روشن هیچ چیزی جز آیات قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) نمی‌باشد. به طوری که ”ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین”‌(7) یعنی ”این کتابی است که در آن شکی نیست و هدایتیست برای تقواپیشگان”‌ و پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) نیز در حدیث ثقلین چنین فرمودند:
 

”انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی، لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابدا”‌

یعنی ”من در بین شما دو چیز گران‌بها به امانت می‌گذارم: کتاب خدا و اهل بیتم، و آن دو هرگز از هم جدا نمی‌شوند تا اینکه در حوض کوثر بر من وارد شوند، مادامی که به آن دو تمسک جویید هرگز تا ابد گمراه نشوید”‌ که ما نیز از خداوند می‌خواهیم که در این روز ما را به پیروی از قرآن و اهل بیت علیهم السلام یاری نموده و به صراط مستقیم هدایت فرماید...

 
«وَ خُذْ بِناصِیتی اِلی مَرْضاتِکَ الْجامِعَةِ»

من را به سمت موجبات خوشنودی و رضایت خودت ببر. از من راضی باش هرچند که بد کردم و عمرم را به بطالت مصرف کردم. حالا آمده‌ام و من را به سمت رضایت خودت ببر. از من خشنود شو و رضایت جامع داشته باش.باید تمام عیب‌ها را از خود دور کرد و با غیبت نکردن، حلال کردن مال و... تا این دعا در موردمان به استجابت برسد .
 

منظور از ”و خذ بناصیتی”‌ چیست؟

ما از خداوند می‌خواهیم که پیشانی ما را گرفته و به سوی رضا و خشنودی‌اش بکشاند چرا که پیشانی محل سجده انسان به ذات اقدس پروردگار است .هنگامی که بنده به درگاه الهی سجده می‌نماید آنگاه است که خود را تسلیم امر پروردگار نموده و خود را در پیشگاه او خوار و ذلیل می‌داند و در روایات نیز داریم که بهترین حالات بنده هنگامی است که آن بنده در مقابل ذات اقدس الهی سجده می‌نماید، پس از خداوند می‌خواهیم که پیشانی ما را فقط جایگاه سجده نمودن به ذات اقدسش گرداند نه سجده گاه شیطان (نه فرمان برداری از شیطان...)
 

منظور از مرضاتک الجامعه چیست؟

همان‌طور که قبلاً هم توضیح داده شد رضای خداوند بزرگ‌ترین سعادتمندی‌هاست که یک انسان می‌تواند آن را به دست آورد، چرا که زمانی پروردگار عالمیان از بنده خویش راضی می‌گردد که بنده از دستورات و اوامر او اطاعت نموده و حق بندگی را به جا آورد و هنگامی که بنده از اوامر الهی اطاعت نماید آنگاه است که جمیع وعده‌های خداوند که در قرآن به ایمان آورندگان بشارت داده شده است محقق می‌گردد که آن هم از رضای الهی نشأت می‌گیرد، پس رضای الهی جامع‌ترین نعمت‌های خداوند است که در این روز از او به حق دوستی و محبتش به جمیع بندگان می‌خواهیم که این رضا و خشنودی را نصیب ما گرداند.
 

«بِمَحَبَّتِکَ یا اَمَلَ الْمُشْتاقینَ»

این دعاها را درباره من مستجاب کن، به حق دوستی خودت ای آرزوی مشتاقان. این‌طور می‌گوییم چون خدا نسبت به ما دوستی دارد و خدا صد برابر محبت والدین به اولاد، ما را دوست دارد. روایت است که دوستی صد درجه دارد که 99 بخش آن مخصوص خدا است و یک درجه آن بین مخلوقات تقسیم شده و خدا در همان یک بخش نیز، سهم دارد. خدایا این دعاها را به محبت خودت درباره ما مستجاب کن.
 

نماز شب دهم ماه رمضان (بلدالامین)

از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است:
 

فَمَنْ صَلَّى فِی اللَّیْلَةِ الْعَاشِرَةِ عِشْرِینَ بِالْحَمْدِ [الفالتحه] وَ التَّوْحِیدِ [الاخلاص] إِحْدَى وَ ثَلَاثِینَ مَرَّةً وَسَّعَ اللَّهُ تَعَالَى لَهُ رِزْقَهُ وَ کَانَ مِنَ الْفَائِزِینَ.

هر کس در شب دهم ماه رمضان، این نماز را بخواند، ده رکعت در هر رکعت یک بار سوره حمد و سی و یک بار سوره توحید را قرائت کند، خداوند رزق او را وسیع گرداند و از جمله پیروز شدگان قرارش دهد.
 

