«طلاق کوویدی» (Covidivorces) پدیده‌ای نوظهور است که از نخستین روزهای شیوع ویروس کووید 19 در سراسر جهان و بروز اختلافات گسترده میان افراد، به ویژه اختلافات خانوادگی پدید آمد. شاید در ابتدای امر این اصطلاح از اهمیت چندانی برخوردار نبود اما تدریجأ و با گستردگی غیر قابل تصور بیماری کرونا و روند تساعدی آمار طلاق در اکثر کشورها؛ مورد توجه ویژه جامعه شناسان و روانشناسان قرار گرفت.

بر اساس آمار منتشر شده فرانسه، نیویورک، چین و ژاپن؛ چهار کشوری معرفی شده اند که تاکنون بیشترین آمار طلاق در دوطان کرونا را ثبت کرده اند.

پاندمی کرونا در ابتدا، تهدیدی بزرگ برای نظام سلامت جهانی محسوب می شد، اما با گذشت قریب به 10 ماه از درگیری جهان با این ویروس، شاهد نفوذ آن به ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حتی فرهنگی زندگی عموم بشر بوده ایم. روندی که با سیر صعودی و سرعت اشاعه خاص، معضلات فزاینده ای را برای انسان پدید آورده است که مهمترین آنها از سوی جامعه شناسان؛ بروز و ظهور انواع «آسیب های اجتماعی» عنوان شده است.
 

شیوع ویروس طلاق در کنار ویروس کرونا!

روانشناسان و کارشناسان اجتماعی اعلام کرده اند که میزان اختلافات خانوادگی در دوران شیوع کرونا با رشد کم نظیری همراه بوده که نتایج غیر قابل تصور و زیان باری را داشته است. به بیان دیگر، پاندمی کرونا باعث شد تا موضوع قرنطینه خانگی مطرح شود و همین مهم؛ در کنار هم بودن را برای بشر احیا کرد چرا که با صنعتی شدن زندگی انسان و فراگیری انواع ابزار و وسایل ارتباط جمعی، پدیده «منِ تنها» ظهور کرده و فاصله میان‌فردی آشکارا مشاهده می شد. اما با قرنطینه خانگی این پدیده، کم رنگ تر و ساعات در کنار هم بودن اعضای خانواده به میزان چشمگیری افزایش یافت.

اما این در کنار هم بودن برای همگان مطلوب نبود چرا که بساری از خانواده ها توان تحمل یکدیگر را نداشته و اختلافات میان اعضا که در لوای کار و اشتغال روزانه مخفی شده بود، به یک باره فوران و نمایان گشت.

در 3 ماهه نخست شیوع ویروس کرونا، آمار طلاق و شکایت از خشونت خانگی به بیش از 2 برابر رسید که زنگ هشداری برای کارشناسان اجتماعی و روانشناسان این حوزه بود. آنها از نخستین ماه های اشاعه کرونا در سراسر جهان، بارها هشدار دادند که اختلافات خانوادگی و خشونت سیر تساعدی به خود گرفته و علت اصلی آن عدم مهارت های لازم و ضروری ارتباط میان افراد است.همواره یکی از راهکارهای کاهش سطح اختلافات خانوادگی؛ در پیش گرفتن مذاکره با رعایت اصول اساسی آن است. بی تردید جایگزینی صحبت کردن با اعمال خشونت می تواند مناسب ترین و مطلوب ترین نتایج را به همراه داشته باشد. به بیان دیگر، صحبت کردن و مذاکره پاشنه آشیل خانواده های امروزی محسوب می شود که مورد کم توجهی قرار گرفته است.کم رنگ شدن روابط میان افراد در دوران پیشاکرونا در حالی ملموس تر از پیش شده بود که بسیاری از کارشناسان در حال پیش بینی بحران روانی حاصل از اضطراب و استرس بیماری کرونا در دوران پساکرونا و اتخاذ تدابیری برای رفع آن بودند. شاید پیشتر، کمتر کسی به زوایای مختلف زندگی مشترک و ارتباط میان زوجین توجه می کرد اما اکنون که ابعاد پنهان آن هویدا شده است، متخصصان این حوزه را بر آن داشت تا زنگ خطری را به صدا در آورند که حتی تصور آن هم دشوار بود.

اما آنچه که در این میان حائز اهمیت است، سیر صعودی آمار طلاق در این دوران محسوب می شود. موضوعی که بسیار نگران کننده قلمداد شده، تا جایی که بنا به افزایش میزان بی سابقه و چشمگیر طلاق در دوران شیوع ویروس کرونا، به طلاق های صورت گرفته در این دوران عنوان «طلاق کرونایی» یا «طلاق کوویدی» داده شده است. معضلی که امروزه گریبانگیر جوامع مختلف بشری در سراسر جهان است.
 

کاهش اختلافات خانوادگی

درست است که قرنطینه اجباری حاصل از پاندمی کرونا بستری برای افزایش اختلافات خانوادگی معرفی شده است، اما بسیاری از روانشناسان و کارشناسان حوزه خانواده معتقدند که این روند می تواند به بهبود روابط میان زوجین نیز بینجامد. به بیان دیگر در این دوران؛ آتش زیر خاکستری شعله ور شده است که با همراهی مشاوران خانواده و افزایش میزان مذاکرات بین افراد می تواند در راستای بهبود و رفع اختلافات گذشته خانوادگی مثمرثمر باشد.

