15 دی 1388 / 19 محرم الحرام 1431 / 5 ژانویه 2010

دكترعلي شفايي استاد و رئيس دانشكده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه مشهد بدرود حيات گفت. دكترشفايي نزديك به 25سال درمقام استاد فلسفه دردانشكده الهيات تدريس كرد و سه سال نيزرياست اين دانشكده را برعهده داشت و دراين مدت منشأ خدمات ارزنده‎اي براي دانشكده الهيات و معارف اسلامي بود. دكترشفايي تحقيقات عميقي درباره فلسفه ملاصدرا انجام داده كه تحت عنوان علم فلسفه منتشركرده است.

در پي اولتيماتوم دولت روسيه به دولت ايران مبني بر عزل "مورگان شوستر" آمريكايي از سمت خزانه‏داري كل كشور و اخراج وي از ايران، دولت ايران در حالي كه قواي روس در شهرهاي آذربايجان ايران به قتل و غارت و كشتار مردم مشغول بودند به ناچار در برابر خشونت دولت تزاري تسليم شد و به خدمت مستشاران آمريكايي پايان داد. دولت روس كه هنوز هم به اين موفقيت قانع نبود، به زودي دولت را مجبور ساخت كه مجلس را منحل و اكثر مطبوعات را توقيف نمايد و رييس بلژيكي كل گمرك را كه دست‏نشانده ايشان بود، به جاي شوستر آمريكايي، خزانه‏دار كل ايران كند. سرانجام ناصرالملك كه در اين زمان، نايب‏السلطنه كشور بود "موسيو مرنارد" بلژيكي را به اين سمت برگزيد.

آيت‏اللَّه ميرسيدمحمد بن سيد محمد حسين مدرس نجف‏آبادي در حدود سال 1256ش (1294ق) در نجف‏آباد به دنيا آمد و مقدمات علوم را در زادگاه خود فرا خواند. وي سپس براي ادامه تحصيلات خود راهي نجف اشرف گرديد و در حلقه درس حضرات آيات: علامه سيدمحمدكاظم يزدي، آخوند ملامحمدكاظم خراساني، شيخ الشريعه اصفهاني، سيداسماعيل صدر و حاج آقا رضا همداني جاي گرفت. وي پس از چند سال اقامت در نجف و طي مدارج عالي علمي، به اصفهان برگشت و تا آخر عمر به مدت بيش از سي سال به تدريس و افتاء و اقامه جماعت پرداخت. حوزه درس ايشان مجمع فضلا و دانشمندان بود. و جمعي از علماي بزرگ معاصر اصفهان از شاگردان معظمٌ له بودند. همچنين حاشيه بر كفايةُالاصول در 2 جلد از جمله آثار ايشان است. ميرسيدمحمد مدرس نجف آبادي سرانجام در نيمه دي ماه 1318ش برابر با 25 ذي‏قعده 1358ق در 62 سالگي به ديار باقي شتافت و در قبرستان تخت‏فولاد اصفهان به خاك سپرده شد.

دانشجويان مسلمان در اعتراض به سفر جيمي كارتر رييس جمهور وقت آمريكا به تهران، به مدت سه روز بر سر كلاس‏ها حاضر نشدند و دانشگاه را به تعطيلي كشاندند. دانشجويان انقلابي با دركي درست از اوضاع ايران و جهان و دخالت‏هاي نارواي ابرقدرت‏ها به‏ويژه آمريكا در امور ايران، اين بار با تعطيل كردن دانشگاه‏ها، صداي اعتراض خود را به گوش جهانيان رساندند.

