کاربرد RFID در حل مسايل پزشکي، درماني و دارويي






اگر شما هم اهل ديدن فيلم‌هاي علمي، تخيلي و حادثه‌اي باشيد، فيلم‌هايي را ديده‌ايد که در آن يک چيپ کوچک الکترونيکي در بخشي از مغز قرار گرفته و کنترل و هدايت فرد را به دست مي‌گيرد.
احتمالا به قدرت خلاقه نويسنده فيلمنامه و کارگردان، آفرين گفته و از خود پرسيده‌ايد آيا واقعا چنين روزي خواهد رسيد؟ بله در دنياي حاضر چنين سيستم‌هايي موجود است.
با نصب يک چيپ الکترونيکي کوچک و تزريق يک آمپول، کنترل و ذخيره‌سازي اطلاعات افراد روي کامپيوتر و شبکه اينترنت و بررسي ورود و خروج افراد از يک مکان امکان‌پذير است. حتي به تازگي خبر ساخته شدن تراشه‌هايي به اندازه يک دانه برنج منتشر شده که زير پوست بيماران کاشته مي‌شود تا امکان دسترسي سريع پزشک اورژانس به سوابق پزشکي بيمار را فراهم کند.
تکنولوژي جديدي که در اين سيستم‌ها به کار رفته، به وسيله تراشه‌هايي موسوم به RFID انجام مي‌شود که عملکردي همانند بارکدهاي مورد استفاده در فروشگاه‌ها و مراکز خريد دارند، با اين تفاوت که به اين بارکدها يک چيپ الکترونيکي اضافه شده که اطلاعات مورد نظر را در خود جاي داده و با دستگاه‌هاي مخصوص به خود نيز خوانده مي‌شود.
امروزه زنجيره تامين مواد، کالاها و خدمات با گسترش استفاده از تکنولوژي‌هاي جديد همچون تکنولوژي RFID (سيستم‌هاي شناسايي از طريق امواج راديويي) پيشرفت‌هاي بزرگي را در دوراني کوتاه طي مي‌کند. همچنين با استفاده از سه مفهوم زنجيره تامين و سيستم‌هاي شناسايي از طريق امواج راديويي و همچنين خدمات درماني مي‌توانيم به مفاهيمي جديد در ارايه يکپارچه خدمات درماني برسيم و آن را زنجيره ارزش مراقبت‌هاي بهداشتي بناميم و حتي از آن هم فراتر رفته و در سطحي بالاتر و در يک هماهنگي و همکاري جهاني به يک سيستم همکاري‌هاي درماني دست يابيم که نتيجه آن يکپارچگي خدمات پزشکي و درماني در سطح جهاني خواهد بود. استفاده از سيستم و تکنولوژي RFID و تراشه‌هاي مخصوص تهيه شده در اين زمينه اين روياي به نظر دست‌نيافتني را واقعيت خواهد بخشيد تا بتوان يک سيستم همکاري و هماهنگي بهداشتي در سطح جهان ايجاد نمود.

فناوري RFID

تمامي شيوه‌هاي جمع‌آوري داده‌ها و ورود آنها به رايانه، بدون دخالت انسان را مي‌توان در ذيل عنوان «شناسايي خودکار» جاي داد. شناسايي خودکار خود به بخش‌هاي مختلفي تقسيم مي‌شود، از جمله فناوري بارکد، بيومتريکس يا فناوري مورد استفاده در شناسايي با استفاده از علايم و مشخصات جسمي مانند عدسي چشم و اثر انگشت و فناوري RFID (سيستم‌هاي شناسايي از طريق امواج راديويي).

تاريخچه

پيشينه RFID به نيمه دوم دهه 1340 ميلادي و ارتش آلمان برمي‌گردد. ارتش آلمان در شناسايي هواپيماهاي خودي از هواپيماهاي غير خودي، به خصوص در شب که ديد چشمي نيز محدود است، از اين فناوري استفاده مي‌کرد. در سال 1964، لئون تره‌مين يک وسيله مخابره صوتي جاسوسي براي شوروي سابق اختراع کرد. اين وسيله مخابره امواج راديويي بين دو وسيله را ممکن مي‌ساخت. اين فناوري را پدر فناوري RFID مي‌دانند. نقطه عطف در تاريخچه فناوري RFID مقاله‌اي بود که هري استوک‌من در اکتبر 1948 منتشر کرد. اين مقاله اهميت کاربرد امواج راديويي را بيشتر از پيش روشن ساخت و پيشرفت در آينده را منوط به استفاده از اين فناوري دانست.
نصب اين فناوري روي موجودات زنده براي اولين بار به صورت آزمايشي در حيوانات به کار رفت. سپس در سال 1998 يک پروفسور بريتانيايي آن را روي انسان آزمايش کرد که موفقيت‌آميز بود.
در جولاي سال 2004، استفاده از سيستم RFID براي شناسايي بيماران در بيمارستان و يا دسترسي بعضي از کارکنان، به پرونده بيماران مورد بررسي قرار گرفت. همچنين براي جلوگيري از جابه‌جا شدن لوله‌هاي آزمايش در کلينيک‌ها از سيستم‌هاي RFID استفاده شد. در اکتبر سال 2004 اولين تراشه RFID که براي کاشت تهيه شده بود، به وسيله سازمان غذا و داروي آمريکا تاييد شد.

