از نتایج درک این شب برای اهل آن عالم شدن به سِرّ قدر است که در این شب حاصل می‌شود و از آن جا که می‌دانیم قدر اشیاء در شب قدر نازل می‌شود خصوصاً بیاناتی که شیخ عارف در خصوص سرّ قدر دارند باید مورد توجه قرار گیرد. در ماه مبارک رمضان قرآن نازل شده است و خداوند تعالی قرآن را در این ماه نازل کرده است، در با فضیلت‌ترین‌ شب آن که لیله القدر باشد و از این جهت که در آن هدایت است برای مردم و بینات از هدایت و فرقان است رمضان نامیده شده و از آن جهت که لیلۀ قدر است قرآن به صورت کتاب مبین یعنی بین نازل شده است، یعنی از جهت کتاب بودن و بین بودن و میان مرتبه کتاب بودن و قرآن و فرقان بودن مراتب متمیز و جدایی است که عالمان آن را می‌دانند. پس رسول خدا نهی فرمود از اینکه بگویند رمضان چون لیس کمثله شیء پس اگر رمضان می‌گفتند در این اسم خداوند مثل می‌داشت چون رمضان از اسماء خداوند است. بنابراین لفظ شهر را به رمضان اضافه نمود تا تنها مثلیّت در میان ماه‌ها از آن نفی شود و آیه لیس کمثله شیء از هر جهت بر رتبه خود باقی بماند. (1)
 
از دیگر برکات درک این شب این است که در صورت درک آن چون بهتر از هزار ماه است پایان این بهتر بودن معلوم نیست به کجا ختم شود و مانند این است که انسان پس از درک این شب در عمری مجهول به سر خواهد برد. محی الدین در این باره چنین می‌گوید: لیلۀ قدر را چون انسان دریابد از هزار ماه بهتر است اگر چه تنها یکی باشد در هزار ماه.
 

اعمال مخصوص شب بیست و سوم رمضان

اول: خواندن سوره عنکبوت و روم که حضرت صادق علیه السلام قسم یاد فرموده که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است.

دوم: خواندن سوره حم دخان

سوم :خواندن سوره قدر هزار مرتبه

چهارم: آنکه تکرار کند در این شب بلکه در تمام اوقات دعای فرج را.

پنجم: بخواند: اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمی ‌وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ.

ششم: بخواند: اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامی‌ هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی.

هفتم: بخواند این دعا را که در اقبال است: یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ‏] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ‏] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ‏] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ‏] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ‏] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ. پس دعا می‌کنی به آنچه بخواهى.

هشتم: آنکه غیر از غسل اوّل شب غسلى نیز در آخر شب کند و بدان که از براى غسل و احیاء این شب و زیارت امام حسین علیه السلام و صد رکعت نماز فضیلت بسیار و تاکید شده شیخ در تهذیب روایت کرده از ابوبصیر از حضرت صادق علیه السلام که فرمود در شبى که امید مى رود شب قَدر باشد، صد رکعت نماز کن. بخوان در هر رکعت قُلْ هُوَاللّهُ اَحَدٌ را ده مرتبه.

گفتم فدایت شوم اگر قوّت نداشته باشم ، ایستاده بجا آورم؟ فرمود: نشسته بجا آور . گفتم اگر قوّت نداشته باشم، نشسته بجا آورم؟ فرمود: بجا آور به همان حالى که به قفا خفته اى در فراش خود.
 

نزول قرآن در شب قدر

در شب قدر خداوند متعال لطف و عنایتش را در حق بشر به حد اعلی رساند و قرآن کریم را برای تأمین سعادت انسان به عنوان نسخة حیاتبخش عملی او نازل کرد. امام خمینی (رضی الله عنه) در بیان اهمیت این موضوع می‏‌فرمایند: «در ماه مبارک رمضان قضیه‏ای اتفاق افتاد که ابعاد و ماهیت آن تا ابد برای امثال ما در ابهام مانده است و آن نزول قرآن است، نزول قرآن بر قلب رسول الله ‌‌(صلی الله علیه و آله وسلم) در لیلة القدر»
.
حضرت امام خمینی رضی الله عنه از فرصت ماه رمضان حداکثر استفاده را می‏‌کردند بطوری که پیوسته مشغول دعا و ذکر و تلاوت قرآن و اعمال مخصوص این ماه بودند تا خود را برای درک لیلة القدر آماده کنند.
 
ماه رمضان، ماه ضیافت الهی است و خدای متعال در این ماه از پیامبر اکرم ‌‌(صلی الله علیه و آله وسلم) ضیافت کرد به نزول قرآن چرا که فرموده است: «شَهْرُ رَمَضانْ الَّذی اُنزِلَ فیهِ القُرآن» یعنی معرفی ماه رمضان را قبل از آن که به ماه روزه و صیام مطرح کند به نزول قرآن عنوان می‏‌کند و در سورة قدر نیز می‏‌فرماید: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» که از جمع بندی این آیات نتیجه می‏‌گیریم که قرآن کریم در شب قدر  نازل شده و شب قدر نیز در ماه رمضان است، ولی اینکه چه شبی از ماه رمضان شب قدر است در قرآن به آن اشاره‏ای نشده و تنها در بیان اخبار و روایات آمده است که شب‌های نوزدهم، بیست و یک و بیست سوم شب‌های قدر هستند و بیشتر هم شب بیست و سوم مطرح است. البته روایات اهل سنت بیشتر شب بیست و هفتم ماه رمضان را مطرح می‏‌کنند و احیاء آن شب نیز مستحب است.
 
عرض کردیم که در شب قدر، انسان باید هندسه وجودی خودش را بشناسد و قدر و قیمت خود را بفهمد چون شب نزول قرآن است، پس ما باید قدر قرآن را هم بفهمیم و بشناسیم و آنگاه که ارزش آن را فهمیدیم آن را بالای سرمان بگذاریم و خدا را به حق اولیائش و اسماء مقدسی که در این کتاب از ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آن‌ها یاد شده قسم می‏‌دهیم که با خدا پیمان می‏‌بیندیم و تقاضا می‏‌کنیم که ما را از آزاد شدگان از دوزخ قرار دهد.
 
پی‌نوشت‌:
1. محی الدین ابن عربی، فتوحات، 9/ 117
 
منابع:
1. حوزه/ شب قدر در نگاه مفسران قرآن
2. وای جی سی/ شناخت اعمال شب‌های قدر
3. اسنا/ شب قدر، شب شناخت انسان از خود