در حالي كه بيش از سه ماه از تجاوز ارتش عراق به ميهن اسلامي ايران مي‏گذشت، دشمن با خوي تجاوزگري و توحش، فجايعي در مناطق اشغالي مرتكب گرديد كه روي ستمگران تاريخ را سفيد كرده است. در پاسخ به اين همه جنايت و ددمنشي دشمن، عملياتي به صورت كلاسيك طرح‏ريزي شد. در اين عمليات، تعدادي از رزمندگان شهادت‏طلب با اصرار زياد، خود را در صف نيروهاي عمل‏كننده قرار داده و با هماهنگي با زره‏پوشان ارتش جمهوري اسلامي ايران، عمليات را آغاز كردند. دشمن پس از پيروزي در عمليات قبلي در دزفول، هرگز تصور نمي‏كرد كه ايران بتواند حمله‏اي ديگر را تدارك ببيند. در ساعات اوليه اين حمله، در ميان ناباوري نيروهاي خودي و دشمن، تمامي خاكريزهاي مقدم دشمن تسخير شد و قواي اسلام به سمت جلو پيشروي كردند. سرانجام اين عمليات نيز، علي رغم پيروزي‏ها و پيشروي‏هاي اوليه، به علت عدم پشتيباني و كمبود مهمات و نيز آمادگي دشمن، به نتايج مطلوب نرسيد و دشمن در شانزدهم آذرماه تمامي شهر هويزه را به اشغال خود درآورد. اين شهر قهرمان، سرانجام در جريان عمليات بزرگ بيت‏المقدس و آزادسازي خرمشهر، از دست دژخيمان رژيم عفلقي آزاد شد و از لوث و جور دشمن پاك گرديد.

امير سرتيپ منصور ستاري در سال 1327 ش در قرچكِ ورامين به دنيا آمد و پس از طي تحصيلات متوسطه، وارد دانشكده افسري گرديد. وي پس از طي مدارج علمي از جمله رادار كنترلي دوره كنترلر شكاري رادار در آمريكا و اخذ ليسانس برق و الكترونيك از دانشگاه تهران به خدمت ارتش درآمد و در شمار افسران خوش فكر و مدير نيروي هوايي قرار گرفت. شهيد ستاري پس از پيروزي انقلاب اسلامي و در طول هشت سال دفاع مقدس، با قبول مسؤوليت‏هاي مهم فرماندهي، معاون عملياتي، فرماندهي پدافند هوايي و معاون طرح و برنامه، خدمات شاياني به نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران ارايه داد. وي در بهمن 1365، به دليل شايستگي و لياقت، به سمت فرماندهي نيروي هوايي ارتش منصوب شد و در طي هشت سال مسؤوليت فرماندهي اين نيرو، با اجراي ده‏ها برنامه و طرح مختلف، توان رزمي نيروي هوايي ارتش را افزايش داد. تيمسار ستاري سرانجام در نيمه دي ماه 1373 به همراه چند تن از مسؤولان نيروي هوايي، در مسير برگشت از كيش به تهران، در راه، تصميم به شركت در مراسم فارغ‏التحصيلي گروهي از دانشجويان دوره خلباني در پايگاه هوايي شهيد بابايي اصفهان گرفتند. تا اين كه پس از اقامت دو ساعته در اصفهان در و راه بازگشت، هواپيما، دچار سانحه شده پس از آتش گرفتن سقوط كرد. در اين حادثه، شش سردار نيروي هوايي ارتش به همراه تيمسار ستاري و شش تن از خدمه پروازي به درجه رفيع شهادت نائل شدند.

عَمرو يا عَمربن جُنادَةِ بن كَعبِ اَنصاري ازياران با وفاي امام حسين(علیه السّلام) در ظهر عاشورا به شهادت رسيد و به سوي معبود خويش شتافت. به نقل ازبِحارُ الاَنوارعمرو همراه پدر و خانواده خود امام حسين (علیه السّلام) را ازمكه تا كوفه همراهي كرد و بعد ازشهادت پدرش به ميدان رفت و سرانجام شهيد شد. او به هنگام حركت به سوي ميدان نبرد با دشمنان اين چنين سخن گفت: «به خدا قسم من همواره با شمشيربُرّنده خود با فاسقان خواهم جنگيد. اين عهدي است كه برگردن ماست درهروقتي كه جنگ و درگيري باشد».

« ركنُ الدّوله ديلمي» معروف به «ابوعلي حسن بن بويه» ازاميران آل بويه درگذشت. آل بويه ازمشهورترين خاندانهاي شيعي ايراني بودند كه درقرن4هجري قمري بربخشهاي وسيعي ازايران و عراق تا مرزهاي شمالي شام حكومت مي كردند. ابوعلي حسن بن بويه و برخي ديگرازاميران اين سلسله به علم و فرهنگ اسلامي به ويژه مذهب شيعه خدمات شايان توجّهي كرده اند. آنان همچنين ازاديبان و هنرمندان تجليل كردند و وزيران خود را ازميان دانشمندان برمي گزيدند. اين خاندان شيعي به اقامه و احياي مراسم و شعايراسلامي اهتمامي خاص مبذول داشتند و درراه احياي عزاداري حضرت سيد الشّهداء(علیه السّلام) كوشش بسيار كردند.

