چگونه در کلاس به شيوه مؤثر يادداشت برداري کنيم؟






توانايي گوش دادن مؤثر و يادداشت برداري دقيق در کلاس، مهمترين مهارت مورد نياز يادگيري در دانشگاه محسوب مي شود. يادداشت هايتان ابزاري مهم در آماده سازي شما براي امتحان به شمار مي آيند. نوشتار حاضر مهارتهاي چندي را توضيح مي دهد که به شما کمک مي کند، يادداشت هاي مفيد و مؤثري تهيه کنيد.

گوش دادن مؤثر

گوش دادن يکي از مهمترين مهارتهاي شناخته شده و ضروري در يادگيري از سخنراني هاي درسي به شمار مي آيد. اکثر دانشجويان آن گونه که بايد از سخنراني ها بهره نمي برند. براي مؤثر گوش دادن، شما بايد مجذوب سخنران شويد، بطوري که هنگام ايراد سخنراني او يک گفتگوي دروني بين شما و او ايجاد شود. اين گفتگو شامل پيش بيني فعالانه گفته ها و طرح پرسش از آنچه سخنران مي گويد و نيز ذخيره و طبقه بندي اطلاعاتي است که سخنران در طي سخنراني ارائه مي دهد.
اگر در جايي بنشينيد که به راحتي بتوانيد سخنران را ببينيد و صداي او را به وضوح بشنويد، آنگاه جذب سخنران شدن کاري بس ساده است.
اگر قبل از ورود به کلاس يادداشت هاي جلسه گذشته را بخوانيد و تکاليف مربوط را انجام دهيد، آمادگي بهتري براي گوش دادن مؤثر خواهيد داشت. يادگيري از سخنرانيها در واقع به اين معناست که بايد خود را به سبک سخنراني استاد وفق دهيد. سخنران، سرفصل مطالب، مدت سخنراني و نيز سرعت ارائه اطلاعات را معين مي کند. وفق يافتن با ميزان سرعت سخنران در ارائه مطالب حتي گاه براي دانشجويان سالهاي بالا، امري خطير محسوب مي شود. اگر سبک سخنراني يکي از اساتيد، شما را در يادداشت برداري دچار مشکل مي سازد به دست آوردن اطلاعات و آگاهي از راهبردهاي يادداشت برداري مي تواند برايتان سودمند باشد. مشکلات رايجي که اکثر دانشجويان در سخنراني ها با آن روبرو هستند، عبارتند از:
1) چه مطالبي را و به چه ميزان بنويسند؟
2) چه ساز و کاري در يادداشت برداري داشته باشند؟

چه مطالبي را بنويسيم

عمده مشکل دانشجويان سال اول که با ساختار کلاس هاي دبيرستان خو کرده اند، تصميم گيري درباره اين که چه مطلبي از سخنراني را بنويسند، مشکلي متداول و شناخته شده است. در دانشگاه مسؤليت در کنار هم قرار دادن اهداف آموزشي واحد درسي تان، نحوه برقراري تناسب بين درس استاد با کلاسهاي درسي، فقط بر عهده شماست.
آنچه از شما انتظار مي رود اين است که مطالب درسي ارائه شده را با دقت دنبال کنيد و از شيوه برگزاري امتحان نيز آگاه باشيد. آگاه بودن از اين اطلاعات به همراه چند مورد مهم ديگر تصميم گيري شما را در موارد زير تحت تأثير قرار مي دهد: مقدار نوشتن مطالب ارائه شده در سخنراني؛ ميزان جزئياتي که شما بايد در متن درسي مطالعه کنيد؛ انتخاب مطالب مهم جهت مطالعه امتحان. از کجا مي توانيد اين اطلاعات را کسب کنيد؟
مناسب ترين مرجع، استاد است. او در اين حوزه تصميم مي گيرد چه سرفصلهايي ارائه شود. چگونه درس را سازمان دهد، چگونه دانش شما را از محتواي درس ارزشيابي کند؛ و انتظار کسب چه مهارتهايي را از شما داشته باشد.
بعضي از اساتيد ممکن است به طور واضح به ذکر مطالب مهم بپردازند و برخي مطالب مهم را به طور تلويحي در هنگام تدريس بيان کنند.
به نشانه هاي کلامي مانند «اولين، ... دومين و ... » ، که به رشته اي از نکات مهم اشاره دارند توجه کنيد و يا از نشانه هاي صريح تري مانند «توجه کنيد که ... » غافل نباشيد.
اگر در کلاس درس حضور نداشته باشيد چيزي از مطالب درسي را درک نمي کنيد، حتي اگر از جزوه هاي هم کلاسي هايتان استفاده کنيد، باز هم نکات مهم را از دست خواهيد داد. اطلاعات غيرکلامي نظير حالات چهره و آهنگ صدا نيز حکايت از اهميت مطلب دارد.
مدت زماني که استاد روي مطالب توقف مي کند، نيز از زمره مواردي است که حاکي از مهم بودن موضوع است. برگه طرح درس که معمولا در اولين جلسه بين دانشجويان توزيع مي شود، منبع ارزشمندي است که اغلب تا پايان دوره سرسري گرفته مي شود. طرح درس، تعيين کننده سرفصلهاي مورد تأکيد و ساختار سازماني درس است. طرح درستان را در مکاني مطمئن نگهداري کنيد و گاهي به آن رجوع کنيد. قبل از رفتن به کلاس، درس جديد را بخوانيد تا مجبور به رونويسي از مطالبي که در کتابتان هست، نشويد. پيش خواندن درس جديد، به شما کمک مي کند که فعالانه تر به درس استاد گوش دهيد. موضوعات مورد بحث در تدريس را پيش بيني کنيد، اشکالات خود را بشناسيد و در ضمن تدريس استاد، آنها را رفع کنيد.
شما مي توانيد با همکاري يکي از همکلاسي هايتان مهارت هاي يادداشت برداري خود را بهبود بخشيد. پس از اتمام کلاس، يادداشت هايتان را مقايسه و سپس تفاوتهاي آن دو را تحليل کنيد. درباره اين که چرا شما مطلبي را نوشته ايد و او ننوشته و يا برعکس، با هم بحث کنيد. پس از چند هفته اگر هنوز مطمئن نيستيد که نکات مهم را يادداشت کرده ايد، مي توانيد براي اطمينان و دريافت پس خوراند (فيدبک) آنها را به استاد نشان دهيد.