بی تردید اگر این مشکلات بروز نمی کرد و در لایه های زیرین و نهفته زندگی مشترک باقی می ماند، در نقطه ای غیر قابل تصور فَوران کرده و جبران آن غیرممکن می شد اما در برخی مواردِ گزارش شده، اکنون زمان مناسبی برای رفع مشکلات و اختلافات کهنه گذشته است چرا که زمان با هم بودن افزایش یافته و راهنمایی های مشاوران خانواده راهگشای مناسب و مطلوبی برای رفع اختلافات و مشکلات خواهد بود.

البته باید توجه داشت که موضوع به سادگی آنچه گفته شد نیست، چرا که مشکلات و اختلافات خانوادگی مسئله ای چندوجهی و دارای ابعاد مختلفی است که یقینأ به همراهی یک متخصص نیاز دارد و بی شک عدم این حضور و خوددرمانی می تواند نتایج عکس به همراه داشته و شرایط را بحرانی تر از پیش کند. از این رو، مراجعه به مشاوره خانواده یکی از ضروریات و الزامات تبدیل تهدید به فرصت و کاهش سطح اختلافات در دوران کرونا و قرنطینه خانگی قلمداد می شود.

در این میان باید متذکر شویم که رسانه ملی با اهمال کاری؛ خواسته و ناخواسته در این حوزه با عدم ارائه فیلم ها و بسته های آموزشی در راستای آموزش نحوه روابط میان زوجین، مهارت های زندگی، مدیریت خشم، ارتباطات موثر و همچنین تبیین انتظارات افراد خانواده از یکدیگر نقش سوء و منفی داشته است، در حالی که بسیاری از کشورها، شبکه های تلویزیونی تخصصی در رابطه با جایگاه خانواده و آموزش روابط میان اعضا راه اندازی کرده اند تا مشکلات و اختلافات خانوادگی را در دروران شیوع کرونا به حداقل برسانند.

و این دقیقا عکس آن چیزی است که غرب در بسیاری از فیلم هایی که با هدف تخریب بنیان خانواده در کشورهای دیگر، بالاخص کشورهای جهان سوم ساخته و توزیع کرده است. در اکثر این فیلم ها؛ خانواده در حال افول است و تجردگرایی تبلیغ و ترویج می شود اما با نگاهی به برنامه های داخلی شبکه های تلویزیونی غرب مشاهده می کنیم که بیشترین محتوای برنامه ها و فیلم های داخلی با مضمون تشکیل خانواده و فرزندآوری ساخته شده است که نمونه ملموس آن را در تعداد فرزندان ستاره های فوتبال، بازیگران و هنرمندان آن کشورها مشاهده می کنیم.

همواره یکی از راهکارهای کاهش سطح اختلافات خانوادگی؛ در پیش گرفتن مذاکره با رعایت اصول اساسی آن است. بی تردید جایگزینی صحبت کردن با اعمال خشونت می تواند مناسب ترین و مطلوب ترین نتایج را به همراه داشته باشد. به بیان دیگر، صحبت کردن و مذاکره پاشنه آشیل خانواده های امروزی محسوب می شود که مورد کم توجهی قرار گرفته است.

کارشناسان اجتماعی برای کاهش میزان اختلافات میان افراد و افزایش سلامت روانی چند راهکار ساده را پیشنهاد داده اند. نخست تدوین برنامه کاری روزانه: با این کار افراد می توانند زمان های مُرده خود را به مطالعه و پرداختن به امور در دست انجام اختصاص داده و با به حداقل رساندن اوقات بی کاری، بر استرس و اضطراب حاصل از جوِّ نامساعد جامعه غلبه کرده و آستانه تحمل خود را در برابر انواع فشارهای نوظهور افزایش دهند.

دومین قدم توجه به سلامت جسمی عنوان شده است. اهمیت به نوع و سبک غذای مصرفی روزانه و ورزش های هوازی در ایجاد آرامش و تقویت سیستم ایمنی بدن نقش بسزایی خواهد داشت. باید توجه داشت که نوع غذا و ورزش روزانه؛ تاثیر مستقیمی بر میزان خواب مطلوب افراد دارد.

سومین و مهمترین قدم؛ تقویت حس نوع دوستی و کمک به دیگران است. بی تردید کمک به اطرافیان، علاوه بر ارتقای وجهه و جایگاه اجتماعی، حس مثبتی را در افراد ایجاد می کند که به سلامت و آرامش روحی و روانی آنها منجر خواهد شد.
 

منابع:

1- پیامدهای اجتماعی کرونا در خانواده، شفقنا
2- قرنطینه خانگی؛ از ناهنجاری اجتماعی تا تنش خانوادگی، مشرق نیوز
3- کرونا و تب اختلافات خانوادگی، خبرگزاری ایرنا
4- نگاهی به پیامدهای روانشناختی کرونا، ایسنا
5- آمارهای اختلافات بین زوجین در زمان قرنطینه، تسنیم
6- چگونه آسیب روانی را به حداقل برسانیم؟، یورونیوز