مقدمه:یکی از آموزه های قرآن کریم در جهت روی آوردن به ، نشان دادن راه در هنگام تردیدهاست. همواره در زندگی انسان تعارضی وجود دارد که در تعارض منافع فردی با مصالح عالیه عمومی، کدام را باید انتخاب کرد.

رفاه بیشتر و غیرقابل نهایت برای فرزندان، با توجه به جامعه و نیازهایش؟ زیرا رفاه خانواده و دادن امکانات به آنان محدودیت ندارد. گاهی این دادن ها به شکلی است که گویا فرزندان با شکل طلبکارانه ای از پدر و همسر توقع دارند و گویی این وظیفه پدر یا شوهر است که هر چه دارد و ندارد به آنان بدهد و دیگران را درنظر بگیرد.

دستور اخلاقی
یکی از دستورات اخلاقی قرآن برای فائق آمدن به این وسوسه ها و دفع نگرانی ها که اگر کنم چه می شود و آینده خود و خانواده ام در برابر پیشامدهای احتمالی چه خواهد شد؟
اولاً غلبه بر این وسوسه ها و شیطانی دانستن وعده به فقر (بقره /268) است.

و ثانیاً امیدوار کردن و التیام دادن و پاسخ به نگرانی است که نترسید و اگر پیش بینی معقول انجام دادید دیگر نباید در کار خیر شک و تردید کنید و اگر صدقه جاریه ای دادید خدا شما را بی نیاز می کند:

و ان خفتم عیله فسوف یغنیکم الله من فضله ان شاء ان الله علیم حکیم (توبه /28)و اگر از فقر می ترسید، پس زود باشد که خدا شما را از کرم خویش توانگر کند.

وسوسه
گاه در ضمیر انسان وسوسه می شود که « کاری که می خواهیم انجام دهیم، چه فایده ای دارد و چه کسی به آن پاداش می دهد و چه تضمینی برای ارج نهادن آن وجود دارد» که در این جا قرآن کریم به میدان می آید و می گوید: « ما پاداش کارهای شایسته شما را تباه نمی کنیم: « ان الذین آمنوا و عملوالصالحات انا لانضیع اجر من احسن عملا» ( کهف 30).

جمع آموری اموال و ثروت اندوزی حرام است. مسلمان بایستی اموال خویش را در راه خدا و در مسیر بهره مندی بندگان خدا به کار اندازد. اموال در حیات اقتصادی جامعه بسان خون در شریان های بدن است.

بنابراین اگر از گردونه معاملات و صدقات بیرون رود، فساد اجتماعی برجای می گذارد. انباشته کردن و گنج درست کردن و در قبر و کنار مرده گذاشتن عمل مذمومی است: « یا ایها الذین آمنوا ان کثیراً من الاحبار و الرهبان لیاکلون اموال الناس بالباطل و یصدون عن سبیل الله و الذین یکنزون الذهب و الفضه و لا ینفقونها فی سبیل الله فبشرهم بعذاب الیم (توبه /34).

بخل یکی از صفاتی می باشد که هم ناپسند بوده و هم با توسعه اجتماعی و فرهنگی منافات دارد. قرآن کریم درباره کسانی که بخیل بوده و بخل می ورزند، می فرماید: « اینان کسانی اند که دیگران را هم به این فعل قبیح فرا می خوانند.»

مذمت بخل
در جای دیگر در مذمت بخل و فرار از انفاقات می فرماید: « الذین یبخلون و یامرون الناس بالبخل و یکتمون ما آتاهم الله من فضله و اعتدنا للکافرین عذاباً مهینا (نساء /37) همان کسانی که بخل می ورزند و مردم را به بخل وا می دارند و آنچه را خداوند از فضل خویش بدانها ارزانی داشته پوشیده می دارند

و برای کافران عذابی خوار کنند آماده کرده ایم. یا می فرماید: « و لا یحسبن الذین یبخلون بما آتاهم الله من فضله هو خیرا لهم بل هو شر لهم سیطوفون ما بخلوا به یوم القیامه و لله میراث السماوات و الارض و الله بما تعملون خبیر» ( آل عمران /180)

و کسانی که به آنچه خدا از فضل خود به آنان عطا کرده است بخل می ورزند هرگز تصور نکنند که آن ( بخل) برای آنان خوب است بلکه برایشان بد است. به زودی آنچه به آن بخل ورزیده اند در روز قیامت طوق گردنشان می شود. میراث آسمان ها و زمین از آن خداست و خدا به آنچه می کنید آگاه است.

غلبه وسوسه
از سوی دیگر برای غلبه وسوسه از راه تشویق به نیکی پاداش حسنه را به ده برابر می رساند و می فرماید: « من جاء بالحسنه فله عشر امثالها و من جاء بالسیئته فلایجزی الا مثلها و هم لا یظلمون» (انعام /160) هر کس کار نیکی بیاورد ده برابر پاداش خواهد داشت.

و هر کس کار بدی بیاورد جز مانند آن کیفر نیابد و بر آنان ستم نرود. در سخنی دیگر درباره احسان در این دنیا و در برابر برتری های جهان آخرت تأکید می شود:


« للذین احسنوا فی هذه الدنیا حسنه و لدار الاخره خیر و لنعم دار المتقین» (نحل /30) باز می فرماید: « من جاء بالحسنه فله خیر منها و هم من فزع یومئذ آمنون» (نمل /89)

هر کس نیکی به میان آورد، پاداشی بهتر از آن خواهد داشت و آنان از هراس آن روز ایمن اند. از آنجا که دغدغه ها فراوان می شود تأکیدهای قرآن هم فراوان می شود و در جایی دیگر می فرماید: « و من یفترق حسنه نزد له حسنا ان الله غفور شکور» ( شوری/23) و هر کس نیکی به جای آورد. برای او ثواب است.

منبع
:ستاد خبری روابط عمومی سازمان اوقاف و امور خیریه
نویسنده:نسیم سهیلی
ین مقاله در تاریخ 1402/8/20 بروز رسانی شده است.