اكس‌پارتي در كتابخانه ( درباره ریتالین )

تهیه کننده : محمود کریمی
منبع : راسخون


مد شده است كه براي بيدار ماندن در شب‌هاي كنكور دانشجويان از داروي ريتالين استفاده مي‌كنند.

اما اين دارو چقدر به بدن ضرر مي‌رساند؟

تصورش را بكنيد، آقاي دكتري كه رفته‌ايد مطبش و تمام اميدتان را نذر تخصص و مهارت و كاربلدي او كرده‌ايد ، آقاي مهندسي كه آورده‌ايدش تا پي و ستون هاي خانه تان را با يك فوت كوزه‌گري و دانش ، سه‌سوته علم كند، آن يكي كه قرار است بنشيند توي صفحة چهارگوش تلويزيون و برايمان از معضلات و مشكلات اجتماعي داد سخن بدهد و نسخة درد ما را بپيچد ، آن متخصص ، آن كارشناس ، آن... تصورش را بكنيد كه اين آدم‌هاي كار درست، كارشان درست نباشد.
يعني با دانش خودشان، با تلاش و كوشش خودشان به تنهايي به اين جايي كه هستند، اين جايي كه بايد باشند، نرسيده‌اند. يك عامل ديگر غير از دانش و مهارت و ذهن و استعداد خودشان هم در كار بوده. وحشتناك است. نه؟ درست مثل اين كه بشنويم قهرمان ملي مان دوپينگ كرده است.
وحشتناك نيست؟ ماجرا وقتي ترسناك‌تر مي‌شود كه بدانيم اين قضيه، اين دوپينگ، از حد فكر و تصور جلوتر رفته و واقعا هست. واقعا بعضي‌ها دارند دوپينگ مي‌كنند؛ دوپينگ دارويي در آزمون‌هاي علمي. اين‌كه چرا دوپينگ مي‌كنند، اين‌كه چرا بايد دوپينگ بكنند، اين، بحث ما نيست.
بايد مسؤولان آموزش عالي ما بگويند كه چرا جوان‌هاي ما افتاده‌اند توي اين بازي‌ها. حرف ما و گزارش ما، اين است كه دارند دوپينگ مي‌كنند. دوپينگ با ريتالين.

شيطان از لابراتوار آمد

متيل فنيديت ، ( MPH ) ( Methgl phenidate ) با نام تجاري ريتالين يا نوارتيس در سال1954 به بازار دارويي دنيا عرضه شد. و در ابتدا قرار بود دارويي براي درمان افسردگي ، خواب‌آلودگي در طول روز و سندرم خستگي مزمن باشد ، اما به تدريج بعضي مطالعات نشان دادند كه مي‌شود از اين دارو در درمان بچه‌هايي كه دچار اختلال بيش فعالي و كم توجهي هستند ( ADHD ) استفاده كرد.
تجویز ریتالین توسط پزشک متخصص باعث می‌شود تا 75 درصد این کودکان قدرت فکر کردن مداوم به موضوعی واحد را در حد کودکان عادی داشته باشند. قسمت قابل توجهی از این افراد در سنین نوجوانی و حتی بزرگسالی نیز نباید قرص‌ها را ترک کنند چون با کنار گذاشتن دارو تمرکز فکری خود را نیز از دست می‌دهند.
کاربرد دوم ریتالین برای افراد مسنی است که به علت کهولت ، قسمت عمده شبانه‌روز را در خواب به سر می‌برند. آنها با خوردن یک قرص در ابتدای روز هوشیاری خود را حفظ می‌کنند. معمولاً به عوارض مصرف قرص در این گروه سنی چندان توجهی نمی‌‌شود مخصوصاً که این افراد در سال‌های آخر عمر خود هستند.
غیر از این 2 کاربرد اصلی ، پزشکان متخصص اعصاب و روان ریتالین را به صورت محدود برای بیمارانی که دچار خواب‌آلودگی شدید باشند نیز تجویز می‌کنند. ریتالین ازجمله داروهایی است که هنوز مطالعه کافی بر روی آثار و عوارض آن انجام نشده است و به عنوان مثال فرضیاتی در مورد ارتباط آن با درمان پارکینسون وجود دارد.
دوز این دارو براساس نیازها و عکس العمل‌های فردی تعیین می‌گردد. درکودکان ( 6 سال و بالاتر ) بادوز 5 تا 10 میلی گرم سه بار در روز شروع شده و درهفته 5 تا 10 میلی گرم در دوز روزانه افزوده می‌شود. حداکثر دوز روزانه 60 میلی گرم است. در بالغین دوز روزانه 30-20 میلی گرم می‌باشد.
مدت هاست پزشكان و بعضي محققان مخالف دارو به دنبال اثبات عوارض جانبي مصرف اين دارو هستند، اما سال 1998 گروه مصرف‌كننده جديدي براي اين دارو معرفي شد ؛ دانشجويان ، دانش‌آموزان دبيرستاني و نوجواناني كه مي‌خواستند شب‌هاي امتحان كمي بيشتر بيدار بمانند.

