پارانویا نوعی اختلال رفتاری

پارانویا چیست؟
پارانویا یک بیماری و  نوعی اختلال شخصیتی است، در این اختلال فرد گمان بر این دارد که همه افراد اطراف او قصد آزار و اذیت او را دارند و می‌خواهند با کارها و حرف ها و یا رفتار خود او را تحقیر کنند و علیه او دسیسه دارند و خود بزرگ بینی دارد؛ این افکار برخاسته از استرس و ترس‌های درونی فرد است و این حالات تا جایی ادامه دارد که فرد ارتباط خود را با افراد اطراف و اجتماع  قطع می‌کند. این بیماری بسیار می‌تواند برای خود فرد و حتی اطرافیان فرد شکنجه آور باشد. این افراد حتی گاهی فکر می‌کنند که عوامل طبیعی و غیرطبیعی و ماوراء می‌خواهند به او و یا خانواده و اموال و دارایی او آسیب وارد نمایند. پارانویا در واقع یک روان گسیختگی است که روانشناسان نام های دیگری نیز به آن میدهند؛ از جمله پارانوئید، بدگمانی، سوء ظن و توهم.

انواع پارانویا:
این بیماری دسته بندی های متفاوتی دارد و بسته به اینکه ذهن فرد مبتلا بیشتر درگیر کدام جنبه از بیماری است متفاوت است:

توهم خیانت: این افراد بیشتر توهم این را دارند که افراد زیر دست و یا اطرافیان آن ها درحال خیانت به آن ها هستند. حتی این افکار در نوجوانی نیز وجود دارد، اینکه دوست صمیمی خود را خیانتکار میدانند و می اندیشند که رازهای آن ها توسط افراد صمیمی برای همه فاش خواهد شد، یا اینکه دائما فکر می‍کنند که دوستان و خانواده آنها در حال غیبت و بدگویی از او هستند.

توهم خیانت جنسی
توهم شکنجه: توهم شکنجه یکی دیگر از افکاری است در ذهن این افراد جای می‌گیرد؛ اینکه تصور می‌کنند که همه افراد در اطراف آن ها قصد آزار و اذیت آن‌ها را دارند و می‌خواهند تا با این آزار و اذیت ها او را شکنجه نمایند.

توهم خودبزرگ بینی: در این نوع از پارانویا فرد فکر می‌کنند، به دلیل شخصیت بسیار برجسته خود، دشمنان زیادی دارد که سعی در زمین زدن و ضربه زدن به او هستند و تمامی اتفاقات بزرگ و کوچک اطراف خود را مرتبط با خود میداند.

توهم اروتومانیا: این افراد توهم این موضوع را  دارند که فردی دیگر به شدت به آن ها علاقمند است و قصد دارد  با او ارتباط برقرار کند، نام دیگر این توهم، توهم معشوق بودن است. که بسیاری از افرادی که این توهم را دارند معمولا فکر می‌کنند که فردی بسیار مشهور و بالا از نظر اجتماعی عاشق آن‌ها شده است.



افرادی که پارانویا دارند:
پارانویا ممکن است برای هر فردی که زمینه ژنتیکی این بیماری را دارد، ایجاد شود؛ هر فردی که این علائم را دارد به پارانویا مبتلا باشد:

1.بی اعتمادی به اطرافیان:  فرد مبتلا به پارانویا احساس می‌کند که همه افراد اطراف شما علیه او رفتار می‌کنند و کارهای آن ها به قصد آزار رساندن به او است.

2.داشتن حالت تدافعی: هر رفتار و حرفی را با پرخاشگری پاسخ می‌دهند و سعی در سرکوب دیگران، با فکر سرکوب توطئه ها دارند.

3.عدم سازش با دیگران: این افراد نمی‌توانند با نزدیکترین افراد زندگی خود سازش نمایند و نمی‌توانند آن‌ها را ببخشند.

4. حق به جانبی دائمی: با نظرهای مخالف خود و انتقادات نمی‌توانند به خوبی کنار بیایند. و همین باعث می‌شوند رفتار تندی از خود در چنین مواقعه ای بروز دهند و همیشه حالت تدافعی می‌گیرند و نمی‌توانند آرامش خود را حفظ نمایند.

5. بدگمانی: هر حرف بی منظور و یا نگاه های تصادفی افراد و یا رفتارهای طبیعی افراد اطراف خود را بد تعبیر میکنند و می‌پندارند که در این موارد مفهومی پنهان است. و یا بدون هیچ دلیل و رفتاری خیال می‌کنند افراد اطراف آن ها قصد حمله به شخصیت آن ها و زیر سوال بردن آن‌ها دارند.

