30 بهمن 1388 / 4 ربيع الاول 1431 / 19 فوريه 2010

حجة الاسلام مصطفي زماني نويسنده، محقق و ازمدرسان حوزه علميه قم در58 سالگي بدرود حيات گفت. مرحوم زماني درسال 1353هجري قمري درنجف آباد اصفهان درخانواده‎اي متديّن و اهل فضل و تقوي بدنيا آمد. وي درپايان تحصيلات مقدماتي به قم رفت و به آموزش علوم ديني و زبان عربي پرداخت. زماني مدت هشت سال ازدروس فقه و اصول حضرت امام(رحمة الله علیه) بهره‎مند شد و پس ازآشنايي با شهيد دكترمفتح نخستين اثرش را با نام ابراهيم بت شكن يا قهرمان توحيد منتشركرد. مرحوم زماني روحيه ظلم ستيزي داشت؛ ازاين رو چندين بارعوامل رژيم پهلوي وي را دستگيرو زنداني كردند. مرحوم زماني درهريك ازآثارش به نشرحقايق اسلامي و طرح انديشه‎هاي مذهبي دربرخورد با مسائل اجتماعي و اخلاقي مي‎پردازد. گفتني است كه كتاب« اَلشّيعَةُ وَالحاكِمون » تأليف محمد جواد مغنيه را تحت عنوان «شيعه و زمامداران خودسر» به فارسي ترجمه كرده است.
عالم مجاهد آيت‏اللَّه ميرسيد علي آيت نجف‏آبادي در سال 1247ش (1287ق) در نجف آباد اصفهان به دنيا آمد. ايشان بعد از سن بيست سالگي در اثر حادثه‏اي، به علم و دانش علاقه‏مند شد و وارد حوزه علميه اصفهان گرديد. وي در اصفهان از محضر استاداني همچون: سيد محمد فشاركي، سيد ابوالحسن جلوه و سيد مهدي نحوي استفاده برد و پس از آن رهسپار نجف اشرف گرديد. آيت اللَّه نجف آبادي در نجف از محضر استادان بزرگي همچون: سيد اسماعيل صدر، ميرزا محمد تقي شيرازي، حاج آقا رضا همداني، آخوند ملا محمد كاظم خراساني و سيد محمد كاظم يزدي كسب فيض كرد و در مدت كوتاهي با طي مراحل رشد، در فقه، اصول، فلسفه و عرفان و اخلاق به مقام تبحّر و استادي رسيد. وي از آن پس عازم اصفهان گرديد و حلقه درس خود را تشكيل داد. آيت‏اللَّه نجف‏آبادي يكي از مشهورترين استادان حوزه اصفهان در دوره سركوب اين پايگاه ديني توسط رضاخان بوده است. ايشان به فريضه امر به معروف و نهي از منكر اهميت خاصي مي‏داد و با حاكمان مستبد محلي و خوانين زورگو مبارزه مي‏كرد. همچنين در مقطعي كه ايران توسط بيگانگان اشغال شد، آيت اللَّه نجف آبادي با خودكامگي روس‏ها مجاهده و مبارزه زيادي كرد؛ در نتيجه خانه‏اش توسط اوباشِ تحريك شده و مزدوران و مأمورانشان غارت شد و خودش نيز در كنسولگري شوروي در اصفهان زنداني گرديد. در آن ايام كه در اثر حضور متفقين در ايران، قحطي و گراني بيداد مي‏كرد، ايشان و عالم ديگر اصفهان، ميرسيد حسن چهارسوقي، ابتكاري به خرج داده و مشتركاً طي اعلاميه‏اي از مردم مسلمان و بازاريان متمكن خواستند در نقاط مختلف شهر، انجمن‏هاي خيريه تشكيل داده و از بينوايان، بيكاران و گرسنگان، حمايتِ برنامه‏ريزي شده كنند. اين برنامه در بين مردم بسيار مؤثر واقع شد؛ به گونه‏اي كه اغلب انجمن‏هاي خيريه فعلي