تمام امتحان مرا گرم كن !

ماجرا اول از كالج‌هاي آمريكايي و استراليايي شروع شد. ريتالين خواصي شبيه آمفتامين ( همان دارويي كه اكستازي يا قرص‌هاي اكس از آن مي‌آيد ) دارد و دانشجويان به خاطر تأثير آن در درمان خواب‌آلودگي در طول روز، براي مهماني‌هاي شبانه‌شان چند تا از اين قرص‌ها را مصرف مي‌كردند، اما با بيشتر شدن اطلاعاتشان در مورد دارو متوجه شدند كه ريتالين مي‌تواند به مقدار بسيار زيادي تمركز را افزايش دهد.
با اين حال اثر دارو، كوتاه‌مدت است و بايد آن‌‌ را به طور مرتب مصرف كرد. به همين دليل دارو از ليست موارد لازم براي پارتي‌هاي شبانه به يك معجزه نجات‌بخش براي شب‌هاي امتحان تبديل شد.
مصرف دارو در بقيه جاهاي دنيا هم رواج پيدا كرد. آن اوايل هر قرص را مي‌شد تقريبا با قيمت 3 دلار از داروخانه‌ها تهيه كرد، اما با افزايش مصرف آن، ريتالين به عنوان دارويي كه بالاترين مصرف غيرقانوني را در بين دانشجويان دارد، معرفي شد و براي آن بازار سياه شكل گرفت.
الان ريتالين را مي‌شود از طريق اينترنت و با قيمت دوازده تا بيست دلار براي هر قرص، تهيه كرد. دارو جزء ليست ممنوعه وزارت بهداشت آمريكا شده است و فقط با دستور پزشك مي‌توان آن‌را تهيه كرد. عوارض شديد سوءمصرف آن هم شديدا توسط مجلات پزشكي مختلف گوشزد مي‌شود.
پیش از آزمون‌های ورود به دانشگاه کشور چین که در سال 2007 برگزار شد پزشکان از مراجعه والدینی گزارش می‌‌دادند که با تظاهر به خوا‌ب‌آلودگی و عدم تمرکز خواستار دریافت قرص‌هایی از ترکیبات متیل فنیدات هستند. ارزش اجتماعی پذیرفته شدن در دانشگاه‌های چین دست کمی از موفقیت در کنکور کشور ما ندارد و عجیب نیست که والدین بخواهند فرزندان خود را با این قرص‌ها تقویت کنند.