جنگ بيست وچهارساله ايران و روم آغازشد. اين جنگ ازطولاني ترين جنگهاي دودولت مقتدر قرن هفتم ميلادي يعني ايران و روم بشمارمي‎رود. نبرد درزمان سلطنت خسروپرويز روي داد. پس از آنكه موريس امپراتور روم بفرمان فوكوس رقيب سياسي‎اش به قتل رسيد، خسروپرويزبراي انتقام گرفتن ازامپراتورجديد روم جنگ را آغازكرد و مدت 24سال به جنگ وخونريزي ادامه داد.

بانك استكهلم نخستين اسكناس را چاپ و منتشركرد. اين اسكناس اولين پول كاغذي شمرده شده است. تاقبل ازچاپ اسكناس درسوئد و سپس درسراسراروپا مبادلات نقدي با سكه‎هاي چهارگوش و بزرگ انجام مي‎گرفت. ازاين اسكناس هم اكنون چندنسخه موجود است و يكي ازآنها درموزه بانك استكهلم نگهداري مي‎شود. گفتني است كه واژه اسكناس ازكلمه آسينيا مشتق شده است و آسينيا پولي كاغذي بوده كه دولت وقت فرانسه درزمان انقلاب كبيرفرانسه به مثابه وثيقه ارضي چاپ مي‎كرده است.

اگوستين تي ير مورخ فرانسوي درقرن19ميلادي درشهربولوآ متولد شد. تي يرنخستين كسي بود كه نوع نگارش تاريخ را تغييرداد وبه انتقاد ازسبك تاريخ نويسي قديم پرداخت. ازمهمترين آثاراگوستين تي ير«فتح انگلستان بدست نورماندي‎ها» را مي‎توان نام برد. تي يردرسال1856ميلادي درگذشت.

بدستور استالين رئيس وقت شوروي سابق مزارع اشتراكي شدند. استالين كليّه مزارع، وسايل زارعي و تجهيزات كشت و برداشت را ازمالكيت شخصي خارج ساخت و آنها را اموال عمومي ناميد. بدستوراستالين ازآن پس كشاورزان فقط حق داشتند يك باغچه ويك گاو داشته باشند و محصولات اينها را براي خود بفروشند. بااجراي اين طرح بسياري ازكشاورزان شوروي سابق به كشورهاي ديگربويژه استالن گريختند. همچنين درهمين دوره و با توجه به تَبَعات ناشي ازاين طرح شمارزيادي ازافراد برجسته و صاحبنظردررشته‎هاي مختلف علمي و شخصيت‎هاي سياسي و مردمي كه بااين طرح مخالف بودند به قتل رسيدند.

در زمان سلطنت خسرو پرويز پادشاه ساساني بر امپراتوري ايران، موريكيوس نيز بر امپراتوري روم حكومت مي‏كرد و بين دو امپراتوري، روابط دوستانه‏اي برقرار بود. در اين ميان، يكي از سرداران امپراتور روم به نام فوكاس عليه پادشاه روم شورش كرد و پس از كشتن او، خود را امپراتور روم خواند. خسروپرويز كه از اين پيشامد ناراضي بود، به بهانه خونخواهي امپراتور مقتول و در حقيقتْ براي تصرف سرزمين‏هاي بيشتر، در پنجم ژانويه سال 603م، جنگ عليه روم را آغاز كرد. سپاهيان خسرو پرويز در اين جنگ ضمن تصرف مناطقي از قبيل اُدِسا و ارمنستانْ به محاصره شهر قُسطَنْطَنيّه پايتخت روم شرقي يا بيزانس پرداختند. پيشرفت‏هاي سپاه ساساني، بي‏كفايتي فوكاس را بيش از پيش نمايان مي‏كرد تا اين‏كه جمعي از شورشيانِ رومي، وي را به قتل رساندند و هراكْليوس به جاي وي قدرت را در دست گرفت. هراكليوس در ابتدا پيشنهاد صلح داد اما با امتناع خسرو از اين امر، جنگ بين دو كشور باز هم ادامه يافت. از سال 627م حملات تعرّضي روميان آغاز شد كه در جريان آن، مناطق متعددي را به تصرف خود درآوردند. در اين ميان، خسرو پرويز كه از هرگونه وسيله و امكان براي ادامه جنگ و مقابله با نيروهاي بيزانس درمانده بود، جنگ را ادامه داد. اين امر باعث شد تا توده مردم و جنگجويان خسته، دست به شورش زده و خسروپرويز را از قدرت خلع و محبوس كنند. با خلع خسرو پرويز، جنگ‏هاي ايران و روم پس از بيست و چهار سال در سيزدهم سپتامبر سال 627م پايان يافت و دوران اقتدار آخرين امپراتوري بزرگ ايران باستان يعني سلسله ساسانيان رو به افول نهاد. از اين پس عصر اغتشاش و هرج و مرج آغاز گرديد به طوري كه در مدت چهار سال پس از مرگ خسروپرويز، حدود ده نفر از اين سلسله به پادشاهي رسيدند.