اصفهان نيز از بقاياي همان انجمن‏ها هستند. در كنار فعاليت‏هاي سياسي و اجتماعي، حلقه درس آيت اللَّه نجف‏آبادي، محفل فضلا و فرهيختگان بود و شاگردان نامداري در آن پرورش يافتند كه حضرات آيات ابوالقاسم رفيعي مهرآبادي، شيخ احمد فياض، حيدرعلي صلواتي، سيد روح‏اللَّه خاتمي، سيد علي علامه فاني و سيد مرتضي پسنديده از آن جمله‏اند. ايشان مسائل فقه و اصول را به خوبي تجزيه و تحليل مي‏كرد و در كلام نيز تبحّر وافي داشت. آيت اللَّه ميرسيد علي آيت نجف آبادي سرانجام در 30 بهمن 1321 ش برابر سيزدهم صفر 1362 ق در 74 سالگي در اصفهان وفات يافت و پس از تشييعي باشكوه، در قبرستان تخت فولاد مدفون گشت. اين عالم مجاهد و فقيه سترگ، جدّ مادري شهيد دكتر حسن آيت، نماينده مجلس شوراي اسلامي در دوره اول و عضو حزب جمهوري اسلامي است كه در چهاردهم مرداد 1360 ش توسط منافقين كوردل به شهادت رسيد.
حجت‏الاسلام و المسلمين حاج شيخ حسن كافي خراساني، در سال 1307ش (1347ق) به دنيا آمد. وي پس از طي دوران كودكي، ادبيات و سطوح عاليه را از محضر استادان مشهد همچون: شيخ هاشم قزويني و محمدتقي اديب نيشابوري آموخت. ايشان پس از چندي، رهسپار حوزه علميه نجف اشرف شد و دروس عالي فقه و اصول را از عالمان آن ديار فرا گرفت. حجت‏الاسلام كافي سپس به مشهد بازگشت و به تبليغ دين پرداخت. وي در جريان ملي شدن صنعت نفت و مبارزات ضد استعماري مردم ايران، به نمايندگي از آيت‏اللَّه سيد ابوالقاسم كاشاني، به افشاي حقايق و روشنگري مردم اشتغال داشت. او در سال‏هاي 1340ش به بعد، در مشهد بر سخنراني‏هاي روشنگرانه خود افزود و چون به دليل فشار ساواك، امكان حضور در مشهد را نداشت به تهران مهاجرت كرد و به كار تاليف و تبليغ و امامت جماعت يكي از مساجد شهر پرداخت. حجت‏الاسلام كافي در تهران، به حمايت همه جانبه از حركت امام خميني(رحمة الله علیه) و مبارزه عليه رژيم ستمشاهي پرداخت و با سخنراني‏هاي مؤثر خويش، نقش ارزشمندي در به ثمر رسيدن انقلاب اسلامي ايفا نمود. وي در اين راستا، چندين بار دستگير شد و به زندان رفت و شكنجه‏هاي ساواك را در راه آرمان اسلامي خويش تحمل نمود. ايشان پس از پيروزي انقلاب اسلامي، به دليل پشتيباني دائمي از نظام اسلامي، مورد كينه منافقين كوردل قرار گرفت و توسط آنان ترور شد كه از اين سوءقصد جان سالم به در برد و مجروح گرديد. از اين خطيب مبارز آثاري نيز بر جاي مانده كه تعاليم‏امام حسن(علیه السلام) مجتبي، تعاليم امام هفتم در دعا و حديث، امام رضا(علیه السلام) اسوه صراط مستقيم و تعاليم پيامبر اكرم حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) از آن جمله‏اند. آن عالم خدمتگزار سرانجام در سي‏ام بهمن 1379ش برابر با بسيت و چهارم ذي‏قعده 1421ق در هفتاد و دو سالگي درگذشت و به لقاي معبود رسيد.