كوكائين بچه

اما ريتالين همچنان بين دانشجويان مصرف و با لقب‌هايي مثل ويتامين R و كوكائين بچه ، رد و بدل مي‌شود. با آمدن ريتالين، مصرف قرص‌هاي كافئين ، قرص‌هاي سرعت ( متدرين ) ، نوشابه‌هاي انرژي‌زا ، قهوه‌هاي غليظ و مصرف سيگار در شب‌هاي امتحان ، كنار رفتند و الان شب‌هاي امتحان در كتابخانه‌هاي دانشگاه‌هاي آمريكا ريتالين پارتي برگزار مي‌شود و دارو به روش‌هاي مختلف مانند خوردن قرص ، استنشاق پودر آن يا تزريق مايع استفاده مي‌شود، در حالي كه گفته مي‌شود تزريق ريتالين مايع عوارض شديدي مثل تزريق كوكائين دارد.
با گسترش مصرف، عوارض ريتالين هم خودشان را نشان دادند؛ بي‌خوابي، بي‌اشتهايي، افسردگي، تحريك‌پذيري، درد شكم، سردرد، خشكي دهان، تيك‌هاي عصبي و لرزش، مشكلات كبدي، فشار بالاي خون، تپش قلب، بي‌نظمي قلبي و حتي مرگ. يكي از بدترين عوارض دارو هم ايجاد توهم‌هايي شبيه بيماري رواني اسكيزوفرني است.
در سال1998 فقط در كشور آمريكا 1727 مورد مراجعه به اورژانس به خاطر عوارض ريتالين گزارش شد و نوزده نفر هم جان خود را از دست دادند. اين روزها هم اين آمارها چندين برابر شده است.
پزشكان معتقدند اين دارو همان‌طور كه مي‌تواند فعاليت مغز را افزايش دهد، مي‌تواند تغييراتي هم در شخصيت فرد به‌وجود آورد و حتي مشكلات برگشت‌ناپذير مغزي ايجاد و روند پير شدن مغز را تسريع كند. يك متخصص قلب مي‌گويد: « نمي‌دانم چطور بعضي دوست دارند براي خودشان ضربان قلب غيرطبيعي درست كنند، فقط به قيمت چند شب بيدار ماندن؟»
يكي از دانشجويان غيرايراني كه خود مدت‌ها دارو مصرف مي‌كرده، مي‌گويد: «ريتالين شما را سرپا نگه مي‌داره و متمركز مي‌كنه ولي به چه قيمتي ؟ دير يا زود پدرتون در مي‌آد و از پا مي‌افتين.»
در ابتدا با خوردن یک قرص می‌توان ساعاتی را بیدار ماند و یکسره مطالعه کرد اگر چه بعداز پاک شدن اثر قرص باید 12 ساعت خوابید. با مصرف مداوم، بدن به قرص مقاومت پیدا کرده و نیازمند داروی بیشتری می‌شود. مصرف ریتالین در کسانی که به آن وابسته شده‌اند گاهی به 20 عدد در روز هم می‌رسد این افراد دیگر بدون قرص قادر به درس خواندن نخواهند بود.
قرص ریتالین برای مصرف گوارشی طراحی شده است و به همین جهت حدود یک ساعت پس از خوردن آثار خود را نشان می‌دهد. روش استنشاقی باعث می‌شود که در مدت زمان کمتری آثار تحریک کننده قرص نمایان شود و فرد بتواند به مطالعه ادامه دهد. گرچه عوارض بعدی آن هم درسال‌های بعد بروز می‌کند و به همان شدت افزایش می‌یابد.