ساز و کار يادداشت برداري

بعضي از دانشجويان دريافته اند که روشهاي يادداشت برداري مورد استفاده آنها در دبيرستان، در برخي درسهاي دانشگاهي قابل تطبيق است. روش يادداشت برداري شما نوعي تصميم گيري ويژه آن درس تلقي مي شود و به احتمال زياد پي برده ايد که نوع مقدار يادداشت برداري شما از درسي به درس ديگر به نحوي قابل ملاحظه فرق مي کند. اگر روش يادداشت برداري گذشته شما، خشنود کننده نيست يا اگر در يادداشت برداري در کلاس خاصي مشکل داريد، مي توانيد به مرکز مشاوره دانشگاه محل تحصيل خود مراجعه کنيد و از آنها راهنمايي بگيريد. در عين حال، در سطر زير رهنمودهايي در اين زمينه ارائه مي شود، کارهايي که بهتر است انجام دهيد:
تاريخ جلسه و شماره هر صفحه را مشخص کنيد. مطمئن شويد آنچه مي نويسيد، مي توانيد بخوانيد. يادداشت هاي ناخوانا وقت و کاغذتان را هدر مي دهند. از کاغذهاي کلاسور استفاده کنيد که بعدا بتوانيد يادداشتهاي کلاسي و يادداشتهاي کتابي تان را در پوشه اي جمع آوري کنيد.
تنها جزوه هاي همان روز درس را با خود همراه داشته باشيد. پوشه هاي درسي را در خانه نگه داريد و يادداشتهاي روزانه تان را در پوشه مربوطه قرار دهيد. براي راحت ديدن و راحت نوشتن تنها روي يک طرف کاغذ بنويسيد. از پشت کاغذ براي نوشتن سؤالات، يادداشت براي خودتان و افکار و اطلاعاتي که در طول کلاس برايتان رخ مي دهد استفاده کنيد.
بين عناوين جاي خالي بگذاريد. هر روز تا حد امکان پس از کلاس، چند دقيقه اي را به ويرايش يادداشتهايتان اختصاص دهيد. هر جايي که نکته اي جا افتاده، پيدا و تکميل کنيد. زير مطالب و عناوين و نکات مهم را خط بکشيد و نکات مهم را خلاصه کنيد.

کارهايي که بهتر است انجام ندهيد:

به يادداشت ديگران وابسته نباشيد: يادداشتهاي شما مخصوص مهارتهاي شما و مقدم بر دانش شما است. به نوارهاي درسي عادت نکنيد، مگر زماني که دليل موجهي براي آن داريد. استفاده از نوار هنگامي مفيد است که استادتان مطالب را به سرعت بيان مي کند، اما استفاده از آن زمان سخنراني را برايتان مضاعف مي کند و مي تواند مانعي در مهارت يادداشت برداري شما باشد. ضمنا مطمئن شويد که با اجازه استاد، سخنراني او را ضبط مي کنيد.
فصلنامه آيينه ايثار
منبع: مجله شاهد جوان شماره 8