همه چیز راجع به لکنت زبان کودکان

لکنت زبان چیست؟

لکنت زبان اختلال در روش معمولی سخن گفتن است و می‌تواند شکل‌های متفاوتی داشته باشد. به عنوان مثال، برخی افراد چند حرف اول کلمه را تکرار می‌کنند و یا آن را می‌کشند. بعضی اوقات نیز توقف کامل صحبت و یا حذف تلفظ یک کلمه را شامل می‌شود. بعضی نیز صحبت خود را با صداهای نامتعارف قطع می‌کنند.

لکنت زبان می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما بین کودکانی که در حالت یادگیری و جمله‌سازی هستند رایج‌تر است و بیشتر پسران دچار این اختلال می‌شوند. این اختلال معمولا بین 18 تا 24 ماهگی آغاز و تا 5سالگی دیده می‌شود. از هر 5 کودک یک نفر در مقطعی از زندگی دچار لکنت ناگهانی زبان شده و باعث نگرانی والدین می‌شود. از هر 20 کودک، یکی از آنها به مدت 6 ماه و یا بیشتر با این معضل روبه‌روست.

در سنین 6 تا 7 سالگی نیز که مصادف با زمان آغاز مدرسه می‌باشد به لحاظ ویژگی‌های عاطفی و سازگاری اجتماعی خاص این دوره موقعیت مناسبی است برای بروز لکنت زبان در میان کودکانی که بیشتر مستعد چنین اختلالی می‌باشند. گاهی از موارد در دوران بلوغ نیز افرادی که قبلا به نحوی لکنت زبان داشته‌اند دچار لکنت زبان می‌شوند.1
 

علل ایجاد لکنت زبان چیست

ذهن یک کودک نوپا پر از سروصدا و همهمه‌ٔ سؤالات، دستورات و ترانه‌های کودکانه است. در دوره‌ای که کودکتان به تدریج یاد می‌گیرد که چگونه افکار خود را به اصوات قابل فهم تبدیل کند، قطعاً اشتباه می‌کند، به ویژه وقتی که خسته، هیجان‌زده یا ناراحت است. گفتار او ممکن است پر از «اوم» و «اه» باشد، یا مرتباً کلمات یا عباراتی را تکرار کند. همچنین ممکن است کودک حرف اول یک کلمه را یک یا دو بار تکرار کند. این اشتباهات کاملاً نرمال و طبیعی هستند و خودبه‌خود ناپدید می‌شوند.

گیر کردن گاه‌به‌گاه روی کلمات که به آن ناروانی گفتار نیز گفته می‌شود، باز هم با لکنت زبان واقعی فرق دارد. لکنت زبان تنها در ۵ درصد از کودکان بروز می‌کند و در کودکان نوپا بسیار غیرمعمول است. اگر فرزندتان واقعاً لکنت داشته باشد، ممکن است صدای اول یک کلمه را بکشد و بگوید «س-س-س-سرد»، یا صدا را تکرار کند، مانند «ش-ش-ش-شیر خوبه!» همچنین ممکن است دهانش را باز کند تا چیزی بگوید اما قبل از گفتن چیزی، صدا در گلویش گیر کند. در کنار این «انسداد»، ممکن است تنشی در فک یا گونه‌های او مشاهده کنید و او ممکن است به خاطر این تنش رو برگرداند یا مشتش را گره کند.

هیچ‌کس نمی‌داند چه چیزی باعث لکنت زبان می‌شود. بسیاری از محققان فکر می‌کنند که نقص‌های کوچکی در مغز کودک ممکن است در زمان‌بندی و ریتم گفتار او اختلال ایجاد کند. درست همان‌طور که بعضی از بچه‌ها در گرفتن یک توپ پرتاب‌شده مشکل دارند، برخی دیگر هم هماهنگی کلامی برای صحبت کردن با وضوح کافی را ندارند. لکنت زبان می‌تواند در خانواده‌ها ارثی باشد و در پسران نیز چهار برابر بیشتر از دختران دیده می‌شود.

اما لکنت زبان هیچ ارتباطی با ضریب هوشی ندارد و نشانه‌ٔ بد بودن سبک فرزندپروری والدین یا مشکلات روانی پنهان نیست. وقایع استرس‌زا مانند نقل مکان به خانه‌ٔ جدید یا رفتن به مهدکودک جدید می‌تواند لکنت زبان را بدتر کند، اما آنها این مشکل را ایجاد نمی‌کنند.2

انواع لکنت زبان کودکان

 

نوع اول

لکنتی که در نتیجه ی برخی اختلالات مغزی در سال های آغازین کودکی رخ می دهد.
 

نوع دوم

لکنت زبانی که به علت ضربات واردشده به مغز یا سکته های مغزی یا مصرف بعضی داروها در بزرگ سالی رخ می دهد. فشارهای عاطفی و احساسی نیز در برخی مواقع موجب بروز لکنت زبان می شود.3
 

علائم لکنت زبان کودک کدامند

لکنت زمانی اتفاق می‌افتد که ناروانی‌های کلامی در حجم زیاد و بیشتری از گفتار به وجود بیاید. مدت لکنت در گفتار فرد نیز می‌تواند از نیم ثانیه تا نیم دقیقه طول بکشد و معمولاً در بیشتر موقعیت‌ها همراه با تنش عضلانی است. مشخص‌ترین علامت لکنت زبان همان مکث و وقفه‌ در گفتار است که همهٔ ما به راحتی تشخیصش می‌دهیم. اما برخی از خصوصیات و علائم لکنت شامل یک یا تعداد بیشتری از موارد زیر خواهد بود:

