دانستنی های مهم راجع به پرخوری کودکان

پرخوری نشانه‌ است نه مشکل

اگر فرزندتان انتظار دارد هربار که وارد اتاقش می‌شوید یا صدایش می‌زنید، با یک ظرف پر از خوراکی‌های خوشمزه در انتظارش باشید، یا اگر از صبح که چشم‌هایش را باز می‌کند تا وقت خواب سرش داخل یخچال است و دهانش به‌قول معروف می‌جنبد، یعنی شما با یک کودک پرخور طرف هستید که باید تا قبل از اینکه این پرخوری کار دست خودش و شما دهد، فکری به حال این قضیه بکنید. بچه‌های سیری‌ناپذیر معمولا برای غذا ناراحتی و بی‌تابی می‌کنند  و اگر کمی دیرتر غذا بخورند، آرامش خودشان را از دست می‌دهند.

اما آیا پرخوری به‌خودی خود مشکلی است که شما باید دنبال راه‌حل آن بگردید؟ اگر تابه‌حال این‌طور فکر می‌کردید، 100 درصد در اشتباه بوده‌اید. پرخوری نشانه وجود یک مشکل در کودک شماست که می‌تواند ریشه جسمی یا روانی داشته باشد. بنابراین تا زمانی که علت سیری‌ناپذیری کودک مشخص نشده، شما هم برای درمان پرخوری او راه به‌جایی نخواهید برد.

اشتهای بیش از حد و غیرطبیعی فرزند شما ممکن است ناشی از  استرس و مواجهه دائمی با موقعیت‌های هیجانی باشد. پس اگر جو خانه‌تان متشنج است یا زیادی کودک را تحت فشار قرار می‌دهید، نباید از پرخوری او آنقدرها هم متعجب شوید.

کم‌رویی و خجالتی بودن، گوشه‌گیری و محرومیت از مهر و محبت پدر و مادر هم می‌تواند شکم کودک را سیری‌ناپذیر کند. در این حالت کودک به خوردن پناه می‌برد و از این روش به‌عنوان یک مکانیسم دفاعی استفاده می‌کند.

البته فقط شرایط روحی و روانی نیست که معده کودک شما را مثل یک کیسه بزرگ کش می‌آورد برخی بیماری‌ها و وضعیت‌های فیزیولوژیک هم هستند که این شرایط را رقم می‌زنند. اختلال غده تیروئید یکی از شایع‌ترین علت‌های تغییر در اشتها و وزن در کودکان و بزرگسالان است که البته تشخیص آن نیاز به معاینات پزشکی دارد.

این بار که پرخوری دختر یا پسر کوچک‌تان کفر شما را درآورد، به‌جای عصبانی شدن و فریاد زدن یا محروم کردن او بد نیست به الگوی غذاخوردن او توجه کنید. آیا کودک از روی عادت، تقلید یا بی‌حوصلگی سر یخچال می‌رود و کابینت‌ها را برای پیدا کردن یک خوراکی خوشمزه زیر و رو می‌کند یا با این روش می‌خواهد توجه شما را جلب کند؟

فعالیتش زیاد است و بیشتر گرسنه می‌شود تا اشتهای سیری‌ناپذیرش با مجموعه‌ای از علائم جسمانی دیگر از جمله اختلالات خواب همراه شده؟ پیدا کردن علت دقیق پرخوری اولین قدم برای درمان آن است.1

دلیل مهم شیرخوردن مکرر نوزاد

شیر خوردن مکرر نوزاد در طی روز ممکن است به دلیل خستگی زودرس، که یکی از نشانه های بیماری قلبی مادرزادی است، باشد. بیماری های قلبی در کودکان ، مادرزادی است و شایعترین بیماری قلبی مادرزادی در نوزادان نقص دیوار بین بطنی و نقص دیوار بین دهلیزی می باشد.3
 

علائم گرسنگی کودکان

لباس یا ملافه را می خورد و دائم زبانش را در دهان می چرخاند.

دستهایش را به دهان برده و می مکد.

سرش را دائما به سمت مادر چرخانده و دهانش را باز می کند.

وقتی لبهایش را لمس می کنید دهانش را باز می کند.

نامنظم دستهایش را تکان تکان می دهد.

اگر توجهی از جانب شما نبیند این علائم را شدیدتر می کند.