6. فکر تلافی: اگر کسی به آن‌ها ظلمی کند، به هیچ عنوان نمی‌توانند ببخشند و دائما به فکر تلافی کردن هستند به گونه ای کار بد دیگران با کاری و یا رفتار بدتر پاسخ دهند. افراد مبتلا به پارانویا نمی‌توانند رفتار اشتباه گذشته دیگران ببخشند و گمان میکنند که فردی که یکبار به آن ها آسیب رسانده هر لحظه قصد آسیب های بعدی را دارد و دائما در حال برنامه ریزی برای آسیب رساندن به او است.

7.گمان خیانت: این یکی از موضوعاتی است که می‌تواند بسیار به زندگی زناشویی این افراد ضربه وارد کند؛ زیرا این افراد بارها و بارها بدون هیچ دلیل و هیچ مدرکی به همسر خود شک می‌کنند و می‌پندارند که او در حال خیانت است.

8. بی مسئولیتی نسبت به اتفاقات: این افراد مسئولیت هیچ اتفاقی را برعهده نمی‌گیرند و همیشه دیگران را مقصر میدانند و همانطورکه گفتیم حق به جانب هستند.

9.خودشیفتگی و خودبزرگ بینی: این افراد معمولا خود شیفته هستند و همین باعث می‌شود که هر اتفاقی را به خود بگیرند و گمان نمایند که اطرافیان آن ها برای از بین بردن آن ها و یا خراب کردن شخصیت عالی آن ها دسیسه می‌چینند.

10. انزوا: معمولا این افراد برای در امان بودن از  توطئه های دیگران که در خیال خود آن ها را ساخته اند تصمیم به دوری از اجتماع و افراد اطراف خود میگیرند. و توانایی خود را در برقراری ارتباط صمیمانه از دست میدهند. اما این برای تعدادی از افراد پارانویا است، در صورتی که عده‌ای دیگر از این افراد همیشه دوست دارند در جمع باشند و از تنهایی متنفرند.



11. میل به خودکشی: افراد مبتلا به پارانویا ، خود را در دست افرادی می‌بینند که قصد آسیب رساندن به او را دارند و نمی‌توانند دید و افکارات خود را نسبت به اطرافیان خود مثبت کنند و یا هیچکس احساس صمیمیت نمی‌کنند و تنها هستند، این عوامل باعث می‌شوند تا حتی گاهی دست به خودکشی بزنند.

12. توهمات بصری یا شنوایی: معمولا افرادی که به پارانویا مبتلا هستند، توهم دیدن بعضی از مسائل و یا شنیدن حرف هایی را دارند که در واقع ساخته شده در ذهن آن‌ها است و در واقعیت وجود ندارد.

13. شک زیاد: همانطور که گفتیم افرادی که دچار پارانویا هستند دارای شک زیاد هستند و می‌پندارند که همه در حال دروغ گفتن و یا پنهان‌کاری هستند.

باید در نظر داشته باشید که میزان ابتلا افراد به پارانویا متفاوت است و همه افرادی که به این اختلال شخصیتی دچار هستند همه این علامت ها را از خود نشان نمی‌دهند و ممکن است تنها چند مورد از علائم این بیماری را داشته باشند. توجه داشته باشید که بیماری دیگری به نام اسکیزوفرنی علائم شبیه به این بیماری را دارد که در ادامه به این موضوع و  تفاوت های عمده این دو بیماری با هم می‌پردازیم.

عوامل به وجود آورنده پارانویا:
همانطور که گفتیم پارانویا در افرادی رخ میدهد که زمینه ژنتیکی آن را در خانواده خود داشته اند و از نظر روانپزشکان پارانویا علت خارجی ندارد؛ اما عوامل خارجی زیادی می‌تواند در پدید آمدن و یا تشدید این بیماری در افرادی که زمینه آن را دارند، کمک نماید. براساس تحقیقات انجام شده این اختلال بیشتر در مردان و از سن کودکی و یا نوجوانی آغاز می‌شود. عوامل محیطی که باعث تشدید و یا بروز این بیماری در افراد مستعد میگردد، عبارت اند از:

ترس و اضطراب: در واقع بیشتر افکار اضطرابی هستند که باعث به وجود آمدن پارانویا در افراد می‌شود، این اضطراب به وجود آمده همیشه از یک حس منفی و بد نیست  حتی ممکن است در موقعیت‌های شادی نیز افراد دچار اضطراب و تنش شوند و همین اضطراب باعث شود تا نسبت به دیگران بدبین شوند و دچار پارانویا شوند. برای دوری از ترس ها و اضطراب های زیاد بهتر است تا از راه های آرامش بخش مانند مدیتیشن ها و یا ورزش کردن به ویژه شنا و یوگا استفاده نمایید.