وقفه‌هایی در تولید صداها یا هجاها

تکرار صداهای کلمات

کشیدن صداها

مکث‌های غیرعمدی

وقفه‌ در روند گفتار

تکرار غیرعادی هجایی از کلمات

کشیدن یک حرف صامت؛ بی‌صدا یا مصوت؛ صدادار

گیر کردن و بروز انقباض در عضلات لب‌، زبان یا تارهای صوتی

ترس از بیان برخی کلمات

جایگزین کردن اجباری کلمه‌ای دیگر به جای کلمهٔ مشکل‌دار

پرهیز از صحبت کردن در برخی موقعیت‌ها

کمک گرفتن از حرکاتی مانند فشار آوردن به لب‌ها، بستن چشم‌ها، مشت کردن دست و منقبض کردن عضلات بدن هنگام حرف زدن

وارد کردن صداهایی مثل اوم یا اِ، هنگام حرف زدن برای رها شدن، پنهان کردن یا تصحیح مشکل گفتاری.2
 

روش های درمان لکنت زبان کودکان

برای درمان لکنت زبان کودکان، خوشبختانه روش های مختلفی را می توان با توجه به ویژگی های هر کودکی به کار برد. اگر کودک شما دچار لکنت زبان است، باید هر چه زودتر برای درمان اقدام کنید. لکنت زبان با گذشت زمان بهبود نیافته و ممکن است تبدیل به دیگر اختلالات اضطرابی شود. در ادامه به برخی از روش های درمانی اشاره کرده ایم.
 

روش خود درمان گری لکنت زبان کودکان

در روش خود درمان گری، فرد مبتلا به لکنت زبان در خود انگیزه هایی ایجاد می کند و از این طریق در او تغییراتی ایجاد می شود. بیمار با برنامه منظم سعی در حل لکنت زبان خود می کند. این روش در کودکانی که سن بالاتری دارند، کاربرد دارد.
 

درمان لکنت زبان با دارو درمانی

در صورتی که تشخیص داده شود که علت لکنت زبان، اضطراب و استرس در کودک است برای او داروهای آرام بخش تجویز می شود تا از این طریق لکنت زبان او بهبود پیدا کند. البته برای درمان استرس کودکان تنها دارو درمانی کافی نبوده و درمان های روانشناختی نیز ضرورت دارند.
 

درمان لکنت زبان کودکان با رفتار درمانی

رفتار درمانی یک روش جدید است که در آن فرض بر این است که لکنت زبان کودک به دلیل رفتارهای سازش نیافته و ناهنجار او می باشد. بنابراین سعی می کنند که رفتارهای ناهنجار کودک را اصلاح کنند تا از این طریق لکنت زبان وی درمان شود. گفتار درمانی یکی از تکنیک های رویکرد رفتاری است که به درمان لکنت زبان می پردازد.
 

روان درمانی لکنت زبان

روان درمانی بیشتر برای درمان لکنت زبان بزرگسالان استفاده می شود. این افراد دچار مشکلات عاطفی، استرس و اختلالات عصبی هستند. روان درمانی در مورد کودکان سنین پایین نمی توان اجرا کرد. اما متخصصان در این زمینه می توانند به والدین در یافتن علت لکنت زبان و شناسایی آسیب ها کمک کنند.  
 

درمان لکنت زبان کودکان با روش تفکر و تلفظ یا روش دوگانه

در این روش بر دوجنبه تفکر و تلفظ کودک توجه می شود و معمولا هم بسیار مفید و ثمربخش است. این روش در کودکان 3 تا 7 ساله استفاده می شود.4
 

والدین با کودک مبتلا به لکنت زبان چگونه رفتار کنند؟

رفتار و شیوه برخورد والدین و اطرافیان با فرد دچار لکنت زبان لکنت زبان را کاهش می دهد .

محیطی آرام و بدون فشار برای صحبت کردن کودک کنید.

با کودکتان آرام صحبت کنید.

کودک را به حرف زدن میان جمع خانواده تشویق کنید و به او بگویید دقیق به صحبت دیگران گوش دهد.

درباره موضوعات مختلف و آشنا برای کودک مثل آشپزی، بازی کردن، رفتن به پیش دبستانی، کتاب های داستانی اش و… برای کودک صحبت کنید.

صحبت کردن کودک را متوقف نکنید و از وی انتقاد نکنید.3
 

چه زمانی از پزشک و گفتاردرمانگر کمک بخواهیم؟

بروز لکنت ناگهانی زبان در کودکان باعث ایجاد نگرانی‌ها و ناراحتی‌های فراوانی در والدین می‌گردد. در اغلب کودکان مبتلا به لکنت زبان قبل از 5 سالگی لکنت زبان به خودی خود از بین می‌رود و نیاز به هیچگونه مداخلات درمانی مانند گفتار درمانی ندارد.

اما اگر لکنت زبان مدام اتفاق می‌افتد و همراه با حرکات صورت و بدن است بهتر است که برای ارزیابی شرایط کودک به یک گفتار درمان مراجعه نمایید. مخصوصا اگر کودکتان 5 ساله شده و علایم زیر را از خود نشان می‌دهد:

وقتی تکرار کل کلمات یا جملات برای کودک سخت می‌شود.

وقتی کودک کلمات را بیشتر از قبل می‌کشد.

وقتی صحبت کردن برای کودک بسیار سخت و محدود می‌شود.

وقتی متوجه می‌شوید کشش بعضی از عضلات صورت بیشتر شده است.

وقتی کودک سعی می‌کند از موقعیت‌هایی که نیاز به حرف زدن دارد اجتناب کند.

وقتی کودک کلمه‌ای را از ترس لکنت زبان عوض می‌کند.

وقتی مشکلات زبانی دیگری نیز همراه با لکنت مشاهده نمایید.1

پینوشتها
1.www.beytoote.com
2.www.madarsho.com
3.www.namnak.com
4.www.honarehzendegi.com