سرزمين اروگوئه يكي از كوچك‏ترين ممالك امريكاي لاتين، نخستين بار در پنجم ژانويه 1516م در جريان اكتشافات دريانوردان اسپانيايى كشف شد، ولي نخستين سكنه اروپايى آن كه در اواخر قرن هفدهم در اين سرزمين مستقر شدند پرتغالي‏هاي بودند. در اوائل قرن هجدهم، مجدداً اسپانيايى‏ها بر اين سرزمين مسلط شدند و نزديك يك قرن بر اروگوئه حكومت كردند تا اين‏كه پرتغالي‏ها دوباره در سال 1817م درصدد تسلط بر اين منطقه برآمدند. كشمكش بين اسپانيا و پرتغال به استقلال‏طلبان اروگوئه فرصت داد تا عليه هر دوي آنها قيام كرده و در سال 1827م استقلال خود را به دست آورند. اروگوئه پس از استقلال صحنه جنگ‏هاي داخلي و رقابت گروه‏هاي طالب قدرت شد. هم‏چنين از نيمه قرن بيستم، اين كشور شاهد چندين كودتاي نظامي بوده و نزديك به پنجاه سال متناوباً به وسيله دولت‏هاي نظامي اداره شده است. فشار و اختناق حاكم بر اروگوئه در دهه 1960م به آغاز يك شورش مسلحانه و جنگ‏هاي چريكي در اين كشور انجاميد و نظاميان سرانجام در سال 1980م به رفراندومي براي تدوين يك قانون اساسي براي اروگوئه رضايت دادند. قانون اساسي جديد اروگوئه به حكومت نظاميان پايان داد و از 1985م به اين طرف، حكومت غيرنظامي در اين كشور زمام امور را به دست گرفته است. (ر.ك: 25 اوت)

كريستوفر رِن معمار انگليسي در پنجم ژانويه 1632م در خانداني كه از روحانيون بزرگ كليسا بودند به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در آكسفورد آغاز كرد و سپس به تدريس نجوم پرداخت. رِن از آن پس به معماري روي آورد و كوشيد تا چند نقشه براي كمبريج و آكسفورد تهيه كند. وي از اين پس به شهرت رسيد و برخي طرح‏هاي خود را عملي ساخت. حريق عظيمي كه در سال 1666م لندن را نابود كرد به كريستوفر رن امكان داد كه نبوغ و كارداني خود را در نقشه‏كشي ساختمان و شهرسازي آشكار سازد. در اين حال وي مصلحت را در آن ديد كه شهري از نو بنا نهد، پس نقشه شهر به او واگذار شد. قبل از آتش‏سوزي، لندن داراي خيابان‏هاي تنگ و پرپيچ و خم بود. نقشه‏هاي رِن طوري تنظيم شده بود كه خيابان‏هاي وسيع و درختكاري شده، ساختمان‏هاي بزرگ و ديگر امكاناتْ لحاظ گرديده بود. هرچند تمامي نقشه لندن عملي نشد، ولي باز هم از ارزش كار رِن نكاست. وي در سال 1681م به رياست انجمن سلطنتي انگلستان دست يافت و سرانجام در نوزدهم ژانويه 1723م در 91 سالگي درگذشت.