ابوالفضل علامي از نويسندگان زبر دست هند در سبزوار به قتل رسيد . او از 5 سالگي به تحصيل پرداخت ، 15 ساله بود كه بر همه علوم احاطه كامل يافت به زبانهاي عربي ، فارسي ، و سانسكريت مسلط بود و در سرودن شعر بويژه غزل و قصيده و مثنوي تبحر داشت . ابوالفضل علامي در سال 981 هجري قمري به دربار اكبر شاه هندي رفت ودر انجمني كه بنام مذهب جديد يا توصيه الهي يا دين الهي تشكيل شده بود شركت كرد. بعد از چندي به دكن فرستاده شد و در آنجا به علت خصومت و د شمني ميان او و شاهزاده سليم بر طبق توطئه اي از پيش تنظيم شده كشته شد . علامي آثاري جون مجموع لغات . تفسير آية الكرسي و داستانهاي بيد پايي يا پيل پاي كه همان كليله و دمنه است ازخود به يادگار گذاشته است .
پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) پس از سه شبانه‏روز مخفي بودن درغار ثور، در روز چهارم ربيع‏الاول سال اول هجرت به سوي مدينه حركت نمود. آن حضرت را درغار ثور، ابوبكر بن‏ابي‏قحافه همراهي مي‏كرد. حضرت علي(علیه السلام) و برخي از نزديكان پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) ، شبانه به اين غار رفت و آمد مي‏كردند. پس از هجرت پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) از مكه، حضرت علي(علیه السلام) سفارش‏ها و خواسته‏هاي آن حضرت در مكه را برآورده نمود و خانواده پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) را به سوي مدينه به حركت درآورد.
در دوره‏ي سلطنت شاه سلطان حسين پسر شاه سليمان صفوي دامنه‏ي طغيان و شورش در بسياري از مناطق ايران از جمله قندهار و هرات وسعت يافت. در اين ميان ملك محمود سيستاني نيز كه خود را از بازماندگان صفاريان مي‏دانست به مشهد حمله كرد و در خراسان حكومت مستقلي تشكيل داد.
شيخ يوسف بحراني، فقيه، محدث، محقق و نويسنده‏ي معروف قرن دوازده هجري قمري بود. او شرح حال خود را در مقدمه‏ي كتابي به نام لوءلوء البحرين آورده است بر اساس نوشته‏هاي اين كتاب، بحراني نزد پدرش خواندن و نوشتن و مقدمات علوم ديني را آموخت. سپس براي تكميل تحصيلات خود رهسپار بحرين و مكه شد. پس از حج به ايران آمد و از آنجا كه محيط ايران رامحيطي مناسب براي سكونت خويش يافت، در شهر فسا در استان فارس اقامت نمود و به كار تدريس، تحقيق و تاليف مشغول شد. در همين زمان، او نگارش مشهورترين كتاب فقهي خود به نام الحدايق الناظره را آغاز كرد و بعدها به نام همين كتاب، به صاحب حدايق شهرت يافت. بحراني در مجموع، 32 اثرتاليفي دارد كه از بين آن‏ها مي‏توان به كتاب‏هاي انيس المسافر و جليس الخواطر اشاره كرد. شيخ يوسف بحراني از اساتيد آيت اللَّه سيدمحمد مهدي بحرالعلوم مي‏باشد. وفات اين عالم شهير در كربلا روي داد و در حرم مطهر امام حسين(ع) مدفون گرديد.