تازيانه بر اسب خسته

دكتر نبئي، مدير گروه پزشكي اجتماعي دانشگاه تهران مي‌گويد: « ريتالين را قبل از انقلاب به عنوان قرص ضد خواب در داروخانه‌ها مي‌فروختند، اصلا هم نيازي به نسخه نبود، اما بعد از انقلاب با مشخص شدن عوارض دارو، جزء داروهاي خاص طبقه‌بندي شد و فقط با مهر پزشك متخصص داده مي‌شود. تا آن‌جا هم كه من اطلاع دارم تعداد اين دارو در كشور محدود است و به هر كس مقدار كمي مي‌دهند. من نمي‌دانم اين‌ها ( دانشجويان ) از كجا اين همه تهيه مي‌كنند.»
در حال حاضر چند تحقيق در مورد سوءمصرف اين دارو بين دانشجويان پزشكي در حال انجام است. اما به نظر مي‌رسد مصرف اين دارو، سوغات تجربه دانشجويان اعزامي به خارج از كشور باشد كه ذره‌ ذره، بين داخلي‌‌ها مد شد.
شب‌هاي امتحان به كتابخانه هر بيمارستاني برويد حداقل يكي دو نفر را پيدا مي‌كنيد كه اين دارو را مصرف كرده باشند. هر از گاهي هم خبري در مورد عوارض اين دارو روي بچه‌‌ها مي‌شنويد. مثلا سال گذشته دو دانشجو در كتابخانه يكي از بيمارستان‌ها ناگهان دچار سردرد شديد شدند كه سريع به اورژانس همان بيمارستان منتقل شدند و مشكلشان فشارخون بالا (حدود بيست) عنوان شد.
داروي ريتالين در آن‌ها فشارخون بالاي مقاوم به درمان، به وجود آورده بود. دكتر نبئي اين عارضه دارو را در بين انواع ايراني‌‌ها خيلي شايع مي‌‌داند و توصيه مي‌كند به غير از موارد خاص بيماري كه لازم است دارو مصرف شود (مثلا در بچه‌‌ها) از اين دارو به عنوان دوپينگ استفاده نشود: «چون مثل تازيانه بر اسب خسته است، مغز ديگر كشش ندارد. بدن فرسوده شده است، آن وقت به ضرب ريتالين آن را سرپا نگه داريم، اصلا منطقي نيست.»
دکتر محمدعلی همتی، روانپزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی موارد مصرف دارو را این طور نام می‎برد: « ریتالین موارد مصرف دارویی در درمان کودکان مبتلا به بیش‎فعالی یا ADHD دارد، همچنین در درمان افراد مبتلا به حملات خواب یا نارکولپسی که گاهی همراه با فلج عضلانی است نیز به‎کار می‎رود؛ از دیگر موارد مصرف آن درمان بعضی از انواع افسردگی‎ها است. بنابراین این دارو اگر صحیح و به‎جا و بنا به تشخیص پزشک و روان‎پزشک مصرف شود کارایی خوبی دارد و نباید دیدگاه بدی به آن داشت.»
این پزشک تاکید می‌کند: «مهم این است که سرخود مصرف نشود. یکی از نگرانی‎های موجود درمورد سوء‎مصرف این دارو، خطر ایجاد وابستگی در فرد است، بنابراین دانشجویان باید توجه داشته باشند که برای افزایش توجه و تمرکز از آن استفاده نکنند و در نظر داشته باشند که این دارو در افراد مختلف تاثیرات متفاوت دارد یعنی در بعضی از افراد نه‎تنها ایجاد تمرکز نمی‎کند بلکه باعث ایجاد حواس‎پرتی و اختلال در توجه و تمرکز نیز می‎شود.»
دکتر کتایون خوشابی، فوق تخصص روان‎پزشکی کودکان و عضو هیئت علمی دانشکاه علوم بهزیستی و توان‎بخشی که تجربیات ارزنده‎ای در درمان کودکان مبتلا به بیش‎فعالی دارد این دارو را تایید شده و مفید در درمان این کودکان دانسته و می‎گوید: « ریتالین اگر به ‎صورت طبی و نسخه‎ای برای کودکان بیش‎فعال مصرف شود ؛ صورتی علمی و قانونی دارد ولی متاسفانه خیلی از اوقات به صورت خودسرانه برای ایجاد تمرکز و توجه و مقابله با خواب استفاده می‎شود.»

به توصيه آموزشگاه ها

ريتالين نيمه عمري بين دو تا چهار ساعت دارد، به همين دليل بعد از مدت كوتاهي تمركز از بين مي‌رود و خستگي مزمن، خشكي دهان، كاهش اشتها و تپش قلب جلو مي‌آيند.
آيدين ي، يكي از دانشجويان پزشكي مي‌گويد به مدت دو هفته ريتالين مصرف مي‌كرد كه به علت سوزش سردل و مشكلات گوارشي با مشورت يكي از استادان، اين دارو را كنار گذاشته است.
اما او مي‌گويد اين دارو به مقدار زياد توسط دانشجويان، خصوصا آن‌هايي كه به كلاس‌هاي كنكور تخصصي مي‌روند، استفاده مي‌شود و اصلا در همان كلاس‌ها خريد و فروش مي‌شود. هر برگ ده تايي قرص هم شش هزار تومان مي‌‌ارزد.
رضا ـ ش، يكي ديگر از دانشجويان، روز بعد از امتحان مي‌گويد، چون خودش در حالت عادي تپش قلب داشته از اين دارو استفاده نكرده است، اما مصرف آن را شايع مي‌‌داند: «دانشجوها با مهر رزيدنت‌هاي اطفال و روان‌پزشكي، قرص را از داروخانه‌‌ها تهيه مي‌كنند، چون دارو براي درمان شب‌ادراري و ADHD در بچه‌‌ها، مصرف مي‌شود ولي وضعيت روحي آدم به هم مي‌ريزد.» او مي‌گويد در بعضي از كلاس‌هاي كنكور تخصصي، خود اساتيد به دانشجويان اين دارو را مي‌‌دهند.

