فضیلت شب قدر

از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز نقل است: از خداوند به دور باد و نفرین بر کسی که به شب قدر برسد و زنده باشد، اما آمرزیده نشود.
 
انس بن مالک از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل کرده که فرمودند: ماه مبارک به شما رو آورده است و در این ماه شبی است که برتر از هزار ماه است و هر کس از فیض شب قدر محروم گردد، از تمام خیرات بی‌ نصیب مانده است و محروم نمی‌ماند از برکات شب قدر، مگر کسی که خویشتن را محروم کرده است.
 
از امام باقر (علیه السلام) نیز درباره به وجود آمدن شب قدر نقل است: که اگر خداوند کارهای مؤمنان را چند برابر نکند به سر حد کمال نمی‌رسند، اما از راه لطف کارهای نیکوی آن‌ها را چند برابر می‌فرماید تا کاستی هایشان جبران شود.

بر این اساس، راز سعادتمند شدن انسان‌ها در شب قدر، عمل اختیاری صالحی است که با عنایت خداوند، برکت یافته و چند برابر می‌شود.
 


از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) نیز پیرامون شب زنده داری شب قدر نقل است که فرمودند: کسی که شب قدر را شب زنده‌ داری کند، تا شب قدر آینده، عذاب دوزخ از او دور گردد.
 
امام موسی بن جعفر (علیه السلام) نیز درباره شب قدر فرمودند: کسی که در شب قدر غسل کرده و تا سپیده صبح شب زنده‌داری کند، گناهانش آمرزیده می‌شود.
 
تمامی این روایات بر این مطلب دلالت دارند که برخی مقدرات و پاداش‌ها، مانند دور شدن از عذاب دوزخ، نتیجه کار خود بندگان است و سرنوشت هر انسانی در شب قدر به دست خودش رقم می‌خورد.

در شب قدر به خواندن دعاهایی از جمله جوش کبیر، دعای افتتاح و ابوحمزه ثمالی سفارش شده زیرا انسان با یادآوری لطف، گذشت، کرم، رحمت و بخشش بی‌پایان خدای مهربان او را در کنار و دستگیر خویش می‌بیند و نور امید در دلش می درخشد. {1}
 

فضیلت  شب قدر از منظر آیت‌الله مکارم شیرازی

«در تمام سال، ماهی به عظمت ماه پربرکت رمضان نیست؛ زیرا ماهی است که خداوند آن را جهت اهدای بالاترین هدیه خود به جهان بشریّت، یعنی «قرآن مجید» برگزیده است. همچنین ماهی است که شب قدر در آن واقع شده، شبی که مقدّرات یک سال انسان‌ها بر حسب شایستگی‏‌ها و لیاقت‌هایشان تعیین می‏‌گردد و عبادت آن برتر از عبادت هزار ماه است؛ اینگونه است که در دعای روزانه ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: «اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ فَضْلَ لَیْلَةِ القَدْرِ؛ خدایا در این ماه درک فضیلت شب قدر را روزیم کن».
 
نزول قرآن در شب قدر
قرآن در شب قدر، بر قلب پاک پیامبر نازل شد. شب پربرکتی که مقدرات جهان بشریت با نزول‏ قرآن‏ رنگ تازه‌ای به خود گرفت‏.

قرآن با تمام قدر و منزلتش در چنین شب‌هایی به قلب مطهر رسول اسلام صلّی الله علیه و آله وسلّم و به وسیله فرشته صاحب قدر نازل شده است و از آنجا که قرآن، یک کتاب سرنوشت ساز است، و خط سعادت، خوشبختی و هدایت انسان‌ها در آن مشخص شده است، باید در شب قدر (شب تعیین سرنوشت‌ها) نازل شود تا همه با تدبر بیشتر در آیات وحیانی آن، در مسیر سعادت و قرب الهی گام برداریم.
 
«شب قدر»؛ برتر از هزار ماه
«شب قدر بهتر از هزار ماه‏ است؛ لیلة القدر خیر من الف شهر». بهتر بودن این شب از هزار ماه به خاطر ارزش عبادت و احیای آن شب است، و روایات فضیلت لیلة القدر و فضیلت عبادت آن، که در کتب شیعه‏ و اهل سنت فراوان است این معنی را کاملا تأیید می‏‌کند.

علاوه‌بر این، نزول قرآن در این شب، و نزول برکات و رحمت الهی در آن سبب می‏ شود که از هزار ماه برتر و بالاتر باشد.
 
«شب قدر»؛ شب آمرزش گناهان
ماه رمضان ماه رحمت است، ماه مغفرت و آمرزش‏ است؛ چراکه دریای لطف و بخشش پروردگار در این ماه موّاج است، لیکن باید دانست در شب قدر به تعداد همه کسانی که در این ماه مورد بخشش قرار گرفته ‏اند بخشوده خواهند شد.

در شب‌ قدر که برتر از هزار ماه است، جلوه‌ای روشن از مهربانی و رأفت بی‌انتهای خدای متعال است، زیرا حضرت حق همیشه برای بخشیدن بندگان خویش از هر بهانه ای استفاده می‌کند.



چنانکه آمدن ماه مبارک رمضان برای همه ما فرصت آمرزش است و صد البته رسیدن به شب‌های قدر نور علی نور دیگری برای ماست که از این شرایط برای توبه، ترک معصیت و قرب الهی بهره ببریم و به سمت خدا برگردیم. {2}
 

فضیلت شب های قدر از منظر امام خمینی (رحمه الله علیه)

شب قدر به این دلیل قدر نامیده شده که همه مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین می شود.