در نهایت شروع به نق زدن و گریه می کند.2
 

علائم دیررس گرسنگی نوزاد

ابرو و پیشانی اش را در هم می کشد.

دهانش را کاملا باز کرده و با عصبانیت سرش را به این طرف و آن طرف می چرخاند و بازوانش را خم کرده و پاهایش را شبیه به حرکات دوچرخه زدن تکان می دهد.

دهانش را با دست های مشت شده جستجو می کند.

شروع به گریه می کند.3

3 اشتباهی که کودک را پرخورتر می‌کند

گاهی والدین آنقدر از رفتارهای کودک مستاصل شده‌اند که روش‌های تربیتی‌شان نه‌تنها باعث از بین رفتن عادت پرخوری نمی‌شود بلکه اوضاع را وخیم‌تر هم می‌کند. یکی از اشتباهات رایج پدرها و مادرها تسلیم شدن زودهنگام در برابر خواسته‌های غذایی کودک است.

وقتی فرزند شما می‌خواهد بعد از خوردن یک ناهار مفصل و یک ظرف دسر، چندتا شکلات هم بخورد، به معنای آن نیست که او به غذای بیشتری «نیاز» دارد. پس جلوی او بایستید اما از بمباران احساسی و دادن احساس گناه جدا خودداری کنید.

ناراحتی شما از پرخوری کودک در ذهن او تبدیل به احساس ناخواستنی بودن می‌شود و اینجاست که همه تلاش شما نتیجه معکوس می‌دهد و او بیشتر به غذا پناه می‌برد. چون خوردن فعالیت لذت‌بخشی است که آرامش می‌کند و باعث می‌شود ناتوانی خود در کنترل اشتهایش را فراموش کند.

یکی دیگر از اشتباهاتی که معمولا مادرها یا مادربزرگ‌ها مرتکب می‌شوند خوراکی دادن به بچه‌ها برای جبران و تسکین ناراحتی‌های‌شان است. این مسئله باعث می‌شود کودک درباره مفهوم غذا خوردن نتیجه اشتباهی بگیرد و تلاشی برای کنترل اشتهای سیری‌ناپذیر خود نکند.

مسخره یا شرمنده کردن کودک در میان جمع هم یکی دیگر از روش‌های نادرستی است که متاسفانه خیلی از والدین برای درمان پرخوری کودک به آن پناه می‌برند.

این روش نه‌تنها کمکی به شما نمی‌کند بلکه باعث می‌شود فرزندتان به پنهان کاری روی بیاورد و در نتیجه افت اعتماد به‌نفس، خشم و افسردگی ناشی از این رفتار پدر و مادر، نظم روانی خود را از دست بدهد.1
 

تعداد دفعات شیر خوردن طبیعی نوزاد

معمولا در بیست و چهارساعت اول، نوزاد به دلیل خواب آلودگی شدید، چندان شیر نمی خورد. اما در ماه های اول زندگی به دلیل کوچک بودن معده و ظرفیت محدود آن، ممکن است به دفعات زیاد اما با مقدار کم شیر بخورد که میزان طبیعی آن حتی تا 74 الی 89 میلی لیتر در روز می رسد که شامل 8 الی 12 بار در روز است؛ یعنی چیزی حدود 591 الی 710 میلی لیتر در 24 ساعت!

البته توجه داشته باشید که سیستم بدنی همه نوزادان یکسان نیست و این اندازه ی ذکر شده فقط یک میزان کلی است؛ پس اگر کودکتان هنوز گرسنه است، نباید سینه ی خود را عقب بکشید.

برای نوزاد دو و سه ماهه 8 الی 10 بار شیر خوردن در روز کافیست و از ماه چهارم ممکن است نیاز بیشتری به شیر خوردن داشته باشد و به علاوه به دلیل افزایش هوشیاری و حواس پرتی زمان شیر خوردن او کاهش یابد.

از ماه پنجم تا ششم این تعداد دفعات به 5-6 بار در هر 24 ساعت کاهش می یابد. اما اگر از شش ماهگی یا قبل از آن خوردن غذاهای جامد را شروع کرده باشد، این دفعات کاهش می یابد.

بعد از یکسالگی، با مشورت پزشک می توانید شیر گاو را هم به رژیم غذایی کودکتان در کنار شیر خود اضافه کنید، اما با مقدار کم، زیرا زیاده روی در دادن شیر گاو به کودک موجب فقر آهن و کم خونی و همچنین کاهش اشتها می شود.