دفعه بعد ، حبس ابد !

با همه اين‌‌ها، اما هنوز قانوني براي جلوگيري از سوء مصرف اين دارو وجود ندارد. در حالي كه در آمريكا مصرف اين دارو غيرقانوني است و در كانادا خريد و فروش دارو، بار اول هزار دلار جريمه و شش ماه زنداني در پي دارد و در دفعات بعدي حتي مي‌تواند منجر به جريمه حبس ابد شود.

آثار مصرف ريتالين :

از آنجا که ريتالين دارويي است که توسط پزشکان تجويز مي شود, مصرف کنندگان تصور مي کنند اين قرص ها بي خطرند و آن " بد نامي " مواد مخدر را ندارند. در حالي که عوارض مصرف خودسرانه اين قرص ها مي تواند در حد مواد ديگر نظير کوکايين و آمفتامين باشد.
دانشجویانی که در شب امتحان برای بیدار ماندن و درس خواندن ازداروی ریتالین استفاده می کنند، به علت نخوابیدن دچار خستگی شدید شده که این خستگی ممکن است سر امتحان به دانشجو برگردد و این اغتشاش ذهنی مانع امتحان دادن وی شود.
پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام مي‌كنند ترك كردن داروهاي محرك آمفتاميني نظير ريتالين و اكستازي، بسيار سخت‌تر و پيچيده‌تر از كراك، هرويين و ساير مواد مخدر است. استفاده محدود و كنترل شده ريتالين باعث عادت كردن بدن مصرف كننده به دوزهاي پايين و در نتيجه ايجاد علاقه فرد به استفاده از دوزهاي بالاتر و حتي مصرف داروهاي سنگين‌تر و خطرناك‌تر مي‌شود.
شايع ترين عوارض مصرف خود سرانه قرص هاي ريتالين عبارتند از :
• عصبي شدن و بي خوابي
• حالت تهوع و استفراغ
• احساس سرگيجه و سردرد
• تغييرات ضربان قلب و فشار خون (که معمولا به صورت افزايش است ولي در مواردي نيز به شکل کاهش ديده مي شود(
• خارش و جوش هاي پوست
• دردهاي شکمي, کاهش وزن و مشکلات معده
• مصرف دايمي و اعتياد(وابستگي(
• بروز حالت هاي روان پريشي (جنون) و علايم وابستگي به ريتالين
• بروز افسردگي پس از قطع مصرف

عوارض مصرف مقادير زياد ريتالين:

• از دست دادن اشتها و سوء تغذيه
• لرزش و پرش عضلات
• تب,تشنج و سردرد
• نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس که در مواردي مي تواند به شکل خطرناکي ادامه پيدا کند
• تکرار حرکات و اعمال بي هدف
• بروز حالت هاي پارانوييد(سوء ظن), توهم و هذيان
• احساس حرکت و جنبش حشرات در زير پوست
• مرگ (تاکنون در چند مورد سوء مصرف ريتالين منجر به مرگ شده است)

علائم ترک :

علائم ترک مصرف این دارو بصورت دردهای عضلانی ، خواب آلودگی و افسردگی ، بی قراری ، احساس ناخوشایند ، خماری ، بی حالی و... است.
www.dchq.ir
sbmu.ac.ir
hamshahrionline.ir
zoeram.blogsky.com
asrejavan.com
khabaronline.ir
برنا نیوز