هرآنچه که باید راجع به حاملگی مولار بدانیم

حاملگی مولار

حاملگی مولار که با نام مول هیداتی‌فرم (hydatidiform mole) یا بچه‌خوره نیز شناخته می‌شود، از عوارض نادر حاملگی است که موجب رشد غیرطبیعی تروفوبلاست‌ها (trophoblast) می‌شود. تروفوبلاست‌ها سلول‌هایی هستند که درصورت رشد طبیعی، جفت را ایجاد می‌کنند. در این بیماری، جنین زنده هرگز شکل نمی‌گیرد یا به‌شکلی غیرطبیعی رشد می‌کند و ازبین می‌رود.

دو نوع حاملگی مولار وجود دارد، حاملگی مولار کامل و حاملگی مولار نسبی. در حاملگی مولار کامل، بافت جفتی غیرطبیعی و متورم است و کیست‌های پر از مایعی را تشکیل می‌دهد و هیچ بافت جنینی شکل نمی‌گیرد.

ولی در حاملگی مولار نسبی، بافت جفتیِ طبیعی در کنار بافت جفتی غیرطبیعی ایجاد می‌شود و گاهی جنین نیز شکل می‌گیرد، ولی زنده نمی‌ماند و معمولا در اوایل حاملگی سقط می‌شود.

حاملگی مولار می‌تواند عوارضی جدی داشته باشد (ازجمله شکل نادری از سرطان) و باید در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود.1
 

انواع حاملگی مولار

هنگامی که مشکلات کروموزومی خاصی هنگام لقاح و تشکیل تخم بارور وجود داشته باشد، بارداری مولار اتفاق می‌افتد. بارداری مولار ممکن است به صورت کامل یا جزئی باشد. در بیشتر موارد حاملگی مولار کامل، تخمک بارور، دو نسخه از کروموزوم‌های پدر را داراست و هیچ کروموزومی از مادر را ندارد. در این حالت، جنین، ساک حاملگی و جفت طبیعی تشکیل نمی‌شود بلکه جفت، توده‌ای از کیست‌هایی است که شبیه به یک خوشۀ انگور هستند.

در حاملگی مولار جزئی، معمولاً تخمک بارور، دو نسخه از کپی کورموزم‌های پدر و یک نسخه از کروموزوم‌های مادر را دارد. در این حالت، مقداری بافت سالم جفت وجود خواهد داشت، ساک حاملگی تشکیل می‌شود و ممکن است جنین یا بخشی از بافت جنین نیز تشکیل شود، اما در بیشتر موارد به قدری غیرطبیعی است که امکان ادامۀ حیات و رشد را نخواهد داشت.2

علائم حاملگی مولار

ممکن است در ابتدا یک حاملگی مولار مانند یک حاملگی طبیعی به نظر برسد اما بیشتر حاملگی های پوچ باعث علائم و نشانه های خاصی از جمله موارد زیر هستند:

خونریزی واژن قرمز روشن تا قهوه ای روشن در سه ماهه اول

حالت تهوع و استفراغ شدید

گاهی اوقات دفع کیست هایی شبیه دانه های انگور از واژن

فشار لگن یا درد

اگر نشانه یا علائمی از حاملگی مولار را تجربه کردید با پزشک یا ماما مشورت کنید. او ممکن است علائم دیگری از بارداری مولار مانند موارد زیر را بیابد:

رشد سریع رحم که در آن اندازه ی رحم برای مرحله بارداری خیلی بزرگ باشد

فشار خون بالا

پره اکلامپسی؛ شرایطی که باعث فشار خون بالا و پروتئین در ادرار بعد از 20 هفته بارداری می شود

کیست های تخمدان

کم خونی

پرکاری تیروئید.3
 

علل حاملگی مولار

تخمک بارورشده‌ی غیرطبیعی حاملگی مولار را ایجاد می‌کند. سلول‌های انسان به‌طورطبیعی ۲۳ جفت کروموزوم دارند. در هر جفت کروموزوم، یک کروموزوم از پدر و کروموزوم دیگر از مادر است. در حاملگی مولار کامل، تخمک خالی توسط یک یا دو اسپرم بارور می‌شود و تمام مواد ژنتیکی موجود در سلول تخم ایجادشده متعلق به پدر است. در این شرایط، کروموزوم‌های تخمک مادر ازبین رفته یا غیرفعال هستند و کروموزوم‌های پدر تکثیر می‌شوند.