اما کودم باید تا پایان دوسالگی حتما شیر مادر را بخورد، زیرا شیر مادر حاوی آنتی بادی های ارزشمند و مقوی، ویتامین ها و آنزیم های مفید برای کودک است.2

چه عواملی باعث پرخوری نوزاد می شوند؟

معمولا موارد خاصی منجر به پرخوری نوزاد می شوند. مهم ترین این موارد به شرح زیر می باشند:
 

تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک از طریق شیشه شیر

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، بیشتر از سایر همسالان خود در معرض خطر تغذیه بیش از حد قرار دارند، زیرا شیر خشک معمولاً از طریق شیشه شیر به نوزادان داده می شود. در واقع، شیشه شیر اجازه تولید شیر مداوم را می دهد و کنترل جریان شیر برای کودک سخت می شود؛ بنابراین کودک حتی در هنگام سیر شدن نیز به طور مداوم شیر دریافت می کند و در نهایت پرخوری نوزاد اتفاق می افتد.

کودک می تواند شیر گاو (اگر بزرگ تر از یک سال، سن داشته باشد) و در موارد دیگر، شیر مادر را نیز از طریق شیشه شیر بخورد. با همه این توصیفات، معمولاً نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، نسبت به سایر همسالان خود لاغرتر هستند و در معرض خطر تغذیه بیش از حد قرار ندارند.

پزشکان و متخصصان کودک امروزی معتقدند پرخوری نوزاد از اولین ماه های زندگی کودک به او آموخته می شود؛ اگر می خواهید کودکتان تناسب اندام داشته باشد و سمت پرخوری نرود از شیر مادر و به خصوص با سینه او را تغذیه کنید. پرخوری و چاقی در طی دو سال اول زندگی، پیش نمایش چاقی و اضافه وزن کودک در آینده است.
 

استفاده از شیشه شیر بزرگ

نتایج مطالعات اخیر پزشکان متخصص اطفال نشان می دهد نوزادانی که از شیشه شیرهای بزرگ تر تغذیه می شوند، اغلب دارای اضافه وزن هستند؛ این نوزادان بیشتر از سایر همسالان خود در معرض خطر تغذیه بیش از حد قرار دارند.

تشویق نوزاد برای تمام کردن شیر موجود در شیشه شیر خود، صرف نظر از اندازه آن، می تواند منجر به پرخوری و در نهایت چاقی شدید او شود. پس به عنوان یکی از علائم پرخوری نوزاد در کنار سایر علائم این را هم در نظر داشته باشید که ممکن است شیشه شیر بزرگی برایش انتخاب کرده باشید.
 

تغذیه بیش از حد نوزاد به صورت اجباری

در نظر داشته باشید که نوزادان در هنگام سیر شدن، نشانه هایی را از خود بروز می دهند. برخی از این علائم شامل عدم مکیدن نوک پستان شیشه شیر یا دور کردن دهان خود از نوک شیشه شیر است.

برخی والدین ممکن است نوزاد خود را با قرار دادن مکرر نوک پستان شیشه شیر در دهان او مجبور به تغذیه بیشتر کنند؛ در واقع، این مادران به زور فرزند خود را وادار به تغذیه می کنند تا آرام تر شود.
 

استفاده از شیشه شیر به عنوان پستانک

برخی از والدین نیز ممکن است از شیشه شیر به عنوان وسیله ای برای آرام کردن نوزاد خود در هر بار گریه کردن او استفاده کنند؛ در نتیجه مواد غذایی بیشتری وارد معده نوزاد خواهد شد. برای جلوگیری از این امر، به جای شیشه شیر از پستانک استفاده کنید تا کودک آرام شود.
 

معرفی مواد غذایی جامد به برنامه روزانه کودک

برخی از مادران بعد از چهار ماهگی، مواد غذایی جامد را به برنامه روزانه فرزند خود اضافه می کنند. لازم است بدانید که تغذیه نوزاد با مواد غذایی جامد، زودتر از 6 ماهگی باعث می شود تا او بیشتر از نیاز بدن خود به خوردن غذا عادت کند؛ این روند نیز تغذیه بیش از حد کودک را به دنبال خواهد داشت.2

پینوشتها
1.www.beytoote.com
2.www.mamanam.com
3.www.tanama.i