واژه اسكناس در اصل از زبان لاتين گرفته شده است. شكل اوليه آن، اسيگنو به معناي حواله امضا مي‏باشد. مبدا پيدايش اسكناس را كشور چين مي‏دانند. البته شكل اسكناس در روزگاران قديم با آن‏چه امروز مي‏شناسيم تفاوت اساسي بسياري داشته است. شكل و طرح و اندازه آن بسيار ساده و ابتدايى بوده است. پژوهش‏هاي تاريخي نشان مي‏دهد كه ساير كشورهاي جهان در انتشار اسكناس از چيني‏ها تأسّي نموده و اسكناس را جانشين پول‏هاي مسكوك نموده‏اند. از اين‏رو در پنجم ژانويه 1691 م اولين اسكناس اروپا توسط مردي به نام يوهان پالِمتروك براي بانك استكهلم در سوئد چاپ شده و به معرض انتشار گذاشته شد. تا قبل از اينكه اسكناس در سوئد و سپس در سراسر اروپا چاپ و منتشر شود، مبادلات نقدي به وسيله سكه‏هاي چهارگوش و بزرگ انجام مي‏شد. در حال حاضر پول كاغذي يا اسكناس در عرصه مبادلات بين‏المللي و اقتصاد جهاني و سيستم پولي دنيا نقش اساسي ايفا مي‏كند و به اعتبار مؤسسه انتشار دهنده كه اغلب دولت يا بانك مركزي يك كشور مي‏باشد، گردش مي‏كند و به همين جهت داراي ماهيت اعتباري است

شواليه ژان شاردن، سياح و خاورشناس فرانسوي، در 26 نوامبر 1643م به دنيا آمد و پس از طي تحصيلات مقدماتي، مدتي به جواهر فروشي پرداخت. وي در 21 سالگي عازم هندوستان شد. او زبان فارسي و تركي را فرا گرفت و پس از چندي به عنوان بازرگان سلطنتي، مقرّب دربار صفويه شد. شاردن در مدت حضور در ايران كه چندين سال به طول انجاميد، مطالعات و مشاهدات خود را به قلم آورد. او با تحقيقات دقيق و تتبعات علمي مخصوص خود، ايران و ايرانيان را براي اولين بار چنان‏كه شايد و بايد به جهانيان معرفي كرد و با ارائه شيوه نوين انتقادي و تاريخي خود، دانش ايران‏شناسي را در غرب بنيان نهاد. سفرنامه شاردن در ده جلد به تعريف و توصيف امپراتوري ايران، قواي مسلح، آداب و عادات مردم، علوم و صنايع، مذهب، اوضاع مدني، سياسي و نظامي و كتاب‏هاي معتبر ايرانيان و... اختصاص يافته است. از ديگر نكات مثبت اين اثر، بررسي ادبيات و زبان فارسي و نيز امثال و حكم ايرانيان است. وي اولين كسي بود كه كتابي در شرح ابنيه تخت جمشيد انتشار داد. شاردن در توصيف نبوغ ايرانيان تصريح مي‏نمايد كه استعداد و نبوغ ايرانيان بيش از هر رشته و فني، در علوم مصروف گرديده و ايرانيان در قسمت علم كاملاً كامياب شده‏اند. شاهد مثال وي نكاتي است كه درباره ادبيات، رياضيات، نجوم، هنر، صنايع ظريفه، تاريخ، جغرافيا و ساير علوم آورده است. شاردن با توجه به آشنايى به زبان عربي تصريح مي‏نمايد كه اهالي مشرق زمين، عربي را غني‏ترين و عالي‏ترين زبان و غيرقابل قياس مي‏دانند و شاردن خود، اين ادعا را تاييد مي‏نمايد. كتاب‏هاي شاردن به تنهايى يك دوره جغرافياي تاريخي و يك مجموعه فرهنگي بي‏نظير به شمار مي‏آيد. هم‏چنين ادوارد براون مستشرق معروف انگليسي، شاردن را معتبرترين مورخ عهد صفوي دانسته است. سياحت نامه او را از پاره‏اي جهات با شاهنامه فردوسي مقايسه مي‏نمايند كه در آن از دلاوري‏هاي پهلوانان ايران داد سخن رفته است. شاردن علاوه بر جهانگردي و خاورشناسي، يكي از مشاهير فلاسفه در عهد جديد نيز به شمار مي‏رود و مورخين مشهور قرن هجدهم، در تدوين نظريات تاريخي و تهيه آثار علمي خود از عقايد فلسفي و اجتماعي شاردن مايه گرفته‏اند. شواليه ژان شاردن سرانجام در پنجم ژانويه 1713م در هفتاد سالگي درگذشت.