کمبود خواب: نخوابیدن برای یک شب تنها نمی‌تواند باعث ایجاد این حالات شود بلکه اگر به طور دائم بی خواب هستید و هر چند مدت یکبار، چندین شب متوالی خواب ندارید، ممکن است دچار پارانویا شوید، زیرا بی خوابی زیاد باعث ایجاد توهم و ایجاد بدبینی به دیگران می‌شود؛ در صورتی که اطرافیان شما کاملا طبیعی برخورد می‌کنند.

مواد مخدر: مواد محرک‌ و یا شیمیایی مانند( ماری جوانا، ال اس دی، کوکائین، متامفتامین، گل و..) می‌تواند باعث ایجاد توهم در افراد و در نتیجه آن پارانویا موقت و یا دائم شود. پارانویا موقت با پاک شدن بدن از این مواد از بین رفته اما پارانویا دائم میتواند حتی بعد از قطع مصرف این مواد همراه فرد باقی بماند. استفاده زیاد از حد از الکل نیز میتواند این بیماری را تشدید کرده و باعث ایجاد پارانویا بالینی شود. پارانویا بالینی نوع شدید این اختلال است. توجه داشته باشید هر گونه اختلال روانی به ویژه افسردگی و پارانویا می‌توانند با استفاده از مواد مخدر، تشدید شوند.

بیماری مشابه پارانویا:
اسکیزوفرنی یک بیماری مشابه پارانویا است که در واقع باعث می‌شود تا فرد تشخیص واقعیت از  خیال برای او سخت شود. و گاهی علائمی مانند پارانویا دارد، به گونه ای که باعث می‌شود تا نسبت به دیگران بدبین شوند، سوء‌ظن داشته باشد و گمان کند که همیشه تحت تعقیب یا زیر نظر است. این بیماری همانطور که گفتیم بسیار علائمی شبیه به پارانویا دارد و همین موضوعات گاهی باعث می‌شود که اشتباه گرفته شود و پزشک برای تشخیص این دو بیماری از هم باید بسیار صبورانه رفتار نماید تا باعث شک بیشتر فرد نشود.



درمان بیماری پارانویا:
برای درمان این اختلال نیاز است تا فرد مورد درمان و تحت نظر روانپزشک باشد و در واقع قبول این واقعیت که این رفتارها و افکار یک بیمار است برای فرد بسیار دشوار می‌باشد و نمی‌پذیرد که نیاز به مراجعه به روانپزشک دارد، برای همین موضوع نیاز است که فرد مبتلا به پارانویا را با آرامش و درک کامل رفتار آن متقاعد به مراجعه کنیم. زیرا این اختلالات می‌تواند هم برای فرد و هم برای اطرافیان مشکل ساز باشد و زندگی عادی فرد را به خطر اندازد. توجه داشته باشید بعد از مراجعه پزشک برای درمان این اختلال از روش های روانپزشکی زیادی استفاده می‌نماید، درمان به کمک دارو در کنار جلسات رفتار درمانی، هنر درمانی، گروه درمانی و خانواده درمانی از روش های به کار برده شده در درمان این بیماری است.

مدت درمان پارانویا
برای درمان این بیماری مانند تمامی اختلالات دیگر روانی، نیاز به زمان زیاد و صبوری خود فرد و اطرافیان است. حتی ممکن است در طول درمان شاهد تشدید های جزئی این بیماری باشید؛ اما نباید نگران باشید، درمان این بیماری کمی طولانی اما اثر بخش است. برای اینکه بعد از درمان دوباره دچار این اختلال نشوید بهتر است از مکان ها استرس زا و یا افرادی که به شما حس خوبی نمی‌دهند دوری کنید، ورزش کنید و از روش هایی برای آرامش خود استفاده نمایید.
 
در این مقاله تلاش کردیم تا درباره بیماری پارانویا و انواع آن و درمان و حتی اختلالاتی که ممکن است در این بیماری فرد را درگیر نماید، را بیان کنیم.  با خواندن این مقالات و دیگر مقالات ما که در زمینه بیماری‌های مختلف است، می‌توانید اطلاعات کافی و درستی را کسب نمایید. با کسب این اطلاعات و دانستن علائم ویژه هر بیماری می‌توانید راحت‌تر این بیماری را در خود و یا اطرافیان خود تشخیص دهید و سریع تر درمان را آغاز نمایید. درمان  سریع هرگونه بیماری به ویژه بیماری‌هایی که ریشه روانی دارند، می‌تواند بسیار در روند بهبودی کامل فرد کمک کننده باشد.