شاهد آن نیز این آیات سوره دخان است: «ما این کتاب مبین را در شبی پربرکت نازل کردیم و همواره انذار کننده بوده ایم.

در آن شب که هر امری براساس حکمت خداوند تنظیم و تعیین می شود». این بیان با روایات گوناگونی هماهنگ است که می گوید: «در آن شب، مقدرات یک سال انسان ها تعیین می شود».

نکته قابل توجه این است که تقدیر الهی به وسیله فرشتگان، براساس شایستگی ها و لیاقت های افراد، میزان ایمان و تقوا و پاکی نیت و اعمال آنهاست؛ یعنی برای هر کس چیزی را مقدر می کنند که لایق آن است یا به تعبیر دیگر، زمینه هایش از ناحیه خود او فراهم شده و این نه تنها با اختیار منافاتی ندارد، بلکه تأکیدی بر آن است.

حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) نیز در مورد فضیلت ماه رمضان و ارزش شب های قدر و وجه تسمیه این شب ها به «شب قدر» می فرمایند: «در وجه تسمیه «لیله القدر» علماء اختلافاتی کردند.

بعضی بر آنند که چون صاحب شرف و منزلت است، و قرآنِ صاحبِ قدر به توسّطِ ملکِ صاحبِ قدر بر رسولِ صاحبِ قدر برای امّتِ صاحب قدر وارد شده است، لیله القدرش گویند. و بعضی گفته‏اند که برای آن «لیله قدر» به آن گویند که تقدیر امور و آجال و ارزاق مردم در این شب می‏شود. و بعضی گفته‏اند به واسطه آن که از کثرت ملائکه زمین تنگ شود، آن را قدر گویند.»

در مورد اهمیت و فضیلت بیکران شب های قدر حضرت امام نیز به تاسی از ائمه اطهار (علیهم السلام) سخنان نغز و کم نظیری دارند که در ادامه به برخی از انها اشاره می شود:

«سید عابد زاهد رضی اللَّه عنه در اقبال فرماید: «بدان که این شب بیست و سوم از شهر رمضان، وارد شده است اخبار صریحه به اینکه لیله قدر است به مکاشفه و بیان. از آن جمله آن است که روایت کنیم به اسناد خود تا سفیان بن السیط (السمط- خ ل) گفت: «گفتم به حضرت صادق علیه السلام تعیین فرما لیله قدر را برای من مفرداً.» فرمود: «شب بیست و سوم.» و از آن جمله آن است که روایت کنیم به اسناد خود تا زراره از عبد الواحد بن المختار الأنصاری گفت: «سؤال کردم از حضرت باقر علیه السلام از لیله القدر.» فرمود: «به خدا قسم خبر می‏دهم به تو و تعمیه نمی‏کنم به تو. آن اولْ شب از هفت شب آخر است.» پس از آن از زراره نقل می‏کنند که گفته آن ماهی که حضرت تعیین فرمود بیست و نه روز بود. پس از آن روایات دیگر نقل کنند که «لیله قدر» شب بیست و سوم است، که از آن جمله است قضیه جهنی که معروف است.»

رویه حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) در این شب ها به مانند همه بزرگان عرفان و سلوک معنوی و الهی گوشه نشینی و عبادت با معبود خویش در تنهایی بود.

در همین زمینه در طول شب های قدر مانند دیگر روزهای ماه رمضان دفتر حضرت امام(رحمه الله علیه) اطلاعیه ای می داند و کلیه ملاقاتهای حضرت امام(رحمه الله علیه) را لغو می کردند.

همچنین حضرت امام (رحمه الله علیه) در کتاب عرفانی «آداب الصلاه» به ذکر روایات متعددی در باب فضیلیت این شب ها و بهترین عبادات در این شب های قدر می پردازند و می فرمایند:



«از آن جمله روایاتی است که عارف باللَّه، سید بن طاوس رضی اللَّه عنه در کتاب شریف اقبال نقل فرموده، می‏فرماید: «در کتاب یواقیت، تألیف ابو الفضل بن محمد الهروی، یافتم اخباری در فضل لیله القدر.» تا آن که می‏گوید از پیغمبر نقل است که فرمود: «موسی گفت: «الهی من قرب تو را می‏خواهم.» فرمود: «قرب من از برای کسی است که بیدار باشد در شب‏ قدر.» گفت: «الهی رحمت تو را می‏خواهم.»

فرمود: «رحمت من برای کسی است که رحم کند فقرا را در شب قدر.» گفت: «خدایا من گذشتن از صراط را می‏خواهم.» فرمود: «این برای کسی است که تصدّق کند به صدقه‏ای در شب قدر.» گفت: «خدایا از درختهای بهشت و میوه‏های آن می‏خواهم.»

فرمود: «این برای کسی است که تسبیح کند به تسبیحه‏ای در شب قدر.» گفت: «خدایا نجات می‏خواهم.» فرمود: «نجات از آتش؟» گفت: «آری.» فرمود: «این برای کسی است که استغفار کند در شب قدر.»

گفت: «خدایا رضای تو را می‏خواهم.» فرمود: «خشنودی من از برای کسی است که دو رکعت نماز بخواند در شب قدر.»

شب های قدر فرصت مغتنم و باارزشی است برای بازگشت به خدا، توجه به خویشتن، توبه و استغفار برای کسب خیرات و برکات معنوی از درگاه خداوندگار هستی. {3}

پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.isna.ir
3.www.imam-khomeini.ir