در حاملگی مولار نسبی یا ناقص، کروموزوم‌های مادر باقی می‌ماند، ولی ۲ سری از کروموزوم‌ها متعلق به پدر هستند. درنتیجه رویان (embryo) به‌جای ۴۶ کروموزوم، دارای ۶۹ کروموزوم است. این حالت بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که ۲ اسپرم، تخمک را بارور می‌کنند. در این حالت، نسخه‌ی اضافه‌ای از مواد ژنتیکی پدر در سلول تخم وجود دارد.1

روش درمان حاملگی مولار

در صورت تشخیص بارداری مولار، بافت باید سریع‌تر خارج شود. برای خارج کردن بافت غیرطبیعی نیاز به انجام عمل کورتاژ (d&c) است. این عمل ممکن است با بیهوشی عمومی، بی‌حسی موضعی یا تزریق وریدی آرام‌بخش انجام شود. در عمل کورتاژ، پزشک بعد از ضدعفونی کردن دهانۀ رحم و واژن، دهانۀ رحم را به کمک ابزار باز می‌کند و سپس با وارد کردن لولۀ پلاستیکی ساکشن یا مکنده به داخل رحم، بافت غیرطبیعی را از رحم خارج می‌کند. همچنین با استفاده از ابزاری به نام کورِت (curette)، باقی‌مانده بافت را از روی دیوارۀ رحم می‌تراشد و خارج می‌کند.

در برخی موارد نادر، ممکن است سلول‌های غیرطبیعی بافت مولار در بدن پخش شده باشند. در چنین حالتی احتمال درگیر شدن ریه‌ها بیشتر از سایر اندام‌ها خواهد بود. به همین دلیل، پزشک ممکن است با تصویربرداری از قفسۀ سینه توسط اشعۀ ایکس، از انتشار پیدا نکردن سلول‌ها اطمینان پیدا کند. پزشک معمولاً پس از آن، هر هفته سطح هورمون hcg را در شما بررسی می‌کند تا از کاهش آن اطمینان پیدا کند که این امر به معنای باقی نماندن هیچ بافتی از مولار در بدن شماست. پس از چند هفته، سطح این هورمون به صفر خواهد رسید.

بعد از آن نیز برای کنترل خطر بازگشت احتمالی سلول‌های مولار، ممکن است تا یک سال، هر ماه یا هر دو ماه نیاز به بررسی مجدد سطح هورمون hcg باشد. از آنجا که زنان بالای ۴۰ سال که بارداری مولار کامل دارند، بیشتر در معرض خطر بازگشت سلول‌های مولار هستند، اگر قصد بارداری مجدد نداشته باشند، پزشک عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی (hysterectomy) را به جای کورتاژ توصیه می‌کند. با انجام عمل هیسترکتومی خطر بازگشت سلول‌ها بسیار کم می‌شود.2
 

عوارض حاملگی مولار

ممکن است پس از رفع حاملگی مولار، بافت مولار باقی بماند و به رشد خود ادامه دهد. به این حالت، نئوپلازی تروفوبلاستیک بارداری پایدار (persistent gestational trophoblastic neoplasia) یا به‌طور مخفف GTN گفته می‌شود. این حالت در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از موارد حاملگی مولار کامل و تا ۵ درصد از موارد حاملگی مولار نسبی رخ می‌دهد.

یکی از نشانه‌های GTN پایدار، وجود سطح بالایی از گنادوتروپین جفتی انسان (human chorionic gonadotropin) (یک هورمون حاملگی) پس از رفع حاملگی مولار است. در بعضی موارد یک مول هیداتی‌فرم تهاجمی (invasive hydatidiform mole) به عمق لایه‌ی میانی دیواره‌ی رحم نفوذ می‌کند و موجب خون‌ریزی واژینال می‌شود.

تقریبا همیشه می‌توان جی‌تی‌ان پایدار را با موفقیت درمان کرد و برای درمان آن نیز معمولا از شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. گزینه‌ی دیگر برای درمان، برداشتن رحم (هیسترکتومی، hysterectomy) است.

در موارد نادر، شکلی سرطانی از جی‌تی‌ان به نام کوریوکارسینوما (Choriocarcinoma) رشد می‌کند و به سایر اندام‌ها گسترش پیدامی‌کند. کوریوکارسینوما معمولا با استفاده از چند داروی سرطان درمان می‌شود. میزان بروز این عارضه در حاملگی مولار کامل بیشتر از موارد حاملگی مولار نسبی است.1

پیشگیری از حاملگی مولار

اگر قبلا حاملگی مولار داشته‌اید، پیش از بارداری مجدد با پزشک یا ارائه‌دهنده‌ی مراقبت‌های بارداری خود مشورت کنید. ممکن است که پزشک به شما توصیه کند که برای بارداری مجدد، ۶ ماه تا یک سال صبر کنید. خطر بروز مجدد حاملگی مولار در شما کم است، ولی احتمال بروز این مشکل در شما نسبت‌به زنانی که هیچ سابقه‌ای از حاملگی مولار نداشته‌اند، بالاتر است.

ممکن است در طول بارداری‌های بعدی، پزشک برای کنترل شرایط شما و اطمینان از رشد طبیعی جنین انجام سونوگرافی‌ هایی را در مراحل اولیه تجویز کند. گاهی پزشک از شما می‌خواهد آزمایش ژنتیکی پیش از تولد را نیز انجام دهید، چون از این نتیجه‌ی آزمایش می‌توان برای تشخیص حاملگی مولار استفاده کرد.3

پینوشتها
1.www.chetor.com
2.www.madarsho.com
3.www.sadrasono.com