نيكلا كوپرنيك منجم شهير لهستاني در 19 فوريه سال 1473م در شهر تورِن لهستان به دنيا آمد. وي در دانشگاه‏هاي ايتاليا به فراگيري پزشكي و نجوم پرداخت و پس از چندي به تدريس رياضي روي آورد. كوپرنيك در طي سال‏هاي بعد و پس از انجام مطالعات نجومي، اعلام كرد كه با حركت چرخشي زمين طي 24 ساعت به دور خود موافق است. او با اين عمل، مطلبي را كه از قرن‏هاي گذشته مطرح شده بود زنده كرد و باز همان مخالفت‏ها و مشكلات به وجود آمد. ولي كوپرنيك براي اين كه به زندگي آرام خود ضربه‏اي وارد نشود، چهل سال تمام از انتشار افكار و عقايد خود صرف نظر كرد. در نهايت در اواخر عمر، كتاب بزرگ خود به نام درباره اجسام آسماني را چاپ و منتشر كرد. اين كتاب كه عقايد بطليموس و ستاره شناسان پيشين را رد مي‏كرد، انقلابي در جهان دانش پديد آورد. كوپرنيك با محاسبات دامنه‏دار خود، مسير حركت برخي ستارگان و سيارات را مشخص كرد و كروي بودن زمين را به اثبات رساند. وي هم‏چنين در كتاب خود تصوير كاملي از گيتي را نشان مي‏دهد كه خورشيد در مركز و زمين مانند سياره‏اي به دور آن در گردش است. به دليل همين محاسبات علمي و نجومي است كه كوپرنيك را پدر نجوم جديد به شمار مي‏آورند؛ چرا كه براي نخستين بارْ به گردش زمين پي برد و بررسي‏هاي پرارزشي را در اين زمينه انجام داد. البته چندين قرن قبل از وي، ابوريحان بيروني دانشمند مسلمان و منجم ايراني، ضمن كشف اين مسئله، در آثار خود نيز به آن اشاره نموده بود. هم‏چنين كشف اين كه زمين در هر 24 ساعت يك‏بار به دور خود مي‏چرخد توسط ابوريحان صورت گرفته است. نيكلا كوپرنيك سرانجام در 24 مه 1543م در هفتاد سالگي درگذشت.
جورج سفريس، نويسنده و شاعر يوناني كه نام اصليش، گيورگس استيلْيانوس سفريادس است، در نوزدهم فوريه 1900م در خانواده‏اي مرفه در يونان به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در رشته حقوق در پاريس به پايان رساند و پس از بازگشت به كشور خود، به فعاليت‏هاي ادبي روي آورد. نخستين مقاله سِفريس، تلاش وي براي ارائه انديشه‏اي متمركز بود كه بر اساس فرهنگ يوناني و سنّت غربي در عام‏ترين معناي آن گسترش يافته است. اين انديشه در مجموعه شعر وي از جمله مخزن و اساطير جلوه نموده است. در اين آثار، مضاميني هم‏چون دوري از وطن و جستجوي سرسختانه خويشتن با الهام از تاريخ قديم و جديد يونان و اساطير و نمادهاي آن، به صورت برجسته‏اي نمايان شده است. هم‏چنين كتاب تتبعات او شامل هر چيزي است كه امكان آفريدنش را داشته است. اين كتاب حول محورهاي اخلاقي نظم يافته و به هِلِنيسم، كه شادي دنيوي و آزادي و عشق به زندگي از ديدگاه يونانيان است، مربوط مي‏شود. سفريس در آثار خود همواره سنت عاميانه و عالمانه را به طوري موازي بررسي كرده است. وي در سال 1963م برنده جايزه نوبل در ادبيات گرديد و سرانجام در سال 1971م در سن 71 سالگي درگذشت.