به موجب عهدنامه داردانل كه در پنجم ژانويه 1809م بين دولت‏هاي عثماني و انگلستان امضا شد، انگليس متعهد گرديد تمامي سرزمين‏هاي دولت عثماني از جمله مصر را تخليه كند و به اشغال اين سرزمين‏ها خاتمه دهد. در مقابل، دولت عثماني متعهد شد حقوق كنسولي انگليس را در قلمرو عثماني به رسميّت بشناسد. هدف از امضاي اين معاهده از سوي انگليس، حفظ امنيت ناوگان مديترانه‏اي اين كشور در برابر تهاجم احتمالي نيروي دريايي روسيه تزاري از طريق درياي سياه بود؛ زيرا، طبق اين پيمان، دولت عثماني موافقت كرد در زمان صلح به هيچ كشتي جنگي اجازه عبور از تنگه بُسفُر و داردانل را ندهد.

جان كالوين كوليج رئيس جمهور پيشين امريكا در چهارم ژوئيه 1872م در ايالت ورمونت امريكا به دنيا آمد. او تحصيلاتش را در رشته‏هاي مختلف علوم اقتصادي ادامه داد و در اين رشته فارغ‏التحصيل شد. كوليج از آن پس وارد فعاليت‏هاي سياسي گرديد و در زمان رياست جمهوري وارنْ هارْدينگ، معاونت او را برعهده گرفت. با مرگ هاردينگ در سال 1923م كوليج به رياست جمهوري دست يافت و با اثبات قدرت عمل خود، مجدداً در سال 1924م به رياست جمهوري انتخاب شد. وي پايه گذار نظام نوين اقتصادي امريكا در قرن معاصر محسوب مي‏شود؛ نظامي كه امريكايى‏ها توانستند سلطه اقتصادي خود را بر مبناي آن به اقصي نقاط عالم بگسترانند. او شوراي روابط خارجي را با هدف ايجاد نظام واحد اقتصاد جهاني در امريكا توسعه داد و به منظور حفظ برتري سلطه اقتصادي امريكا بر اروپا، اين شورا را تقويت كرد. همين تشكيلات بود كه بين دوجنگ جهاني طرح اعطاي وام‏هاي بزرگ به دولت‏هاي خسارت ديده اروپا را با هدف ايجاد سلطه اقتصادي بر اين قاره ارائه كرد و آن را به اجرا گذارد. سياست خارجي جمهوري‏خواهان در دوران حكومت كوليج اصولاً در تلاش‏هاي توسعه‏طلبانه مالي و اقتصادي تظاهر مي‏يافت و نخبگان محافل مالي امريكا، با نيرويى مضاعف، براي به دست آوردن سركردگي اقتصادي جهان دست به كار شدند. اين سياست در امريكاي لاتين نيز به شدت تعقيب مي‏شد و دولت كوليج با نفوذ در اقتصاد امريكاي جنوبي، به تدريج رقيب اصلي خود، انگلستان را از صحنه بيرون راند. به عنوان نمونه، در حالي كه قبل از جنگ جهاني اول، سرمايه‏گذاري خارجي ايالات متحده، از ميزان يك چهارم سرمايه‏گذاري انگلستان تجاوز نمي‏كرد، اين ميزان در پايان عمر كوليج، به 95 درصد مجموع سرمايه‏گذاري تمامي كشورهاي جهان در امريكا رسيد. اين نفوذ اقتصادي، دخالت فزاينده امريكا در امور كشورهاي امريكاي لاتين را با خود به همراه داشت؛ به طوري كه از بيست دولت اين منطقه، چهارده دولت به درجات مختلف، تحت كنترل اقتصادي، سياسي و نظامي امريكا قرار داشتند. دولت كوليج تا آنجا پيش رفت كه براي دفاع از اين امتيازات، چند بار نيروي دريايي خود را مامور كرد كه با شدت عمل بي‏رحمانه‏اي، حركت‏هاي آزادي خواهانه مردم امريكاي لاتين را درهم بكوبد. جان كالوين كوليج تا سال 1929م به مدت شش سال در مقام رياست جمهوري امريكا باقي ماند و چهار سال بعد در 5 ژانويه 1933م در 61 سالگي درگذشت.