چگونه کار مي‌کند؟

روش کار به اين شکل است که فناوري RFID با شناسايي از طريق امواج راديويي به وسيله ابزارهاي خودکار خواندن، اطلاعات ذخيره شده در RFID را از يک فاصله معيني استخراج کرده و آن را با استفاده از کامپيوترها و شبکه در زمان و مکان مورد نظر در اختيار ما قرار مي‌دهد.
تراشه‌هاي RFID شامل يک IC يا چيپ همراه با يک آنتن است که اطلاعات مربوط به تگ‌ها روي آنها ذخيره شده است.
اين تراشه‌ها به سه نوع نيمه‌فعال، غيرفعال و فعال موجود مي‌باشند ولي به طور عمده به صورت دو نوع غيرفعال و فعال خوانده مي‌شوند.
تفاوت تراشه‌هاي فعال و غيرفعال به‌طور عمده در رابطه با اطلاعات ذخيره شده در آنها است.در تگ‌هاي غيرفعال يک بار داده‌ها شارژ مي‌شود و بعد از آن فقط قابل خواندن هستند. ولي تگ‌هاي فعال و نيمه‌فعال مانند CDهايي هستند که هم مي‌شود روي آنها نوشت و هم خواند.
سازمان نظارت بر مواد غذايي و دارويي آمريکا تاکنون فقط برچسب‌هاي «غيرفعال» را براي کاشتن در بدن انسان تاييد کرده است. اين برچسب‌ها پس از قرار دادن در بدن قابل تغيير نيست و محدوده انتقال و ظرفيت محدودي دارد. اين دستگاه‌ها فقط مي‌تواند يک رمز شناسايي منحصر به فرد داشته باشد تا از حريم خصوصي افراد محافظت کند.

کاربرد RFID در پزشکي

در بخش دارو، از کليه خواص RFID تجاري استفاده مي‌شود مانند کنترل اتوماتيک انبارهاي توليدکنندگان و فروشندگان و ارسال علايم راديويي به تهيه‌کنندگان جهت ساخت داروهاي جديد براي جايگزيني در انبارها. به علاوه RFID کار رهگيري دارو از کارخانه تا رسيدن به دست مصرف کننده را به انجام مي‌رساند. اين کار باعث اطمينان مصرف‌کنندگان از کيفيت و اصل بودن داروها مي‌شود و شناسايي داروهاي اصل را از تقلبي ممکن مي‌کند.
همان‌طور که گفته شد، کاربرد ديگر آن در شناسايي دقيق نمونه‌ها در آزمايشگاه است.
بخش بعدي استفاده از تراشه‌هاي غيرفعال در مواردي همچون دسترسي سريع به بعضي از اطلاعات ضروري بيماران است که در بسياري از مواقع در بيمارستان‌ها و براي بهبود سيستم‌هاي مديريتي داخلي و کنترل مصرف داروها به کار مي‌رود. استفاده از اين تراشه‌ها به وسيله سازمان غذا و داروي آمريکا مجاز اعلام شده است.
بخش ديگر که به تازگي خبر آن از قول انجمن پزشکي آمريکا اعلام شد، تگ‌هايي به ابعاد يک دانه برنج است که با يک سوزن زير پوست کاشته مي‌شود و امکان دسترسي سريع پزشکان اورژانس را به پرونده پزشکي بيماران بسيار بدحال فراهم مي‌کند.
اين تگ‌ها مي‌توانند با کمک به شناسايي بيماران و امکان دسترسي امن به اطلاعات باليني آنها «ايمني و اثربخشي مراقبت‌هاي بيماران» را بهبود بخشند. البته بحث‌هاي مختلفي بر سر مجاز بودن و يا نبودن تراشه‌هاي نصب شده بر زير پوست، به خصوص تراشه‌هاي فعال صورت گرفته است.
شايد بسياري از اين نگراني‌ها بي‌مورد باشد ولي نمي‌توان بعضي از خطرات وجود اين تراشه‌ها (تگ‌ها) را از نظر دور داشت، خطراتي همچون عکس‌العمل بدن، ناسازگاري با بافت‌ها، مهاجرت تراشه از محل کاشت، خرابي‌ تراشه، خطرات برقي و ناسازگاري با MRI.
البته انجمن پزشکي آمريکا نسبت به پيامدهاي اجتماعي بالقوه مانند استفاده آن براي نظارت بر افراد که مي‌تواند تجاوز به آزادي‌هاي فردي باشد، هشدار داده است (درست مانند فيلم‌ها) و توصيه کرده است که اين دستگاه‌ها بدون رضايت آگاهانه بيماران در بدن آنها کاشته نشود و پزشکان بر آنها نظارت داشته باشند.

براي مطالعه بيشتر

با پيشرفت علم و دانش بشر و گسترش علوم و تکنولوژي، روابط انساني نيز دچار پيچيدگي‌هاي خاص خود شده است. اينترنت يکي از عوامل مهم در ايجاد پيچيدگي روابط بين انسان‌ها است. هر چند دهکده جهاني با استفاده از اينترنت و شبکه جهاني وب معني مي‌يابد ولي واقعيت آن است که عملا روابط بين انسان‌ها همان روابط ساده و صميمي و پاک يک روستا نخواهد بود.
نحوه رفتار و خصوصيت ساکنان دهکده جديد و نيز احتياجات مختلف آنها، روابطي جديد را مي‌طلبد و نيازمند قوانين جديد و مورد پذيرش تمامي اعضاي اين دهکده است و البته در همين دهکده جهاني است که امکان تعريف واژگاني جديد همچون زنجيره ارزش مراقبت‌هاي بهداشتي و يا سيستم همکاري‌هاي درماني بين زنجيره‌هاي ارزش مراقبت‌هاي بهداشتي را مي‌يابيم.
جهت مطالعه متن کامل اين مقاله مي‌توانيد به پايگاه الکترونيکي خدمات پزشکي ايران (www.IranEms.com) مراجعه فرماييد.
منبع:www.salamat.com