دِنْگْ شيائو پينْگْ سياست‏مدار برجسته و رهبر پيشين چين در روز بيست و سوم سال 1904م در اين كشور به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات مقدماتي، در 16 سالگي براي ادامه تحصيل راهي فرانسه شد و با گرايش به افكار كمونيستي، به حزب كمونيست فرانسه پيوست. پينگ پس از پنج سال به مسكو رفت و با مراجعت به چين، در شمار هواداران مائوتسه تونگ رهبر كمونيست‏هاي چين قرار گرفت. وي در راهپيمايى بزرگ مائو از جنوب تا شمال چين در سال 1934م شركت كرد و بيش از پيش به مائو، نزديكي يافت. پينگ پس از حمله ژاپن به چين، مائو را به مشاركت در جنگ بر ضد ژاپن تشويق كرد. او هم‏چنين در جريان جنگ‏هاي داخلي چين نيز كه به بيرون راندن قواي دولتي و استقرار حكومت كمونيستي در اين كشور انجاميد نقش موثري ايفا نمود و پس از استقرار رژيم كمونيستي در چين نيز، نزديك به سه سال وظيفه گسترش حاكميت رژيم جديد را در جنوب چين بر عهده داشت. دنگ شيائوپينگ در سال 1952م به معاونت نخست وزيري چين و سپس به عضويت دفتر سياسي حزب كمونيست انتخاب شد. او در سال 1956م، مائو را به انعطاف و تساهل بيشتري در برابر مخالفان و ديگرانديشان تشويق كرد كه مورد قبول مائو واقع شد، ولي اين سياست با مخالفت عده‏اي از عناصر راديكال حزب كه همسر مائو در رأس آنها قرار داشت روبرو گرديد. اين گروه، در نهايت، مائو را نسبت به دنگ شيائو پينگ بدبين كردند و مقدمات انقلاب فرهنگي چين را در سال 1966م فراهم ساختند. پينگ در آغاز انقلاب فرهنگي چين، دبير اول حزب كمونيست اين كشور بود و يكي از پنج رهبر اصلي چين به شمار مي‏آمد. اما رهبران انقلاب فرهنگي، در ابتدا دنگ شيائو را از مقامش معزول كردند و پس از دستگيري، او را با كلاه بوقي در خيابان‏ها گرداندند. وي چند سال در يكي از روستاها به حالت تبعيد به كار پرداخت و پس از آن، خدمتكار يك رستوران شد. با اين حال، دوستان وي تلاش زيادي براي اعاده حيثيت او به عمل آوردند تا اين كه در سال 1973م، به عنوان نخست وزير چين معرفي شد. با مرگ مائو، دنگ شيائو پينگ از سال 1978م به مدت 12 سال عملاً رهبر بلامنازع چين بود و با اين كه مقام و عنوان رسمي نداشت، تمام مقامات رهبري در چين با تصويب و صلاحديد او تعيين مي‏شدند. در دوره پينگ، كشور چين، تحولات زيادي را در زمينه‏هاي اقتصادي و سياسي پشت سر گذاشت. گرايش چين به سوي اقتصاد آزاد و گسترش رابطه با غرب نيز از انديشه‏هاي دنگ شيائو پينگ است. ولي پينگْ مرتكب اشتباهات زمام‏داران مسكو نشد و ضمن انجام اصلاحات اقتصادي در چين، مهار قدرت را محكم در دست گرفت. وي نظام اقتصادي كاملاً بسته و سوسياليستي اين كشور را با برخي اصلاحات اساسي تا حدودي به سوي اقتصاد باز هدايت كرد. در اين سال‏ها، چين، در عرصه‏هاي بين‏المللي، حضور بيشتري يافت و در مناسباتش با كشورهاي مختلف، سياست تشنج زدايى را در پيش گرفت. دنگ از سال 1990م به علت كهولت سن و بيماري، از كليه مقام‏هاي خود استعفا داد اما تا زمان مرگ، برجسته‏ترين شخصيت چين محسوب مي‏شد. سرانجام دنگ شيائو پينگ، رهبر چين و معمار اصلاحات اقتصادي و سياسي اين كشور در نوزدهم فوريه 1997م، در حالي كه بيش از هفتاد سال سابقه فعاليت‏هاي سياسي در رده‏هاي مختلف حكومتي چين داشت، در سن 94 سالگي درگذشت.