توصیه معنوی

امام خمینی (رحمة الله علیه) توجه خاصی به نوافل داشت و هرگز نوافلش را ترک نمی‌فرمود. نقل شده که امام در نجف اشرف با آن گرمای شدید هوا، ماه رمضان را روزه می‌گرفت و با این که در سنین پیری بودند و ضعف بسیار داشتند تا نماز مغرب و عشاء را به همراه نوافل بجای نمی‌آوردند، افطار نمی‌کردند و شب‌ها تا صبح نماز و دعا می‌خواندند و بعد از نماز صبح مقداری استراحت می‌کردند و صبح زود برای کارهایشان آماده می‌شدند.

یکی از برادران پاسدار که محافظ امام بود می‌گفت: امام شب‌ها معمولا دو ساعت به اذان صبح بیدار بودند. یک شب متوجه شدم که امام با صدای بلند گریه می‌کنند من هم متاثر شدم که امام با صدای بلند گریه می‌کنند و شروع کردم به گریه کردن.

یکی از اساتید قم نقل می‌کرد: شبی مهمان حاج آقا مصطفی بودم، ایشان خانه جداگانه‌ای نداشتند و در منزل امام زندگی می‌کردند. نصف شب از خواب بیدار شدم و صدای آه و ناله‌ای شنیدم .نگران شدم که در خانه چه اتفاقی افتاده است. حاج آقا مصطفی را بیدار کردم و گفتم ببین در خانه چه خبر است. ایشان نشست و گوش داد و گفت: صدای امام خمینی است که مشغول تهجد و عبادت است.

و البته در ماه رمضان این شب زنده داری و تهجد وضعیت دیگری داشت یکی از محافظین بیت می‌گوید: در یکی از شب‌های ماه رمضان، نیمه شب برای انجام کاری مجبور شدم از جلوی اتاق امام گذر کنم. حین عبور متوجه شدم که امام زار زار گریه می‌کردند، هق هق گریه امام که در فضا پیچیده بود واقعا مرا تحت تاثیر قرار داد که چگونه امام در آن موقع از شب با خدای خویش راز و نیاز می‌کند.

آخرین رمضان دوران حیات امام به گفته ساکنان بیت با رمضان‌های دیگر متفاوت بود، به این صورت که امام همیشه برای خشک کردن اشک چشم‌شان دستمالی را همراه داشتند، ولی در آن ماه رمضان حوله‌ای را نیز همراه بر می‌داشتند تا به هنگام نمازهای نیمه شب‌شان از آن استفاده کنند.

یکی از محافظین بیت می‌گوید: در رمضان سال قبل از رحلتشان، بعضی وقت‌ها که به نزد ایشان می‌رفتم، می‌دیدم که قیافه شان کاملا بر افروخته است و چنان اشک ریخته اند که علاوه بر دستمال اشکشان را با حوله پاک می‌کردند.

توجه ویژه امام خمینی (رحمه الله) به قرآن

امام خمینی (رحمة الله علیه) توجه خاصی به قرآن داشت؛ به طوری که روزی هفت بار قرآن را می‌خواندند.هر فرصتی که به دست می‌آوردند - ولو اندک - قرآن می‌خواندند. بارها دیده شد که امام حتی در دقایقی قبل از آماده شدن سفره که معمولا به بطالت می‌گذرد، قرآن تلاوت می‌نمود.

امام بعد از نماز شب تا وقت نماز صبح قرآن می‌خواند. یکی از اطرافیان امام می‌گوید: امام در نجف چشمشان درد می‌کرد و به دکتر مراجعه کردند. دکتر بعد از معاینه چشم امام گفت: شما باید چند روزی قرآن نخوانید و به چشمتان استراحت بدهید!

امام (رحمة الله علیه) خندید و فرمود: دکتر من چشمم را برای قرآن خواندن می‌خواهم، چه فایده ای دارد که چشم داشته باشم و قرآن نخوانم. شما یک کاری کنید من بتوانم قرآن بخوانم.

یکی از همراهان امام در نجف اظهار می‌کرد که امام خمینی (رحمة الله علیه) در ماه رمضان هر روز ده جزء قرآن می‌خواندند؛ یعنی در هر سه روز یک دوره قرآن می‌خواندند. برادران خوشحال بودند که توانسته اند دو دوره قرآن را در ماه رمضان بخوانند، ولی بعد فهمیدند که امام ده دوره قرآن را ختم کرده‌اند. علاوه بر آن، هر سال چند روز قبل از ماه رمضان دستور می‌دادند که چند ختم قرآن برای افرادی که مد نظر مبارکشان بود قرائت شود.

پی‌نوشت‌ها:
1. انعام ،1
2. سبا ،1
3. بقره ، 255
4. انعام ، 147
5. بقره ، 213
6. مریم ، 36
7. بقره ،2
 
منابع:
1. جامعه المصطفی/ شرح دعای روز نهم ماه رمضان
2. سایت اهل البیت علیهم السلام/ نماز شب دهم ماه رمضان
3. همشهری/  توصیه مهم برای درک بهتر ماه رمضان