«دَحو» به معنای گسترش است و بعضی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محلِ اصلی‌اش تفسیر کرده‌اند. منظور از دحوالارض یا گسترده شدن زمین این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آ‌ب‌های حاصل از باران‌های سیلابیِ نخستین فراگرفته بود. این آب‌ها به تدریج در گودال‌های زمین جا گرفتند و خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده‌تر شدند. از طرف دیگر، زمین در آغاز به صورت پستی‌ها و بلندی‌ها یا شیب‌های تند و غیرقابل سکونت بود. بعدها باران‌های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره‌ها را گستردند.

اندک‌اندک زمین‌های مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد. مجموع این گسترده شدن، «دَحو الارض» نام‌گذاری می‌شود. در برخی روایات، خصوصا روایتی از امام رضا(ع) به وقایع این روز اشاره شده است؛ از جمله خروج اولین نقطه خشکی کره زمین از محلی که امروز خانه کعبه روی آن مستقر است، فرود آمدن کشتی نوح بر کوه جودی، میلاد حضرت ابراهیم(ع) و حضرت عیسی(ع)، خروج رسول اکرم(ص) از مدینه به قصد حجة‌الوداع، همچنین روز قیام امام زمان مهدی موعود(عج).

روز دحوالارض، جزء چهار روز معروفی است که روزه آن پاداش فراوان و ثواب 70 سال روزه گرفتن دارد. از آیات قرآن این‌گونه فهمیده می‌شود که زمین در آغاز از زیر کعبه فعلی گسترش یافته است. در مفاتیح‌الجنان، در باب اعمال ماه ذو‌القعده روایتی آمده که حسن‌بن‌علی‌وشّاء از امام رضا(ع) نقل کرده زمین از زیر کعبه پهن شده است.  آیه 6 سوره شمس «و الارض و ما طحاها»؛ سوگند به زمین و آن کس که آن را گسترد، و آیه 30 سوره نازعات «و الارض بعد ذلک دحاها»؛ و پس آن زمین را با غلطانیدن گسترد، مستقیما این اتفاق را ذکر کرده‌اند.

راغب در کتاب «مفردات» می‌نویسد: «معنای لغت «طحو» مثل لغت «دحو» است و آن توسعه چیزی و حرکت دادن آن است.» او در جای دیگر درباره لغت «دحا» می‌گوید: «حرکت دادن (زمین) از محل خود است.» علمای اسلام با استفاده از معنای لغوی «طحا» نتیجه می‌گیرند که این آیه بر «حرکت وضعی و انتقالی زمین دلالت دارد.» برخی مفسران نیز گفته‌اند: «خداوند زمین را به گونه‌ای گسترد که برای زندگی انسان و پرورش گیاهان و جانداران آماده باشد؛ گودال‌ها و سراشیبی‌های تند و خطرناک را به وسیله فرسایش کوه‌ها و تبدیل سنگ‌ها به خاک پر کرد و آنها را مسطح و قابل زندگی ساخت، درحالی که چین‌خوردگی‌های نخستین آن، به گونه‌ای بودند که اجازه زندگی به انسان را نمی‌دادند.»

در مقدمه کتاب «اعجاز قرآن» علامه طباطبائی، حرکت وضعی زمین از آیه 30 سوره نازعات استخراج شده و آمده است: «هزار سال پیش از آنکه گالیله از حرکت زمین به دور خود سخن گوید، قرآن به صراحت از چرخش زمین بحث کرده است.»  موضوع چگونگی ارتباط زمین با خورشید و دیگر سیارات منظومه شمسی، از ابتدا بحث‌ها و منازعات مختلفی را بین اهل علم به دنبال داشته است.

اولین نظریه مطرح‌شده از سوی افرادی چون ارسطو و بطلمیوس، نظریه «زمین‌مرکزی» بود؛ به نحوی که در این مدل کیهان‌شناختی، زمین در مرکز کائنات، ثابت فرض شده است و خورشید و دیگر افلاک به دور آن می‌چرخند. پس از گذشت سالیان زیاد، کوپرنیک نظریه «خورشیدمرکزی» را پیشنهاد کرد و حرکت زمین را متصوّر شد و به دنبال آن، گالیله و کپلر نیز آن را تأیید و پشتیبانی کردند.

بر اساس نظر هیئت کوپرنیکی(1543ـ 1473م) که به سبب حاکمیت 14قرنی افکار امثال بطلمیوس با مخالفت نیز روبه‌رو شد، پدیده‌های آسمانی، از قبیل حرکات شبانه‌روزی ستارگان، تغییرات قطر ظاهری سیارات و نیز حرکات معکوس و مستقیم آنها به خوبی توجیه‌پذیر به نظر می‌رسید. در آیه 3 سوره رعد نیز از کشیده شدن زمین به عنوان شروع حیات یاد شده و به سیر حیات اشاره شده است.

در سوره فصلت نیز موضوع خلقت زمین در دو دوره بیان شده است که می‌توان از آن نیز دحوالارض را فهمید. روایتی از امام محمد باقر(ع) در خصوص تعدد آدم و عالم منقول است که حضرت در جواب این سؤال که آیا خلقت نخستین مجدداً تکرار می‌شود و شکل جدیدی می‌گیرد؟ می‌فرمایند: «زمانی که یک دوره از حیات بشری با آب‌گرفتگی کامل سطح زمین به سر آید، خداوند مجدداً زمینه ایجاد دوره دیگری از حیات بشری و موجودات خشکی را فراهم می‌فرماید.» اما مهم‌ترین علت تعظیم این روز، یادآوری عظمت، جلال و بزرگی خداوند به انسان است.

مؤمنان در شب و روز دحوالارض پروردگار را عبادت می‌کنند و با یادآوری عظمت خلقت به تعظیم خالق مشغول می‌شوند. روز دحوالارض روزی است که خداوند زمین را مناسب شروع حیات انسان‌ها، حیوانات و نباتات قرار داد و از روایت فوق برمی‌آید که شروع و پایان حیات نباتی بیرون آمدن سپس فرو رفتن زمین در آب است.