كنوت پِدِرسون معروف به هامسون نويسنده برجسته و معروف نروژي در چهارم اوت 1859م در شمال نروژ به دنيا آمد. تحصيلات اوليه‏اش چندان استحكامي نداشت زيرا به هر كاري دست مي‏زد به زودي آن را رها مي‏كرد و اعمالش به صورتي در آمده بود كه همه فكر مي‏كردند او شخصيت مهمي در زندگي خويش ندارد. با اين حال، هامسون ازابتداي جواني مي‏دانست كه صاحب قريحه است. وي گاهگاه ذوق خويش را در ادبيات آزمايش مي‏كرد تا آن كه از بيست‏وچهار سالگي، حرفه اصلي خود را نويسندگي قرار داد و به تدريج آثاري را منتشر كرد كه او را در جهان ادب ممتاز نمود. هامسون طي دو سفر به امريكا، نظري انتقادي و تحقيرآميز به آن پيدا كرد كه در كتابش با عنوان زندگي معنوي عصرِ جديد امريكايي آن را مطرح ساخت. اين اثر از يك سو مورد توجه محافل ادبي و از سوي ديگر باعث بحث‏هاي فراوان گرديد. با اين حال، دوران اوج كاري و شهرت هامسون، انتشار كتاب گرسنه بود كه نقطه عطفي در ادبيات جهان به شمار مي‏آيد. اين رمان، بدون توجه به محلي خاص، به فرد گرسنه‏اي مي‏پردازد كه به وضعيت موجود تعلق يافته و در پي اصلاح جامعه نيست. در اين داستان، علل گرسنگي تبيين نمي‏شود بلكه به نوعي با پذيرش آن چه كه هست، به ادبيات پوچي شكل مي‏دهد و با مكتب رئاليسم و واقع‏گرايانه مقابله مي‏نمايد. هامسون پس از آن بيش از بيست رمان منتشر ساخت كه بسياري از آنها مورد استقبال وسيع بين‏المللي قرار گرفت و حتي در سال 1920م موفق به اخذ جايزه ادبيات نوبل شد. هامسون در سال‏هاي جنگ جهاني دوم از نويسندگان ضددموكراسي و از مبلغان افكار هيتلري و در عين وطن‏پرستي، طرفدار تسليم نروژ به آلمان بود. به همين دليل بعد از جنگ محاكمه شد و به پرداخت غرامتي سنگين، معادل همه ثروتش محكوم گشت اما به علت پيري، از زندان معاف شد. وي نويسنده‏اي زبردست و شاعري شگفت‏انگيز و از بزرگ‏ترين نويسندگان و چهره‏هاي ادبي قرن بيستم به ويژه در ناحيه اسكانديناوي به شمار مي‏رود. هامسون نه تنها نمونه‏اي از عصيان بر ضد تمدن عصر جديد به شمار آمده، بلكه بزرگ‏ترين نويسنده‏اي است كه با شيفتگي و مستي، عالم طبيعت، جنگل و كوه و عشق رمانيتك و عشق جسماني را توصيف كرده است. وي در ارتباط با طبيعت، كمتر به دنبال حال مبهم روحي به شيوه رومانتيسم كه زاييده تمدن صنعتي و پيشرفت طبقه متوسط در قرن نوزدهم بود، مي‏رود، بلكه بيشتر در قعر وجود آدمي نفوذ مي‏كند و موجب تلطيف احساس و پيوند بشر بدوي و غيرمتمدن مي‏گردد كه از نظر او تنها كسي است كه رازهاي زندگي را مي‏شناسد. علاوه بر گرسنه، آثاري از وي به جاي مانده كه تمناي زمين، حلقه بسته، رشد خاك، بازي حيات و شفق سرخ از آن جمله است. كنوت هامسون سرانجام در نوزدهم فوريه 1952م در نودوسه سالگي درگذشت.