يكي از فرازهاي مهم دوره رياست جمهوري دوايت آيزنهاور، سي و چهارمين رئيس جمهور امريكا، اعلام دكترين او در پنجم ژانويه 1957م مي‏باشد. طبق اين دكترين كه به تصويب كنگره امريكا رسيد، رئيس جمهور امريكا اجازه مي‏يافت به هر دولتي كه به كمك نظامي يا حتي به مداخله نظامي امريكا احتياج داشت، فوراً ياري رساند. دكترين آيزنهاور هم‏چون دكترين ترومن داراي بار اقتصادي نيز بود با اين تفاوت كه دكترين ترومن عمدتاً مصرف اروپايى داشت، ولي دكترين آيزنهاور، مصرف آسيايى. تفاوت ديگر اين دو استراتژي در تهاجمي‏تر بودن دكترين ترومن بود. بدين معني كه دكترين ترومن بيشتر به منظور كوتاه كردن دست كمونيست‏ها در اروپا بود، ولي دكترين آيزنهاور، ايجاد پايگاه سياسي نظامي در خاوردور، خاورميانه و خاور نزديك را دنبال مي‏كرد. اين نظريه نقطه آغاز فعال شدن ديپلماسي امريكا در خاورميانه و خليج فارس به شمار مي‏رفت.

توماس اِستِرِنْزْ الْيوت اديب معروف انگليسي در بيستم سپتامبر 1888م در امريكا به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات مقدماتي، وارد دانشگاه هاروارد گرديد و موفقيت‏هاي درخشاني به دست آورد؛ به طوري كه برتراند راسل، استاد مشهور آن دانشگاه، اليوت را بهترين شاگرد خود مي‏دانست. اليوت مدتي در فرانسه و انگلستان نيز ساكن شد و به فعاليت‏هاي مطبوعاتي روي آورد. اما چون مدت اقامت وي در انگليس طولاني شد تابعيت آنجا را پذيرفت و به شعر و شاعري پرداخت. وي در سال 1922، مجموعه زمين باير را كه مشتمل بر يك سلسله اشعار مفصل بود و به عنوان بهترين كار شعري قرن بيستم شناخته شده، منتشر ساخت. اين كتاب كه تصوير غم‏انگيزي از اوضاع بعد از جنگ جهاني اول است چنان مورد توجه قرار گرفت كه به تمام زبان‏هاي زنده دنيا ترجمه شد و او را به شهرت فراواني رساند. اليوت هم‏چنين پس از آن‏كه مدت‏ها عقايد ضد كليسا و ضد كشيشي داشت، ناگهان ايماني را كه به دنبالش مي‏گشت، پيدا كرد و به مردي مذهبي تبديل شد. از اين روست كه مؤلفه‏هاي روحاني و معنوي كه در اشعارش موجود بوده و بر ديگران نفوذ مي‏كند، از تاريخي شروع شد كه تغيير عقيده داد. اليوت چند نمايش‏نامه مهم نگاشت كه با استقبال عمومي مواجه گرديد. اليوت را بايد يكي از بزرگ‏ترين شعراي معاصر انگليس و از پايه گذاران ادبيات جديد اين كشور دانست. شعرهاي او در ادبيات معاصر، نفوذ بسيار دارد و به شدت مورد تقليد قرار گرفته است. فهم برخي اشعار اليوت به دليل اشارات و كنايات فراوان دشوار است با اين حال، در اشعار زيباي او، عميق‏ترين و با معني‏ترين زبان قرن بيستم براي غني كردن فصاحت انگليسي به كار رفته است. استعاره‏ها و تمثيل‏هاي بسيار غني كه در آثار او گسترش مي‏يابد، حال شاعرانه‏اي كه در آن، مفهوم و وزن به طور مداوم به هم مي‏پيوندد، لحن سنگيني كه به وسيله آن، اوضاع و احوال بشر در برابر عالم هستي و عالم ابدي عرضه مي‏شود، همه موجب شده است كه به توماس اليوت، عنوانِ شاعر ماوراءالطبيعه عصر جديد داده شود. از اليوت آثار متعددي بر جاي مانده كه چهارشنبه خاكستر، زمام‏دار پيشين، جمع خانوادگي و درباره شعر و شاعران از آن جمله است. هم‏چنين رسالات انتقادي وي كه مبتني بر اصول كلاسيك است، شاعران و نويسندگان گذشته را دوباره مورد توجه قرار داده است. توماس اليوت در سال 1948 به مناسبت فعاليت‏هاي ادبي، موفق به دريافت جايزه نوبل ادبيات گرديد تا اينكه سرانجام در پنجم ژانويه 1965م در هفتادوهفت سالگي درگذشت.

/خ